شادی و نقش آن در زندگی
شهین توکلی
شادی و نشاط یک پدیده طبیعی و از نیازهای اساسی و لازمه زندگی انسان است. بسیاری از روانشناسان بر این موضوع تاکید دارند که شاد بودن منجر به تغییرات مثبت و بسیار مهم در آینده خواهد شد. اهمیت و ضرورت شادی در زندگی دستاوردهایی فراتر از احساسات و هیجانات سطحی دارد و می‌تواند روی جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی ما تأثیر بگذارد. اگر چه شادی یک احساس درونی با منشأ باطنی است؛ ولی آثار بیرونی زیادی دارد. تا زمانی که قلباً خود را آماده شادی و شادمانه زیستن نکنیم، در رفتار ما تجلی پیدا نخواهد کرد. وقتی آمادگی شادی و نشاط را در خود به وجود آوریم، احساس انبساط‌خاطر و روحیه مثبت، احساس امنیت روانی و احترام به خویشتن، آرامش روحی و رضایتمندی می‌کنیم. در نتیجه حس و حال هیجانی مثبت و انرژی‌زای شادی در افراد و جامعه باعث افزایش انگیزه، خلاقیت و بهره‌وری افراد جامعه شده و به رشد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منجر می‌شود.
فواید شادی چیست؟
ارسطو زمانی گفته است: «شادی مقصد و معنای زندگی بوده و هدف نهایی وجود انسان در این دنیا نیز دستیابی به آن است.» این تعریف همچنان در عصر حاضر نیز درست است. ارسطو مفهومی فلسفی از اهمیت شادی برای سعادت ارائه کرده است که امروزه هم مجموعه‌ای از یافته‌های علمی و پژوهشی، درستی آن را تایید می‌کنند. نتیجه تحقیقات علمی حاکی از تاثیرات مثبت شادی برای سلامتی است. امروزه حتی مجموعه‌ای از نتایج تحقیقات حاکی از این است که شادی به افزایش طول عمر نیز کمک خواهد کرد. بااین‌حال موضوعی که دانشمندان بر سر آن اختلاف دارند، این است که آیا احساس شاد بودن مستقیماً به بهبودی وضعیت سلامت منتهی می‌شود یا صرفاً ارتباطی غیرمستقیم میان این دو وجود دارد. بر اساس فرضیه برخی از پژوهشگران، احساس شادی تمایل فرد را به انجام فعالیت‌های مرتبط با سلامت از جمله ورزش‌کردن، خوردن غذای سالم، مشارکت در امور اجتماعی و داشتن عادت‌های خوب دررابطه‌با خواب بیشتر می‌کند. درهرحال شادی و سلامتی با یکدیگر مرتبط بوده و محققان نیز روزبه‌روز به دنبال یافتن ارتباط بیشتر میان این دو هستند.
شش اثر شادی بر سلامت
افزایش توانایی مقابله موثرتر با استرس. استرس بیش از حد باعث بالاتر رفتن سطح کورتیزول – هورمون استرس – می‌شود که مقدار بالای آن به مدت طولانی آسیب‌زاست. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که افراد شادتر به طور مداوم سطح کورتیزول خون پایین‌تری دارند.
تقویت سیستم ایمنی. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که شاد بودن می‌تواند یک سیستم ایمنی را تقویت و منجر به بالارفتن توانایی مقابله با عفونت‌ها و در کل سلامتی بیشتر شود.
داشتن روش زندگی سالم‌تر. وقتی احساس خوب و خوشبختی داشته باشید، رژیم غذایی سالم‌تر و فعالیت‌های بیشتر را نیز برای حفظ و افزایش سلامت خود انجام می‌دهید.
کاهش درد. محققان معتقدند افرادی که شادتر هستند، چشم‌انداز بهتری نسبت به همه اتفاقات دارند و قادرند افکار جدید را به‌راحتی بپذیرند، که می‌تواند منجر به تجربه کمتری از درد به‌خصوص در ارتباط با شرایط مزمن مانند آرتروز و… شود.
افزایش طول عمر. یکی از جالب‌ترین یافته‌ها در مورد مزایای سلامتی شادی، ارتباط آن با طول عمر است. محققان معتقدند که به دلیل این تأثیرات مثبت شادی بر سلامتی، در نهایت عمر افراد افزایش می‌یابد.
نکته جالب‌توجه آن که رابطه شادی و سلامتی، رابطه‌ای دوطرفه است و هرکدام تقویت‌کننده یکدیگرند و در مجموع یک‌چرخه مثبت را می‌سازند. متاسفانه کشور ما از نظر میزان شادی وضعیت مناسبی ندارد. بر اساس گزارش سازمان جهانی شادی بیشترین امتیاز شادی مربوط به کشور فنلاند و کمترین امتیاز مربوط به افغانستان است. بنا بر برخی گزارشات داخلی، ایران در بین ۱۵۳ کشور در رتبه ۱۱۸ از نظر شادی قرار دارد و متاسفانه از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ سیر نزولی داشته است. لذا زنگ خطر برای شادکامی ایرانی‌ها به صدا درآمده است. رتبه همدان در بین شهرهای کشور هم به نظر نمی‌رسد چندان مناسب باشد.
باتوجه‌به مطالب بالا پیگیری و مطالبه‌گری طرح‌های شادی‌افزا باید در اولویت سازمان‌های دولتی و غیردولتی باشد.