*مهدی به‌خیال
*نویسنده و پژوهشگر
در ادامه تاریخ مطبوعات استان، در این شماره به معرفی هفته‌نامه «الوند» که به صاحب‌امتیازی «اکبر شریفی‌امینا» و مدیرمسؤلی «علی حمیدی» در سال ۱۳۲۵ﻫ.ش، در همدان منتشر می‌شد، می‌پردازیم.
شرح حال
اکبر شریفی‌امینا فرزند حاج علی آقا (درگذشته ۱۳۰۶) در تاریخ ۱۲۹۱ﻫ.ش. در جولان ـ‌که جزو قدیمی‌ترین محلات همدان است‌ـ به دنیا آمد. جد بزرگ وی در آن روزگار به محمد شریف اشتهار داشت. از این‌رو آنها خیلی زودتر از سال ۱۳۰۴، که شناسنامه و نام خانوادگی اجباری شود، به طایفه شریفی‌های جولان معروف شدند.
وی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی راهی تهران شد و ادامه تحصیل را در مدرسه ایران ـ آلمان در (خیابان ۳۰ تیر) تهران گذراند. «ناهید شریفی‌امینا» فرزند فاضل و ارشد وی در مورد تحصیلات و گرایشات فکری پدر خود در گفت‌وگویی با نگارنده اظهار کرد: «پدر من مثل اکثر ایرانیان آن دوران، آلمانوفیل بود. البته خودش هم فارغ‌التحصیل هنرستان صنعتی آلمان‌ها بود و کم و بیشی هم آلمانی می‌دانست.
در خانه ما مقدار نسبتاً زیادی کتاب و نشریات آلمانی وجود داشت. با آن بگیر و ببندی که انگلیس‌ها راه انداخته بودند، اگرخانه ما تفتیش می‌شد، شاید گناه داشتن دیپلم هنرستان صنعتی را بر پدرم می‌بخشیدند، اما نمی‌توانستند به آن کتاب‌ها و نشریات آلمانی که در خانه ما بود، به دیده اغماض بنگرند».
او پس از مراجعت از تهران در انجمن‌های ادبی همدان حضور به هم رساند و با شعرای آن دوران حشر و نشر پیدا کرد، اما در این میان ـ‌همچون پدر خودـ به غمام همدانی ارادت خاصی پیدا کرد، تا آن‌جا که جزو مریدان او به حساب می‌آمد، و غمام همدانی هم متقابلاً برای رفقای خود احترام ویژه‌ای قائل بود. به طور مثال پسوندهای متفاوتی در نام خانوادگی مریدان خود در نظر می‌‌گرفت تا از سایرین تشخیص داده شوند و در جرگه او به حساب آیند. امینا یکی از همین پسوندها بود که در ادامه نام شریفی افزود.
دوران روزنامه‌نگاری
اکبر شریفی‌امینا در سال ۱۳۲۳ از وزارت فرهنگ وقت درخواست امتیاز روزنامه‌ای به نام الوند را کرد. پس از تصویب امتیاز روزنامه در شورای فرهنگی آن شهر، تنی چند از همشهریان مخالف وی (۲۴ نفر) که احتمالا به رهبری آیت‌الله «سید نصرالله بنی‌صدر» صورت گرفته بوده است، طوماری در مخالفت با انتشار این جریده امضا کرده و برای نخست‌وزیر می‌فرستند. در بخشی از این یادداشت آمده است: «این اشخاص صلاحیت انتشار روزنامه ندارند. جز آن‌که افکار عمومی را پریشان و اسباب زحمت فراهم سازند… یک عده جوان بی‌تجربه و غیرآزموده که پایبند به هیچ مسلک و مرامی نبوده خصوصاً در این شهر که پایبند به مذهب مقدس اسلام هستند، ننمایند که در نتیجه با وضع کنونی کشور در این شهر آرام اسباب زحمت و پریشانی افکار عمومی تولید گردد…» پس از نامه‌نگاری‌های معمول نامه به دست رئیس باکفایت وزارت فرهنگ وقت، «محمدتقی بهار» می‌رسد. وی در جوابیه‌ای می‌نویسد: «درخواست‌های امتیاز یا اجازه مدیری و سردبیری روزنامه در شهرستان‌ها طبق آیین‌نامه‌های اجرای قانون مطبوعات به اداره محل تسلیم می‌شود که از نظر مقتضیات محلی و حسن شهرت و صلاحیت اخلاقی در شورای فرهنگی [اسدالله کیوان پدر مرتضی کیوان، یکی از اعضای شورای فرهنگی در همدان بوده است] مطرح و نتیجه را به مرکز گزارش دهند و نسبت به روزنامه‌های الوند به نام آقای اکبر شریفی‌امینا… به همین ترتیب اقدام و پرونده آنها متضمن نظر موافق شورای فرهنگی همدان در هیئت رسیدگی به درخواست‌های امتیاز مطرح و به شورای عالی فرهنگ فرستاده شده و در شورا نیز مورد تصویب واقع و امتیاز آنها صادر و ابلاغ گردیده است».
وی پس از دریافت مجوز، اولین شماره روزنامه را به مدیریت و سردبیری علی حمیدی (وکیل دادگستری) در روز چهارشنبه، ۱۸ اردیبهشت ۱۳۲۵، به صورت هفتگی منتشر کرد. این جریده ابتدا در ۴ صفحه ۲ ستونی، در قطع وزیری (۱۸*۲۶) و با قیمت تک‌شماره ۳ ریال در دسترس عموم قرار گرفت. اما کمی بعدتر اندازه روزنامه تغییر پیدا کرد و در قطع (۳۴*۵۰)، ۶ ستونی و با قیمت نازل‌تر (۲ ریال) به فروش رسید. دوران انتشار این روزنامه اگرچه به ۳ سال بیشتر نرسید، اما همچنان دستخوش تغیرات ظاهری بود تا این‌که این‌بار با قدری تغیرات دیگر در قطع (۳۰*۴۰) و ۴ ستونی منتشر شد.
روش و منش روزنامه بر پایه سیاسی، ادبی، اجتماعی، علمی بنیاد شده بود و محل اداره آن در خیابان منوچهری دایر بود.
از دیگر مشخصه‌های این هفته‌نامه آرم (لوگو) روزنامه بود که با گرافیکی ساده عنوان الوند در آن مشخص شده بود و در زیر آن عنوان طرحی از کوه الوند سیاه قلم شده، مشخص بود. اگرچه این نشان هم در شماره نخست با شماره‌های بعد قدری تفاوت پیدا کرد.
اکبر شریفی‌امینا که صاحب‌امتیازی روزنامه را برعهده داشت در شماره نخست، روزنامه را مستقل خواند و نوشت «به هیچ یک از احزاب بستگی ندارد» و چندی این روش را پیش گرفت، اما در تیرماه همان سال در دوره انتخابات پانزدهم (۲۵ تیر ۱۳۲۶ﻫ.ش.) مجلس شورای ملی وارد شد و مبلغ «حزب دموکرات ایران» گردید، و این نمایندگی را در زیر آرم روزنامه با تیتر «ارگان حزب دموکرات ایران کمیته شهرستان همدان» درج کرد. وی در این مدت آشکارا از تقی برزین برای نمایندگی مجلس شورای ملی حمایت کرد و در پایان انتخابات و پیروزی او در یادداشتی نوشت: «ما یقین داریم که اختلاف عقیده با سایر همشهریان و هم‌میهنان خود نداشته، مقصود و تمنا و هدف نهایی همه ما ترقی و تعالی کشور عزیز میهن محبوب ما ایرانست…»
از نکات قابل توجه در این روزنامه مترقی، ادب و اخلاق حرفه‌ای گردانندگان آن است؛ که بارزتر از مسائل دیگر به چشم می‌آید، تا آن‌جا که در هر شماره سعی شده است ستونی را به داستانی اخلاقی به قلم اکبر شریفی‌امینا اختصاص دهند؛ و نیز در دیگر یادداشت‌های نشریه و حتی در مقالات سیاسی هم سعی شده است که با تندی یا فحاشی بر علیه شخص یا گروهی صورت نگیرد.
وی در سالگرد انتشار روزنامه، در یادداشتی تحت عنوان «یکسال می‌گذرد» چنین نتیجه‌گیری می‌کند: «در تمام مدت یکسال در دو جبهه مخالف از یکطرف علیه وطن‌فروشان و از طرف دیگر علیه کهنه‌پرستان مبارزه کرده‌ایم و باز هم خدا را شکر می‌کنیم که در این مبارزه پیروز و سربلند بوده‌ایم… در مورد تنویر افکار عمومی و بالا بردن سطح فکر همشهریان خود و بیدار کردن روح فعالیت همشهریان نیز تا آن‌جا پیشرفت کرده‌ایم که اگر امروز شخص منصفی طرز فکر همشهریان ما را با سال قبل مقایسه کند به خوبی در می‌یابد که جنبش بزرگی در اجتماع توده اهالی همدان پدیدار گشته و فعل و انفعال بزرگی در اعماق فکر آنها در کار انجام است».
از همکاران این روزنامه می‌توان به رضا ایزدی، شرف‌الدین خراسانی، اسماعیل شاهرخ، رحیم نامور، محسن سالمی، احمد ابطحی و حسین مصطفوی‌آذر اشاره کرد.
فهرست مندرج یکی از شماره‌های این روزنامه بدین شرح است:
ـ شماره ۲۰، چهارشنبه ۱ مهر ۱۳۲۶
نفت شمال ایران افق سیاست دنیا را تیره نموده (تیتر اصلی)/ محققاً بشر از نژاد میمون نیست/ افق سیاست جهان با تیره‌ترین رنگی خود را می‌نمایاند/ پاسخ نمایندگان محترم همدان/ علت اختلاف فاحش هزینه زندگی در انگلستان و آمریکا/ شئون سیاسی و اقتصادی کشور از نظر تاریخ (جزو صفحات داخلی).
از دیگر خدمات بی‌شائبه اکبر شریفی‌امینا در راه اعتلای فرهنگ همدان قرائت‌خانه‌ای بود که به نام الوند در سالن اداره روزنامه در سال ۱۳۲۶ در همدان دایر کرد و انواع روزنامه‌های کشور را در این محل به رایگان جهت مطالعه در اختیار عموم قرار داد.
وی پس از سال‌ها تلاش و کوشش در راه فرهنگ و ادب این سرزمین سرانجام در ۱۸ مرداد ۱۳۶۵ درگذشت. از همسر اول وی که در سال ۱۳۳۲ در عنفوان جوانی فوت کرد ۳ فرزند، و از همسر دوم او ۴ فرزند به یادگار مانده است.