اوقافی بودن لالجین؛ همچنان مانع توسعه گردشگری
رئیس میراث فرهنگی لالجین: سرمایه‌گذاران میلی به سرمایه‌گذاری در زمین‌های وقفی ندارند!
قادری: از زمانی که لالجین به عنوان شهر جهانی سفال شهرت یافت رغبت مردم به تولید سفال بیشتر شد. کارگاه‌ها گسترش یافته و تعداد کارگاه‌های فعال روز به روز بیشتر می‌شود. شرکت شهرک‌ها شهرک جدیدی احداث کرده، شهرداری و میراث‌فرهنگی توافق کرده‌اند کارگاه-فروشگاه‌هایی تعبیه کنند که این پروژه موازی بلوار آیت‌الله خامنه‌ای اجرا خواهد شد.
*ناهید زندی‌صادق
*روزنامه‌نگار
شورای جهانی صنایع دستی شهرهایی را که در سطح ملی و بین‌المللی از نظر کیفیت محصول و مهارت هنرمندان صنایع‌دستی شهره باشند و آن صنایع دستی برای اقتصاد و معیشت مردم شهر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد به عنوان شهر صنایع دستی معرفی می‌کند. ایران یکی از کشورهایی است که توانسته تعداد نسبتا شایان توجهی از شهرها و روستاها را در این فهرست به ثبت برساند تا آن‌جا که ایران را با ۱۴ شهر ثبت‌شده در فهرست شهرهای جهانی صنایع‌دستی رکوردار و پیشتاز می‌دانند. دو شهر ملایر و لالجین در استان همدان نیز در این فهرست قرار دارند. با «محمدرضا قادری» رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهر لالجین درباره شهر جهانی سفال به گفتگو نشسته‌ایم:
- شهرهای جهانی چه ویژگی‌ها و شرایطی دارند؟ لالجین چه شرایطی داشت که توانست به این جرگه بپیوندد؟
هر شهری که تولیدات صنایع‌دستی داشته باشد و کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی زیادی در آن شهر جمع باشد، از سوی دیگر شرایط اشتغال پایدار نیز بر آن شهر حاکم باشد از طرف شورای جهانی صنایع‌دستی، به عنوان شهر صنایع‌دستی معرفی می‌شود، مثلا شهر لالجین با سفال، مشهد با سنگ‌های قیمتی، زنجان با ملیله و مریوان با کلاش شهره شده است. در سال ۱۳۹۵ شورای جهانی صنایع‌دستی از تولیدات، کارگاه‌ها و فروشگاه‌های لالجین بازدید کردند و این شهر به عنوان شهر جهانی سفال معرفی شد.
- چند کارگاه و چند فروشگاه در شهر لالجین فعال است؟
در این شهر جهانی حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰کارگاه گروهی و حدود ۴۰۰ کارگاه فعال انفرادی فعال است. تعداد اشتغال در ماه‌های مختلف سال متغییر است. ما در تابستان و بهار اشتغال کمتری داریم و در پاییز و زمستان ظرفیت‌های اشتغال این شهر کامل است. بر این اساس در بهار و تابستان حدود پنج هزار نفر در کارگاه‌ها مشغول کار هستند و در پاییز و زمستان اشتغال تقریبا بیشتر است. ما حدود ۴۰۰ فروشگاه در سطح شهر داریم که بخشی از اشتغال هم در همین حوزه است.
- شرایط بیمه هنرمندان لالجینی چگونه است؟
شاغلان انفرادی بیمه هنرمندی دارند اما از آن‌جا که تامین اجتماعی ملاحظاتی در این زمینه دارد مدتی است که برای هنرمندانی که به صورت انفرادی کار می‌کنند و بیمه تامین اجتماعی ندارند از بیمه روستایی و عشایری استفاده کنند. کارگاه‌هایی که در حوزه صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند از پنج نفر بیمه دولتی استفاده می‌کنند و یارانه دولتی دریافت می‌کنند به این صورت که هفت درصد بیمه سهم کارگر، سه درصد سهم کارفرما است و بیست درصد دیگر را هم دولت تقبل می‌کند.
- عنوان شهر جهانی تا چه حد توانسته به رونق سفال لالجین کمک کند؟ اگر بخواهیم شرایط را با پیش از سال ۱۳۹۵ مقایسه کنیم فکر می‌کنید این عنوان توانسته کمک شایان توجهی به رشد هنر سفال‌گری، تولید و فروش صنایع‌دستی کند؟
قطعا. از زمانی که لالجین به عنوان شهر جهانی سفال شهرت یافت رغبت مردم به تولید سفال بیشتر شد. کارگاه‌ها گسترش یافته و تعداد کارگاه‌های فعال روز به روز بیشتر می‌شود. شرکت شهرک‌ها شهرک جدیدی احداث کرده، شهرداری و میراث‌فرهنگی توافق کرده‌اند کارگاه-فروشگاه‌هایی تعبیه کنند که این پروژه موازی بلوار آیت‌الله خامنه‌ای اجرا خواهد شد. کارهای مقدماتی انجام شده و طرح ارائه شده که فعلا منتظر تایید کمیسیون ماده پنج هستیم که اگر به انجام برسد حدود ۱۵۰ کارگاه- فروشگاه راه‌اندازی خواهد شد که هم به رونق تولید خواهد انجامید هم در بحث گردشگری مفید خواهد بود.
- تبلیغاتی که در این سال‌ها انجام شده به چه صورت بوده است؟
در حوزه تبلیغات درباره لالجین پنج فیلم داستانی و مستند ساخته شده، ایران، آوای خاک، پیشکسوتان سفال، ایران من از آن جمله هستند تبلیغات محیطی و مجازی خوبی انجام شده، در سایت شورای جهانی صنایع‌دستی تبلیغات خوبی انجام شده، در تبلیغات محیطی هم بیلبوردها و المان‌سازی‌ها که به همت شهرداری انجام شده بسیار خوب بوده است، فروشگاه‌های اینترنتی که راه‌اندازی شده، پیاده‌راه سازی و مرمت بافت سنتی کارگاه‌ها هم در سال‌های اخیر انجام شده است. در کل می‌توان گرفت در بحث تبلیغات حرکت ما رو به جلو بوده‌است.
- در زمینه صادرات چه کارهایی انجام شده است؟
چند سال است که ما رتبه برتر صادرات استان را داریم. در پنج سال گذشته حدودا سالی پنج میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم. مقصد صادرات ما فعلا کشور عراق است.
- تاثیر کرونا بر فعالیت‌های هنرمندان لالجینی تا چه اندازه بوده است؟
بحث کرونا سبب شده افرادی که اطلاعات دقیقی از شهر لالجین ندارند اعلام کنند که کارگاه‌های لالجین تعطیل شده است! درست است که کرونا فشار آورده و ظرفیت تولید سفال کمتر شده است اما کارگاه تعطیلی در سطح شهر نداشتیم.
از آن‌جا که صادرات نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده، عرضه سفال به شهرستان‌ها کاهش یافته کارگاه‌ها خودخواسته تصمیم گرفته‌اند ظرفیت تولید را کمتر کنند.
حمایت‌های دولتی از کارگاه‌ها صورت گرفته و صد و دو فقره از کارگاه‌ها نیاز به تسهیلات داشتند که پس از درخواست رقم‌های مختلفی از ۶ میلیون تومان تا ۶۰ میلیون تومان حتی ۱۰۰ میلیون تومان دریافت کردند. هر کارگاهی که نیروی بیمه شده داشت به ازای هر فرد ۱۲ میلیون تومان وام آسیب‌دیده‌گان از کرونا را دریافت کرد. افرادی که به صورت انفرادی بیمه تامین اجتماعی داشتند یا کد کارگاه نداشتند ۶ میلیون تومان دریافت کردند.
- چه برنامه‌هایی برای بهتر شدن شرایط تولید، صادرات و… دارید؟
امیدوارم به زودی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی شر کرونا از سر این سرزمین کم شود تا بتوانیم بحث صادرات سفال را بیش از پیش پیگیری کنیم. اگر بحث تحریم‌ها حل شود و ما بتوانیم به کشورهای مختلف سفال صادر کنیم قطعا شرایط هنرمندان ما بهتر خواهد شد. برنامه‌های تبلیغاتی بسیاری داریم که به مرور انجام خواهد شد. دبیرخانه شهر جهانی سفال به قوت خود باقی است و به زودی ساختمان این دبیرخانه افتتاح خواهد شد. از زمانی که بحث ثبت شهرهای جهانی مطرح می‌شود دبیرخانه‌ای برای پیگیری کارها تشکیل می‌شود. این دبیرخانه به همت سازمان میراث فرهنگی تشکیل شده و تاکنون کارهایش را به خوبی انجام داده است، پیگیری مشکلات کارگاه‌های سفال، پیگیری مشکلات بیمه هنرمندان و… را در دستور کار دارد. سازمان‌ها و نهادهایی مانند شهرداری، بخشداری، فرمانداری، شورای شهر، نماینده سازمان میراث فرهنگی و… عضو این دبیرخانه هستند که حکم دبیری به نام شهردار لالجین صادر شده است که امیدواریم با افتتاح ساختمان دبیرخانه شهردار هم برای پیگیری بیش از پیش موضوعات وارد میدان شود.
قبل از جهانی شدن ما حدود صد تا صد و پنجاه کارگاه گازکشی شده داشتیم که امروزه این رقم به بیش از ۶۰۰ کارگاه رسیده است که این کارگاه‌ها دیگر از نفت و سوخت فسیلی استفاده نمی‌کنند و از گاز شهری استفاده می‌کنند.
- برنامه‌ای برای افزایش زیرساخت‌های گردشگری دارید؟
یکی از مشکلات ما در بحث زیرساخت، بحث اوقافی بودن ملک لالجین است. سرمایه‌گذاری که بخشی از دارایی خود را برای سرمایه‌گذاری به این شهر می‌آورد وقتی از وقفی بودن زمین‌های لالجین آگاه می‌شود رغبتی به هزینه دارایی خود در زمینی که متعلق به اوقاف است ندارد. به همین سبب تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری لالجین کمتر از دیگر شهرها است. البته خود مردم لالجین چنین تفکری ندارند و در بخش‌های گوناگونی از جمله تاسیس سفره‌خانه، هتل، ذیزی‌سرا و… سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در حال حاضر دو مورد مجوز سفره‌خانه در حال پیگیری است.
- در زمینه خانه‌های بومگردی چه اقداماتی انجام شده است؟
ما در روستای آقبلاغ لتگاه دو خانه بومگردی فعال داریم. یک مورد هم در حال مرمت، آمادهسازی و پیگیری است که بزودی قدرت و قوت بالایی افتتاح خواهد شد. این خانه بومگردی جای جذابی خواهد بود، هم از نظر وسعت و هم از نظر طراحی بسیار با نمونه‌های مشابه متفاوت خواهد بود.
- سخن پایانی؟
تنها خواسته‌ای که از تولیدکنندگان، فروشند‌گان و مردم داریم رعایت پروتکل‌های بهداشتی است که به امید خدا به زودی شاهد از بین رفتن این ویروس منحوس باشیم تا بتوانیم در حوزه گردشگری و صنایع دستی قوی‌تر از قبل به فعالیت خود ادامه دهیم.