همدان‌نامه: روز یکشنبه؛ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، باغ نظری همدان میزبان برگزاری برنامه بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی به مناسبت روز پاسداشت زبان فارسی بود. این برنامه که با اجرای «یلدا خاکباز» همراه بود، به همت انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد، انجمن شاهنامه‌خوانی، شاهنامه‌پژوهی بزرگمهر حکیم، هفته‌نامه همدان‌نامه و همکاری خانه نشکل‌های میراث فرهنگی و صفحه مجازی خاطری برگزار شد. استقبال کم‌نظیر شهروندان همدانی از نقاط قوت این برنامه بود.
در ابتدای برنامه «محمد افشار» دبیر انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد و یکی از برگزارکنندگان برنامه، ضمن خوشامدگویی به مهمانان به خوانش متنی از «جلال خالقی‌مطلق» درباره اهمیت شاهنامه پرداخت.
خالقی‌مطلق می‌گوید: «اگر بپرسند از شاهنامه چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی‌اغراق از هر برگ شاهنامه می‌توان نکته‌ای آموخت. از شاهنامه، تاریخ و فرهنگ باستان را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، ادبیات باستان ما را آموخته‌اند؛ از شاهنامه شاعری آموخته‌اند؛ از شاهنامه اخلاق نیکو آموخته‌اند؛ از شاهنامه، کشورداری آموخته‌اند؛ از شاهنامه، هویت تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از شاهنامه، زبان فارسی را آموخته‌اند».
هر بیت، یک دنیا سخن
«علی جهانپور» نویسنده و پژوهشگر همدانی، با اشاره به داستان انوشیروان عادل و اعتمادالدوله، عنوان کرد: شاهنامه دارای دو لایه حماسی و معنوی است. گروهی نقالی می‌کنند و گروه دیگر شاهنامه را با لحن حماسی می‌خوانند؛ اما گروهی فقط به زیبا و حماسی خواندن اهمیت می‌دهند و این امر بسیار مهم است و کل شاهنامه را فراگرفته، اما متأسفانه ما فقط به شکل حماسی توجه داریم.
وی افزود: هر بیت شاهنامه یک دنیا سخن دارد. سخن شاهنامه به ایران و زبان پارسی ماندگاری داده است. دلیرمردان بزرگی مانند رودکی، اسدی طوسی و بعد از آن‌ها فردوسی، آمدند و زبان پارسی تحول پیدا کرد. امروز نه تنها روز فردوسی، بلکه روز زبان پارسی است و ما گرد هم آمدیم تا زبان پارسی را پاس بداریم و به دیگر زبان‌های وارداتی افتخار نکنیم. زمانی که با رودکی آشنا شوید، می‌بینید که این مرد چه رستاخیزی در زمان سامانی به وجود آورد و اگر او نبود، اسدی توسی و فردوسی نیز نبودند.
«مریم اسمعلی‌پور» به سخنرانی درباره شاهنامه پرداخت و پیشنهاد ساخت یک فیلم براساس شخصیتهای زن در شاهنامه داد.
«سارینا نجفلو»، «طه قاسمی»، «فاطمه سلیمان بروجردی»، «الهام بهرامی»، «سعید ارشی» و «جاوید پیشرو» در این برنامه به شاهنامه‌خوانی پرداختند و «مهدی کوثری» نقال برنامه بود. «علی پاشا رجبلو» سنتورنواز و «سروش مرادی» و «سعید زندی» به اجرای برنامه موسیقی پرداختند. «محمدرضا رضایی» نیز از سخنرانان برنامه بود.
تاریخ ایران
«هوشنگ جمشید آبادی» نویسنده و پژوهشگر در این مراسم بیان کرد: سخنگویان ایرانی از قرن دوم (از سال ۱۲۹ هجری) بعد از باستان سکوت را شکستند. اولین جنبش آزادی‌خواهانه و استقلال‌طلبانه ایرانی از خاک خراسان توسط ابومسلم و سندباد برخاست و به دنبال آن خیزش‌ها ادامه پیدا کرد و سبب شد در ایران دورانی حماسه‌آمیز پدید بیاید و زمینه آزادی‌خواهی و شکستن سکوت فراهم شود. فردوسی در عصر همین حماسه‌ها برخاست و ایرانیان عظمت گذشته را تجدید کردند.
وی با اشاره به داستان‌های حماسی در زمان یعقوب‌لیث و سلسله سامانی، خاطرنشان کرد: زمانی که ایرانیان احساس شکوه و افتخار یا ضعف و شکست می‌کنند، ضرورت خواندن شاهنامه پیش می‌آید. در شاهنامه، پهلوانی و شاهی مکمل یکدیگر بوده و در هم آمیخته شدند و پادشاهان، باید پهلوان، دانشمند و عادل باشند.
جمشیدآبادی افزود: تاریخ ایران، تاریخ پهلوانی است و با رجوع به تاریخ می‌توان از دلاوری شاهان هخامنشی، اشکانی و ساسانی، پی برد. تفسیرهای نادرست و نابجا در خصوص شاهنامه و فردوسی، باعث شده گاهی بخواهند اسم آن را عوض کنند اما نباید تاریخ کشور را مخدوش کنیم. کسانی وجود دارند که شخصیتهای شاهنامه و شخصیت خود فردوسی را زیر سوال می‌برند که او وطن پرستی افراطی است، باید هم اینگونه باشد در زمانی که جهان زورگو و فردوسی، نماینده این وطن‌خواهی است.
برنامه‌های مردمی
«حسین زندی» سردبیر همدان‌نامه همدان‌نامه نیز با بیان این‌که همان‌طور که می‌بینید یک مقام مسئول در این برنامه حضور ندارد، توضیح داد: این یعنی مردم همدان به میدان آمده‌اند و خود پرچمدار برگزاری برنامه‌های فرهنگی شده‌اند.
زندی با اشاره به اهمیت هفته میراث فرهنگی افزود: این هفته میراث فرهنگی است و فردوسی بزرگ یکی از افرادی است که میراث گرانبهایی برای ما به یادگار گذاشته است. نقالی، شاهنامه‌خوانی، پرده‌خوانی و مهمتر از همه زبان شاهنامه از میراث به جا مانده از فردوسی و شاهنامه است.
وی تأکید کرد: از صفحات مجازی مانند خاطره‌بازی، دکتر همدان، همدان‌گوگل، همدانیا و شبخند که این روزها ما را در برگزاری برنامه یاری می‌کنند، سپاسگزارم که راه درست استفاده از فضای مجازی برای اشاعه فرهنگ را از آن‌ها می‌آموزیم.