تفکیک زباله را جدی بگیریم
طهماسبی: شهرداری باید اجازه دهد اپلیکیشن‌هایی فعال شوند که در قبال زباله‌های خشک شهروندان، محصولات شوینده یا چیزی به عنوان هدیه و جایزه تحویل دهند. اگر ما ماشین‌هایی برای جمع‌آوری زباله‌های خشک داشته باشیم، موثر خواهد بود، چون این افراد زباله‌های خشک را دوباره به سایت پسماند بازنمی‌گردانند و زباله‌های خشک را به شرکت‌های بازیافت خواهند فروخت و این کار می‌تواند اشتغال‌زایی هم بکند.
همدان‌نامه: زباله‌ها مشکلات زیادی در شهر به وجود آورده‌اند و نه تنها باعث ایجاد صحنه‌های زشتی در شهر بلکه باعث آلودگی محیط زیست شهری شده‌اند. در مقابل گروهی با نام «رفتگران طبیعت» با مدیریت «مصطفی موسیوند» گردهم آمده‌اند تا به بازیافت و پاکسازی مناطق با شعار «ما به امید ایرانی سبز و عاری از زباله به سوی هدف قدم برمی‌داریم ما به امید تک تک هموطنانمان، برای آیندگانمان می‌جنگیم، برای زمینمان، برای خاکمان، جانمان، ایرانمان» کمک کنند. ده سال از فعالیت رفتگران طبیعت می‌گذرد و تا قبل از شیوع کرونا هر هفته یک برنامه پاکسازی یا لااقل ماهی دو برنامه پاکسازی داشتند. با «زهرا طهماسبی» فعال محیط زیست و از بانوان فعال انجمن رفتگران طبیعت درباره چرایی فعالیت این انجمن پرسیده‌ایم.
- چرا پاکسازی می‌کنید؟
شاید برخی تازه با کنش «پاکسازی» آشنا شده‌اند و یا اگر تاکنون پاکسازی نکرده‌اند، به نظرشان کار بی‌اهمیت و ساده‌انگارانه‌ای به نظر آید؛ آن هم در برابر بحران بزرگی مانند بحران جمع‌آوری و سازماندهی زباله! اما اگر عمیق‌تر در این‌باره فکر و یا در چند برنامه پاکسازی شرکت کنند، به مرور متوجه قدرت پنهان و شگفت‌انگیز این کار خواهند شد. یک برنامه پاکسازی ده‌ها جنبه مختلف دارد که می‌توان مفصل و با دید کارشناسانه درباره آن نوشت و صحبت کرد، اما من سعی می‌کنم فهرست‌وار و به طور خلاصه به فواید این کار بپردازم پاکسازی ظرفیت بالایی برای جذب و سازماندهی نیروهای مردمی دارد، این کار مانند کلاس مسئولیت‌پذیری است و فرصتی برای تمرین و تقویت کار گروهی فراهم می‌آورد، پاکسازی می‌تواند مانند یک سلاح ویرانگر در یک‌آن، نظام فکری بیننده را فرو بریزد، پاکسازی مانند یک موج رادیویی است که در فضا پخش می‌شود اما هیچ وقت نمی‌توان فهمید که این موج تا کجا می‌رود و چه کسانی آن را دریافت می‌کنند، پاکسازی مانند هر اتفاق عجیب دیگری واکنش برانگیز است و هیچ‌کس نمی‌تواند از کنار آن بی‌تفاوت عبور کند. حتی شاید این واکنش مسخره کردن یا عصبانیت باشد، اما در هر صورت عقل و منطق و احساسات بیننده را به چالش می‌کشد. پاکسازی نوعی اعتراض است؛ اعتراض به بی‌مسئولیتی و بی‌برنامگی. اعتراض به هر چیزی که سر جای خودش نیست، پاکسازی، پادزهر بی‌تفاوتی اجتماعی است و می‌تواند نیروی بالقوه عظیمی برای اصلاح فرهنگ جامعه فعال کند و پاکسازی ترویج کار داوطلبانه است و در نقطه مقابل کارمزدی و فرهنگ رایج پول‌پرستی ایستاده است.
- نقش بانوان این انجمن در تفکیک زباله چیست؟
رفتگران طبیعت با شعار تفکیک زباله از مبدأ وارد این مبحث شدند تا شهروندان زباله‌ها را از همان ابتدا و از خانه تفکیک کنند. البته ما با کسانی که با ما کار می‌کنند دیگر از قسمت تفکیک گذشته و به سمت پسماند صفر می‌رویم. نقش بانوان در تفکیک زباله می‌تواند بسیار پررنگ باشد؛ این‌طور که یک مادر خانه وسائلی که قابل بازیافت هستند مانند بطری‌ها، در‌های بطری، شانه‌های تخم‌مرغ، کتاب و کاغذ، ته‌‌چک‌ها و رسید‌های مربوط به قبوض، وسائلی مانند ظروف مربوط به حلب روغن و شوینده‌ها را تفکیک می‌کند و کنار می‌گذارد، کودک از همان ابتدا آموزش می‌بیند که این‌ها زباله نیستند و در واقع این‌ها را باید تفکیک کرد و به کیوسک‌های مخصوص جمع‌آوری پسماند و زباله‌هایی که قابل بازیافتند، تحویل داد و از ابتدا با آموزش به کودک، موضوع ملکه ذهن او شده و کودک هرگز هیچ وسیله‌ای که قابل بازیافت است را داخل سطل زباله نمی‌اندازد. ما در رفتگران طبیعت آموزش و برای اعضا توضیح می‌دهیم که با هر یک از بازیافتی‌ها می‌توان چه کارهایی انجام داد؛ برای مثال می‌توانیم هزینه تحصیل کودکانی که پول ندارند به مدرسه بروند را پرداخت کنیم.
- وضعیت شهر همدان از نظر تفکیک زباله چگونه است؟
در شهری مانند اصفهان، سطل‌های زباله روز به روز کوچک‌تر می‌شوند و تقریبا مخزن مکانیزه وجود ندارد، چون این سطل‌ها یک روز در میان تخلیه می‌شوند و مردم یاد گرفته‌اند که سر ساعت زباله‌ها را جلو در بگذارند تا توسط ماشین‌های شهرداری برده شود. در شهر همدان هم مدتی این کار انجام می‌شد، اما چند سالی است متوقف شده و در حال افزایش سطل زباله‌ها هستند که شیرابه‌ای که در سطل زباله جمع می‌شود بوی متعفن و آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کند که بیماری‌های زیادی از آن ناشی می‌شود. برای ما دیدن زباله‌گرد‌هایی که تا کمر در سطل‌ها خم شده‌اند بسیار رنج‌آور است و اگر بازیافتی‌ها در این سطل‌ها ریخته نشود ما زباله‌گردی نخواهیم داشت.
- چه باید کرد؟
شهرداری باید با سازمان‌های مردم‌نهاد همکاری کند و دیگر مانند قبل نباشد که زمانی سازمان پسماند با ورود افرادی مانند اعضای انجمن رفتگران طبیعت به حوزه بازیافتی‌ها و یا جمع‌آوری زباله‌های خشک مردم موافقت نمی‌کرد. شهرداری باید اجازه دهد اپلیکیشن‌هایی فعال شوند که در قبال زباله‌های خشک شهروندان، محصولات شوینده یا چیزی به عنوان هدیه و جایزه تحویل دهند. اگر ما ماشین‌هایی برای جمع‌آوری زباله‌های خشک داشته باشیم، موثر خواهد بود، چون این افراد زباله‌های خشک را دوباره به سایت پسماند بازنمی‌گردانند و زباله‌های خشک را به شرکت‌های بازیافت خواهند فروخت و این کار می‌تواند اشتغال‌زایی هم بکند. فکر می‌کنم پول زیادی در این مسیر باشد که بتواند به تعداد زیادی از مردم کمک کند، حتی آن زباله‌گردی که در سطل زباله خم‌شده و دنبال زباله خشک می‌گردد، می‌تواند در کارخانه‌های بازیافتی و یا در شرکت‌هایی که برای جمع‌آوری زباله‌ها از در منازل راه‌اندازی می‌شوند، استخدام شوند.
- نسبت به کاری که می‌کنید، چه حسی دارید؟
ما خوشحالیم که رفتگریم، خوشحالیم که به زمین و زمینیان کمک می‌کنیم. از این‌که ویلچر اهدا می‌کنیم خوشحال نیستیم چون قلبا دوست داریم ویلچرنشینی نباشد که ویلچری خریده شود، اما هست. برخی افراد نیازمند ویلچر و واکر هستند. زباله هست، زشتی هست، اما ما حق انتخاب داریم. زمین زشت یا زمین زیبا؟ چون زمین وجود دارد و این غیر قابل انکارترین حقیقت هستی است.
- چه توصیه‌ای به شهروندان دارید؟
در هر دقیقه، پنج تن پسماند پلاستیکی در ایران تولید می‌شود. در روز دو هزار و ۷۰۰ تن و در سال تقریبا دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن از این پسماندها داریم که قابل تجزیه نیستند. تفکیک را جدی بگیریم. لطفا نان خشک‌های خود را در سطل زباله نیندازید. نان خشک بعد از مدتی نگهداری باعث تولید سم آفلاتوکسین می‌شود که این سم عامل شیوع آلودگی در شیر تولیدی ایران است و سرطان‌زاست. مهم نیست کجای این شهر، استان یا میهنم، حتی اگر یک زباله در طبیعت باشد، ما جمعه یک رفتگر خواهیم شد.