*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
امروزه گردشگری به عنوان یکی از صنایع درآمدزا در دنیا مطرح است و همه کشورها سعی در توسعه این صنعت برای جذب گردشگر دارند. استان همدان نیز با توجه به جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اقلیم چهار فصل، همواره می‌‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری در کشور مطرح شود، اما برای رسیدن به این هدف چه زیرساخت‌هایی لازم است و چه نهادهایی باید تلاش حداکثری داشته باشند؟
با توجه به این‌که همدان در حال توسعه است، مسئولان استانی باید نگاه رقابتی بین گردشگری همدان با استان‌های دیگر داشته باشند. در این نگاه رقابتی باید به ظرفیت‌های استان از جمله ظرفیت‌های طبیعی، صنایع دستی و ایجاد امکانات رفاهی و اقامتی توجه دوچندان شود و چون صنعت گردشگری یک صنعت مردم‌محور است، مسئولان باید همواره به نقش مردم در این زمینه توجه داشته باشند، چراکه توسعه گردشگری و ایجاد درآمد با استفاده از ظرفیت‌های بومی رضایت‌مندی مردم بومی را به دنبال دارد. می‌توان با ایجاد سازمان‌های مردم‌نهاد در بخشهای مختلف جاذبه‌های گرشگری استان، در پیشبرد اهداف مربوطه حرکت کرد. سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند به یکی از بازوهای قدرتمند برای کمک به ارگان‌های دولتی و خصوصی در استان تبدیل شوند. کاهش حجم کاری دستگاه‌های مختلف، کمک به حقوق شهروندی و ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه از جمله ظرفیت‌های اصلی سازمان‌های مردم‌نهاد است که با نظارت دقیق بر روند برنامه‌های آن‌ها، می‌توان شاهد رشد و شکوفایی استان در صنعت گردشگری بود. موقعیت این سازمان‌ها اگر در ورودی استان با سرپرستی و رهبری مردمی و بومی در بخشهای مختلف گردشگری از جمله طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مصنوعات استانی همراه با ایجاد محل‌های اقامتی در کنار این سازمان‌ها باشند تا گردشگر برای بازدید از جاذبه‌های و نحوه دسترسی و یافتن آن‌ها دچار سردرگمی نشود، قطعا در جذب گردشگر کارآمد خواهند بود.
توسعه پایدار گردشگری
درست است که گردشگری یکی از منابع درآمد برای هر استان یا کشوری محسوب می‌شود، اما گردشگری به عنوان یک موضوع چند ارزشی از راهکارهای مهم نیل به توسعه پایدار محسوب می‌شود، چراکه منبعی تمام‌نشدنی و نیاز زندگی انسانی است، پس در کنار آن باید به تحقق دو مقوله حفظ محیط زیست و اهداف توسعه پایدار همت گماشت. بر این اساس، توسعه صنعت گردشگری در باید بر مبنای توسعه پایدار باشد. به طور ساده توسعه پایدار یعنی بهبود کیفیت زندگی انسان و بهره‌گیری از خدمات اکوسیستم با استفاده از ابزار‌هایی که نیازهای انسانی را برطرف کند بدون این‌که ظرفیت و توانایی آن اکوسیستم را برای استفاده نسل آینده به خطر اندازد. پس گردشگری علاوه بر درآمد‌زایی و سود‌دهی اقتصادی باید کمترین تخریب را در جاذبه‌های استانی داشته باشد. باز برای رسیدن به این مقصود مشارکت و آگاهی افراد از تأثیرات گردشگری بر محیط پذیرای گردشگر را می‌طلبد که در این میان باید آموزش‌های لازم برای پذیرش و جذب مسافر و نحوه رفتار با آن‌ها را برای مردم بومی درنظر گرفت، چراکه این مردم حلقه جدانشدنی از صنعت گردشگری هستند. گذشته از این‌ها، همدان کهن‌ترین شهر ایران با سابقه محیط‌زیستی چند هزار ساله و با داشتن ویژگی‌های منحصر به‌فرد به عنوان شهر پایلوت گردشگری شناخته شده است، باید بر اساس این ادعا رشد کند و زیرساخت‌های لازم را در ارگان‌های مختلف از جمله میراث فرهنگی وگردشگری، شهرداری و شورای شهر برای تبدیل شدن به یک بستر مناسب به منظور ایجاد شهر سبز پایدار ایجاد کند. بهبود زندگی مردم و ارتقای کیفیت آن و ایجاد محیطی سالم برای زندگی سالم از گام‌های اساسی آن است.
با توجه به ظرفیت تنوع زیستی استان در مناظق حفاظت شده و تالاب‌ها از جمله وجود گونه‌های جانوری مانند قوچ و میش، گوسفند وحشی، پرندگانی همچون تیهو، دلیجه، چکچک، پری شاهرخ و گونه‌های گیاهی مانند انجیر، بادام کوهی زالزالک و انواع گون ها و بسیاری دیگر گردشگری به حفظ مظاهر و منابع طبیعی کمک خواهد کرد و نشر و اطلاع و درک همگانی از جاذبه‌های استانی و همچنین ایجاد حس مسئولیت بومیان و گردشگران نسبت به حفظ آن‌ها و جذب سرمایه برای استان برای رفع نیاز های اقتصادی مردم و حفظ منابع طبیعی و جاذبه‌های گردشگری استان را در پی دارد.