مدیرکل بهزیستی استان:
خدمات پیشگیری از خودکشی، باعث سلامت روان جامعه می‌شود
شاهقدمی: باید جامعه متوجه باشد که آسیب اجتماعی واقعی است. مردم باید توجه داشته باشند، این آسیب‌ها ممکن است در دور و بر آن‌ها حتی خانواده خود وجود داشته باشد و باید برای مقابله با آن آمادگی داشته باشد. جامعه باید به سمت دریافت آموزش‌ها و ایمن‌سازی خودش پیش برود و تک تک افراد جامعه این امر را تکلیف خودشان به حساب بیاورند.
*مهرداد نهاوندچی
*خبرنگار
اداره‌کل بهزیستی استان همدان اخیرا برنامه فراگیری را به منظور کاهش آسیب اجتماعی «خودکشی» در سطح استان اجرا کرده است. برای با خبر شدن از جزئیات، کم و کیف این طرح و دریافت گزارشی از نوع خدمات و عملکرد این سازمان با مدیرکل بهزیستی استان، «محمدمهدی شاهقدمی» هم‌صحبت شدیم.
خدمات سازمان بهزیستی
مدیرکل بهزیستی استان همدان در گفت‌وگو با همدان‌نامه در مورد ماهیت وجودی سازمان بهزیستی چنین می‌گوید: سازمان بهزیستی، سازمانی است که خدمات متعددی در بخش‌های مختلف به اقشار مختلف ارائه می‌دهد. شاید مهم‌ترین خدمت از خدمات سازمان که برای مردم شناخته‌شده‌تر باشد، خدماتی است که سازمان بهزیستی به توان‌خواهانی؛ یعنی به افرادی که دارای معلولیت جسمی یا ذهنی (روانی) هستند، ارائه می‌دهد. علاوه بر این، سازمان بهزیستی، زنان سرپرست خانوار، کودکان فاقد سرپرست یا بدسرپرست را حمایت می‌کند. سازمان بهزیستی، ایجاد اشتغال، مسکن، حرفه‌آموزی توان‌یابان را در حوزه حمایتی و بحث مناسب‌سازی مسکن و اماکن عمومی در بحث شهری بر عهده دارد. طرح‌های بسیار متنوعی را در حوزه پیشگیری از معلولیت‌ها مانند پیشگیری از معلولیت‌های بینایی و شنوایی با استفاده از غربالگری‌های بینایی و شنوایی انجام می‌دهد که این موارد برای کودکان و نوزادان انجام می‌شود. خدمات متنوعی در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد وجود دارد. سازمان، برنامه بسیار گسترده‌ای برای درمان اعتیاد در کمپ‌های ترک اعتیاد که به (مراکز ماده ۱۵) مشهور هستند، جمع‌آوری متعادان متجاهر و خدماتی از این نوع را در دست اجرا دارد. خدمات عمده سازمان بهزیستی، تلاش برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. آسیب‌های اجتماعی یک معنای بسیار کلی دارد و هر آسیبی که جامعه را از کارکردهای عادی آن ساقط یا مختل می‌کند، شامل می‌شود. این حوزه بسیار متنوع است. اعتیاد، طلاق، همسرآزاری، کودک‌آزاری، خشونت، مباحث مربوط به سلامت روان و مواردی از این دست که در این حیطه قرار می‌گیرند.
پیشگیری از خودکشی، عاملی برای سلامت روان
«محمدمهدی شاهقدمی»، در مورد «برنامه جامع پیشگیری از خودکشی» در سطح استان همدان اظهار می‌کند: یکی از آسیب‌های اجتماعی که تمام دنیا و به تبع آن کشور ما را تحت شعاع خود قرار داده و در استان همدان هم وضعیت برای مسئولین کمی نگران‌کننده شده است، موضوع خودکشی است. این آسیب را باید در نظر داشته باشیم، به معنای این نیست که ما اگر بخواهیم در راستای پیشگیری از خودکشی کار بکنیم، هدفمان صرفا پائین‌آوردن آمار کمی این معضل اجتماعی است. علاوه بر این‌که، هدف مقدس و والایی است و از تأکیدات دین اسلام همین است که: «نجات جان یک انسان برابر با جان یک امت است»؛ ارائه خدمات در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در حوزه خودکشی، خود به خود باعث افزایش سلامت روان جامعه می‌شود. این برنامه به طور جدی در سازمان بهزیستی مورد بررسی قرار گرفت و برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای انجام آن در سطوح مختلف غربال و شناسایی افراد پرخطر، ارجاع آن‌ها به مراکز درمانی، آموزش آن‌ها (شهروندان و خانواده‌های در معرض آسیب) و آگاه‌سازی و بخش‌های رسانه‌ای این طرح انجام شد.
وظایف شهروندی در قبال آسیب‌های اجتماعی
این مقام مسئول خاطرنشان می‌کند: آحاد جامعه وقتی با چنین آسیب‌هایی مواجه می‌شوند، چنین افرادی را از خود دور نبینند. مدنظرمان باشد که ممکن است آسیب اجتماعی در نزدیکی ما (حتی خانواده ما)، بروز پیدا کند. پس باید برای آن‌ها راه‌حل‌هایی داشته باشیم. این راه‌حل‌ها را قبلا با متخصصان در میان گذاشته باشیم، با مطالعه، با پژوهش، آن‌ها را به بوته آزمایش گذاشته باشیم و مسیرهای جلوگیری از این آسیب‌ها و درمان آن‌ها را بلد باشیم. مهم است که ما متوجه مسئولیت خودمان در قبال خودمان، در قبال خانواده‌مان و در قبال آحاد جامعه باشیم. ما وظیفه داریم، تخصص‌ها و آموزش‌هایی را که به حفظ سلامت ما کمک می‌کند، یاد بگیریم. ما موظفیم که مسیر را تسهیل کنیم که خانواده‌مان این موارد را یاد بگیرند. این یکی از وظایف شهروندی ماست.
وی افزود: خوانندگان عزیز دقت بفرمایید! ما باید آسیب‌های اجتماعی و متخصصان این حوزه را بشناسیم. من چندتا از حوزه‌هایی که می‌تواند کمک‌کار جامعه در راستای شناسایی آسیب‌های اجتماعی باشد، معرفی می‌کنم: یکی از آن‌ها قطعا، سیستم مساجد و شبکه دینی و تبلیغات اسلامی ما هستند که با شبکه‌سازی‌های خیلی درستی که در مساجد، هیئات مذهبی، گروه‌های جوانان، شهروندان، زنان و مردان انجام شده؛ این‌ها یکی از بسترهای بسیار مهمی هستند که می‌توانند جامعه را از آسیب‌های اجتماعی ایمن بکنند. پرداختن به معنویات، پرداختن به سنت‌های مذهبی می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری باشد. قدم دوم ما، متخصصین آموزش‌دیده در حوزه‌های روان‌شناسی و علوم اجتماعی و امثال این در حوزه علوم انسانی هستند. این افراد آموزش دیده‌اند که بتوانند با اختلال‌های روانی و آسیب‌های روانی مواجه بشوند و درمان آن‌ها را پی بگیرند. مراکز مشاوره سازمان بهزیستی، چه به صورت حضوری، چه به صورت غیرحضوری که عمدتا از طرق خط ۱۴۸۰ انجام می‌شود، آماده ارائه خدمات به این افراد هستند. باید به حوزه آموزش در حیطه متخصصین نگاه بکنیم، آموزش‌هایی مانند مهارت‌های زندگی، فرزندپروری، آموزش خانواده، آموزش‌های پیش از ازدواج و امثال این را باید فرابگیریم؛ کمااین‌که ما برای رانندگی نمی‌توانیم رانندگی بکنیم. حوزه‌هایی که در موارد اورژانسی می‌توانند به ما کمک بکنند، اورژانس اجتماعی است که معادل خط، اورژانس ۱۱۵ است؛ که در موارد حاد روانی و موارد اضطرار با خط ۱۲۳ می‌توان به این مرکز دسترسی پیدا کرد.
تصویب سند جامع پیشگیری از خودکشی
شاهقدمی، سخنان خود را در مورد آسیب‌های اجتماعی چنین پایان می‌برد: باید جامعه متوجه باشد که آسیب اجتماعی واقعی است. مردم باید توجه داشته باشند، این آسیب‌ها ممکن است در دور و بر آن‌ها (حتی خانواده خود) وجود داشته باشد و باید برای مقابله با آن آمادگی داشته باشد. جامعه باید به سمت دریافت آموزش‌ها و ایمن‌سازی خودش پیش برود و تک‌تک افراد جامعه این امر را تکلیف خودشان به حساب بیاورند. سازمان بهزیستی، به طور جدی این موضوع را هدف‌گیری کرده و به سمت آن حرکت خواهد کرد. سازمان بهزیستی در این مسیر دوشاشدوش مردم در این مسیر حرکت خواهد کرد و چراغی روشن در این مسیر برافراشته خواهد نگه داشت. امیدواریم که سایر سازمان‌ها، خصوصا در طرح پیشگیری از خودکشی -که در استان همدان به صورت فراگیر و شاید در مقایسه با توان ده برابری سایر ادارات انجام می‌شود- مشارکت بکنند و شرکای ما در سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی این موضوع را به عنوان بخشی از وظایف خود لحاظ کنند و با هم‌افزایی به سازمان بهزیستی کمک کنند. همین‌طور، سند جامع پیشگیری از خودکشی در استانداری استان همدان با همت سازمان بهزیستی و با حمایت معاونت سیاسی-امنیتی استانداری به نتیجه رسیده و کلیات آن مصوب شده است که مسیر خوبی را برای سازمان‌ها و نهادهای دولتی و مردمی باز خواهد کرد.