خورشید در این کوه همی نورافشان است

*علی پاشا رجبلو

*مدرس موسیقی

زادگاه و موطن آدمی که از کودکی در آن‌جا قد می‌کشد و در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن بزرگ می‌شود و خاطره‌های بسیاری در ذهن و جان خود جای می‌دهد، عطر و بوی دیگری دارد. به‌خصوص اگر این خاطرات در شهر و دیاری شکل گرفته باشد که خیلی از نمادهای آن مانند آثار تاریخی فرهنگی در مرور زمان هنوز دچار آسیب نشده باشد.

همدان شهری است که بیش از سه هزار سال قدمت دارد، الوند با شکوهش هنوز پابرجاست، چشمه‌های میدان میشان هنوز جوشان هستند، خروش آبشار گنجنامه و سنگ نبشته یادگار هخامنشیان هنوز با زبان میخی در حال سخن گفتن است، خشت خشت تپه یادگار پادشاهی مادها، هنوز بوی دست گل آلود سازندگان خود را نشانی دارد، ستون‌های کاخ اردشیر دوم از معماری بی‌نظیر زمانه خود حکایت‌ها دارد،  شیرسنگی نماد حراست از دروازه شهر است و گنبد علویان، شاهکار معماری دوره سلجوقیان را به نمایش می‌گذارد. تپه کاسی‌ها مظهر تمدن چند هزار ساله و استر مردخای هنوز یکی از بزرگ‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان جهان‌. برج قربان با معماری آجری منحصر بفرد خود و کلیسای گریگوری استفان نشان و حکایت از زندگی مسالمت آمیز دیگراندیشان با یکدیگر را دارد.

حضور و نام ده‌ها دانشمند و اندیشه‌ورز و شاعر و نویسنده چون پور سینا، باباطاهر، کلیم کاشانی، میرزاده عشقی، امیرمهدی بدیع، طالع همدانی، داور همدانی و اندیشمندان امروز همدان چون زنده یاد پرویز اذکایی، علیرضا ذکاوتی قراگوزلو ، مترجمان و ادیبان شناخته شده و بسیاری بزرگان بنام و‌ گمنام این دیار هنوز خاطره‌سازی و عشق به شهری چون همدان را دوچندان می‌کند.

اگرچه همیشه به هنر موسیقی در این شهر بی‌مهری های زیادی شده است و کارآمدی جدی از سوی  مسئولین و‌ متولیان فرهنگی آن دیده نمی‌شود و هنوز تشکل صنفی برای هنرمندان موسیقی وجود ندارد، اما همدان همیشه در موسیقی حرف برای گفتن داشته و در دو عرصه موسیقی ایران چون حسین آسایش، حسن دانشفر، سیف‌الله گلپریان، عبدالله برق لشکری، شورا میخاییلیان، ناصر مهرورز، داریوش زرگری، جلال دوستی‌نگرا و ده‌ها هنرمند دیگر در موسیقی عاشیقی چون: زنده‌یاد حیدر محمودی، ماشاالله رسام، حق‌رضا فطری و رحمان دریایی و ده‌ها نوازنده چگور و دهل و سرنا، صدای آهنگین ساز و آواز ملی و محلی  در این دیار را زنده نگاه داشته‌اند و چه بسیاری دیگر هنرمندان موسیقی بنامی را در سطح کشور در دل خود پرورش داده است.

اگرچه امروز کوه‌خواران، زمین‌خواران و برج‌سازان بخش مهمی از زییایی‌های طبیعی و بافت تاریخی همدان را نابود کرده و یا به یغما برده‌اند، اما همدان همچنان زیباست. هنوز می‌توان در این شهر خاطره‌ها ساخت، شعر و ترانه سرود و قصه‌ها نوشت. هنوز کوچه‌های دره مرادبیک، رودخانه‌های چشمه فرشه و دره‌های خاکو و کوچه‌باغ‌های سیلوار و دیوین و برفین و سولان، فخرآباد و سنگستان و تفریجان و ورکانه و سد شهناز و باغ‌های تشنه اطراف آن! و کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی که پس از باران بوی کاهگل چند ساله را به مشام می‌رساند، الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان در خلق و آفرینش عرصه‌های مختلف هنری است و خواهد بود. خورزنه محل طلوع خورشید است و الوند پناهگاه آفتاب تا صبحی دیگر  .

گویش زیبای همدانی که ریشه در چند هزار سال تاریخ گفتاری  مردم همدان را دارد ، اگر چه زخم هایی های را متحمل شده، اما همچنان از شیرینی کلام برخوردار است و شاعرانی چون محمود شریفی امینا، ناصر مفرح ، داور همدانی ،علی اکبر محمودی وثاق ،  بهرام ترکمان و شاعرانی که به این گویش عشق داشته و دارند،  با سرودن اشعاری با این گویش،  در حفظ این فرهنگ گفتاری کم نظیر همدان کوشا بوده‌اند. در این میان نیز  پژوهشگرانی چند،  اصطلاحات و واژگان این گویش را جمع آوری و به نشر رسانیده‌اند.

انجمن‌های ادبی همدان که از فعال ترین انجمن های ادبی کشور در جهت حفظ فرهنگ  ملی هستند، چون : شاهنامه‌خوانی چکاد بزرگ سالان و انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد کودکان و نوجوانان، شاهنامه‌پژوهی بزرگمهر حکیم، سعدی پژوهی، حافظ خوانی، پروین اعتصامی، بوعلی ، میلاد،  الوند، اندیشه و ده انجمن فرهنگی ادبی دیگر، هر کدام به نوبت خود تأثیر مهمی در معرفی و حفظ آثار ملی و‌جذب مخاطبان، داشته‌اند .

و در این روزها که شاهد ثبت جهانی مجموعه تاریخی باستانی هگمتانه در یونسکو خواهیم بود، جا دارد ضمن افتخار به این رویداد تاریخی، در حفظ دیگر آثار باقی مانده فرهنگی تاریخی و طبیعت زیبای همدان تمام تلاش خود را دوچندان کنیم ، چرا که  آیندگان  فردا در باره فعالیت ها و یا بی تفاوتی و کوتاهی ما در حفظ این میراث گران بها و زیبای شهر همدان به  قضاوت خواهند نشست  .

روز همدان بر همه دوستداران همدان فرخنده و  گرامی باد.

*زنده‌یاد محمود اجل