زنان و کودکان؛ قربانیان خاموش فضای مجازی

*فاطمه کاظمی

*روزنامه‌نگار

امروزه دسترسی کودکان به اینترنت و رسانه‌های مجازی آسان شده، به‌طوری‌که فضای مجازی بخش بزرگی از زندگی اجتماعی و آموزشی نوجوانان و کودکان را به خود اختصاص داده است. رسانه‌های مجازی علاوه بر مزایایی همچون ارتباط گسترده و آسان‌تر، یادگیری متنوع و خلاقیت دارند، خطراتی مانند قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب، مزاحمت سایبری و نقض اطلاعات کودکان را نیز شامل می‌شود. برای در امان ماندن کودکان از این خطرات، رهنمودهای والدین به کودکان می‌تواند کمک‌بخش باشد تا از رسانه‌های اجتماعی مسئولانه، محترمانه و ایمن استفاده کنند و از آسیب‌های آن در امان بمانند. در این‌باره با سرهنگ «فیروز سرخوش‌نهاد» رئیس پلیس فتای فرماندهی انتظامی استان همدان گفت‌و‌گویی داشته‌ایم و سوالاتی درباره پویشی که در رابطه با این موضوع در حال برگزاری است، پرسیده‌ایم که در ادامه می‌آید.

• اهمیت این پویش چیست و برای چه گروه برگزار می‌شود؟

امروزه زمینه بازی، ارتباطات و آموزش کودکان تغییر کرده و از فضای حقیقی به سمت فضای مجازی رفته است، این شرایط ایجاب می‌کند که کودکان در رابطه با این فضا آموزش ببینند تا بتوانند خود را مدیریت کنند. یکسری مسائل مانند نداشتن هم‌بازی و شرایط کرونایی که کودکان در حال حاضر با آن روبرو هستند و اوقات خود را در قرنطینه سپری می‌کنند و امکان رفتن به محیط بیرون از خانه وجود ندارد و سرگرمی‌ها، هم‌فکری‌ها و بازی‌های آن‌ها در فضای مجازی شکل گرفته است، اهمیت آموزش‌ها را تشدید می‌کند و با توجه به شکاف دیجیتالی که بین والدین و کودکان وجود دارد، باید با اهمیت بیشتری به اعتیاد اینترنتی که کودکان دارند و والدین از آن‌ها بی‌‌اطلاع هستند، پرداخته شود.‌

• در این پویش چه برنامه‌هایی در نظر گرفته‌اید؟

یک هفته را به موضوع کودک و اینترنت اختصاص دادیم. مهم‌ترین برنامه ما این است که والدین نسبت به مخاطراتی که فضای مجازی کودکان را تهدید می‌کند، آگاهی پیدا کنند و با پلیس و مراکز آموزشی همراه شوند،  ابتدا خود آموزش ببینند تا بتوانند کودکان خود را از خطرات فضای مجازی ایمن نگهدارند.

• این پویش در همدان برگزار می‌شود یا این‌که سراسری است و در کل کشور برگزار می‌شود؟ چه مجموعه‌هایی وظیفه دارند در این پویش حضور پیدا کنند؟

دومین سالی است که این پویش اجرا می‌‌شود، هدف این است که کل کشور این طرح را به طور هم‌زمان اجرا کنند تا در این دوران آموزش‌های لازم از طریق صدا و سیما،  نیروی انتظامی، آموزش و پرورش و هر پایگاهی که کار رسانه‌ای انجام می‌دهد، برای مردم ارائه شود و اطلاعات مردم را در رابطه با فضای مجازی و فرصت‌ها و تهدیدات آن بالا ببرد تا شکاف دیجیتالی بین والدین و فرزندان کم شود و والدین با مشکلات کودکان در این فضا آشنا شوند. چراکه این فضاها قطعا اتفاقات ناگواری برای کودکان رقم خواهد زد. اگر ما فقط تا این حد اطلاع‌رسانی کنیم و به گوش شهروندان برسانیم که در فضای مجازی مخاطراتی وجود دارد که ممکن است کودکان ما را گرفتار کند، به هدفمان رسیده‌ایم.

• از جزئیات پویش بگوئید.

برای این پویش در روز اول با محوریت کودکان سایبری؛ والدگری در فضای مجازی، روز دوم با محوریت کودکان سایبری؛ آموزش مجازی، روز سوم با محوریت کودکان سایبری؛ مسئولیت اجتماعی، روز چهارم با محوریت کودکان سایبری؛ نقض حریم خصوصی، روز پنجم با محوریت کودکان سایبری؛ اعتیاد اینترنتی، روز ششم با محوریت کودکان سایبری؛ بازی‌های رایانه‌ای و روز هفتم هم با محوریت کودکان سایبری؛ پلیس فتا، حامی کودکان در فضای مجازی اقداماتی برنامه‌ریزی‌شده است.

• شیوه اجرای پویش چگونه است؟ چه برنامه‌هایی مدنظر دارید؟

آن‌چه که اهمیت دارد و اصل این پویش را در برمی‌گیرد، این است که این پویش مردمی است، ما به عنوان نیروی انتظامی متولی این پویش هستیم و می‌خواهیم دستگاه‌های دولتی که کار رسانه‌ای، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهند، را به قول معروف دردمند کنیم تا در طول این یک هفته هم‌سو با نیروی انتظامی در راستای آموزش مردم قدم بردارند. این‌که تا چه اندازه‌ موفق شویم، بستگی به همکاری و مساعدت نهاد‎‎هایی مانند آموزش و پرورش، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد، صدا و سیما، ورزش و جوانان و سازمان تبلیغات دارد که کار آموزشی را برعهده می‌گیرند.

• همکاری نهاد‌های مختلف را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

همکاری‌ها در استان همدان نسبت به بقیه استان‌ها قابل قبول بوده و همدان از وضعیت خوبی برخوردار است، اما این پویش چون مردمی است و همه مردم باید از این پویش اطلاع پیدا کنند ما توقع همکاری بیشتر داریم.

• با توجه به این‌که این پویش باید به اطلاع عموم مردم برسد، توضیح دهید که با چه سازمان‎ها، ادارات و نهادهایی نامه‌نگاری‌ها انجام شده و درخواست‌های لازم در رابطه با این پویش از این سازمان‌ها شده است؟

یک درصد از بودجه تمامی ادارات و سازمان‌های دولتی باید صرف کاهش آسیب‌های اجتماعی شود، چه برای کارمندان و چه برای سایر مردم. به همین لحاظ همه گروه‌هایی که یک درصد بودجه شامل آن‌ها نیز می‌شود، وظیفه دارند در این راستا به ما کمک کنند تا از آسیب‌های اجتماعی که در فضای مجازی کودکان را درگیر می‌کند، پیشگیری کنیم. آموزش و پرورش که بیشترین سطح برخورد با کودکان را دارد. توقع داریم حداقل از لحاظ معنوی بیشتر با ما همکاری داشته باشد. آموزش عالی، صدا و سیما، فرهنگ و ارشاد، ورزش و جوانان و مسلما سازمان‌هایی که با کودکان و جوانان بیشتر ارتباط دارند بیشتر از همه وظیفه دارند، اما بانک‌ها و موسسات خصوصی و آن‌هایی که دستی بر آتش دارند و خصوصا در عرصه کودکان کار فعالیت می‌کنند هم باید احساس مسئولیت کرده و در این پویش با ما همکاری کنند.

• در حال حاضر شرایط همدان از نظر بحث جرائم سایبری در حوزه کودکان چگونه است؟

دو نوع بزه‌دیده در فضای مجازی داریم؛ بزه‌دیدگانی که می‌آیند و به نیروی انتظامی اعلام می‌کنند که ما قربانی شدیم، آسیب دیدیم و از پلیس تقاضای کمک داریم و بخش دومی که از ترس آبرو و خانواده یا مسائلی که نیاز به کارشناسی و روان‌شناختی دارد، آسیب را افشا نمی‌کنند. من فکر می‌کنم زنان، کودکان و نوجوانان جزء قربانیان خاموش در فضای مجازی هستند. آمار دقیقی از خانم‌های جوان و کودکان و این‌‌‌که چه نوع جرائمی این دو گروه را تهدید می‌کند، نداریم. اگر بیایند و مشکلاتی که برای آن‌ها در فضای مجازی ایجاد شده را گزارش دهند، می‌توانیم آمار دقیقی داشته باشیم، اما در حال حاضر جرائمی که متوجه کودکان شده و به پلیس فتا در استان همدان گزارش شده باشد، بسیار کم و نزدیک به صفر است

• در واقع پیش‌بینی شما این است که آمار بیشتر از این تصورات است و افراد از آبرو و خانواده اعلام نمی‌کنند؟

بله، تماس‌هایی که مردم از طرق تلفن ۰۹۶۳۸۰  برای مشاوره با پلیس فتا می‌گیرند، گویای این مطلب است. کارشناسان در پلیس فتا به صورت شبانه‌روزی به مردم مشاوره می‌دهند که این مشاوره‌ها نشان‌دهنده این است که مردم آسیب می‌بینند  اما این‌که شکایت کنند و بتوانند آشکارا اعلام کنند که به ما این آسیب وارد شده‌، خودداری می‌کنند. پلیس فتا محرم اسرار مردم است و به طور جد از نشر و افشای آن جلوگیری خواهد کرد، بنابراین شهروندان عزیز اگر در فضای مجازی آسیبی می‌بینند با اعتماد مراجعه کرده و اعلام شکایت کنند و یا با تلفن ۰۹۶۳۸۰تماس بگیرند یا از طریق سایت پلیس فتا ارتباط ایجاد کنند و مشاوره بگیرند و اطمینان داشته باشند پلیس با دلسوزی در کنار آن‌ها خواهد بود و همه تلاش‌ها برای احقاق حق افراد صورت خواهد گرفت.