*حسین زندی
*خبرنگار
کتاب شعر سپید (پژوهشی تطبیقی در باب قالبی بی قافیه) اثر «مهدی علیایی‌مقدم »منتشر شد. این اثر با شمارگان ۸۸۰ جلد و طرح جلد «مصطفی ذکریاپور» از سوی نشر «نامک» با قیمت ۱۲۵ هزار تومان روانه بازار شده است.
علیایی‌مقدم متولد ۱۳۶۰ در همدان است. او دارای مدرک دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است و به عنوان استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی در این دانشگاه فعالیت می‌کند. پیش‌تر از این پژوهشگر کتاب «صد سال دگر» (دفتری از اشعار منتشر نشده نیما یوشیج) در سال ۱۳۹۶ منتشر شده بود که در برگیرنده اشعار منتشر نشده نیما یوشیج بود، علیایی این کتاب را با همکاری «سعید رضوانی» تصحیح کرده بود. از علیای چندین مقاله به زبان فارسی در دایره‌المعارف‌ها و نشریات مختلف منتشر شده است.
کتاب حاضر پژوهشی است درباره شعرهای بی‌قافیه که در دو فصل «شعر سپید» و «شعر سپیده فارسی» تنظیم شده است. او در فصل اول به شعر سپید انگلیسی، وزن شعر سپید، شعر سپید نامنسجم، نثر موزون، شعر سپید فرانسوی، شعر سپید عربی، شعر مرسل و شعر منثور می‌پردازد. در فصل دوم نیز سابقه شعر بی‌قافیه، آشنایی نخستین با شعر سپید، شعر سپید و شعر آزاد و شعر آزاد شاملو را بررسی شعر می‌کند. در واقع این کتاب صرفاً به شعر سپیده فارسی نمی‌پردازد و همان‌طور که نویسنده در پیشگفتار کتاب آورده: «این کتاب در پی آن نیست که مطالبی درباره شعر سپید، در معنای مصطلح آن در فارسی، به دست دهد». خواننده با خواندن این کتاب با تعاریف شعر سپید انگلیسی، شعر سپید فارسی، نثر موزون و تعاریف گوناگون شعر بی‌قافیه آشنا میشود. این کتاب علاوه بر این‌که شعر سپید غربی را بررسی می‌کند، نگاه موشکافانه و درعین حال تاریخی به شکل‌گیری انواع مختلف شعر بی‌قافیه در ایران دارد.
نکته دیگر این است که علیایی با نثر روان و علمی تلاش کرده علاوه بر این‌که منبعی برای پژوهشگران حوزه ادبیات و شعر امروز پدید آورد، کتابی برای علاقه‌مندان و مخاطبان شعر فارسی نوشته است. به سخن دیگر همه اقشار با این کتاب و نثر یک‌دست آن می‌توانند ارتباط برقرار کنند.
او در هر فصل و هر بخش نمونه‌های مرتبط با موضوع را آورده و به خوبی توضیح داده است. او در ابتدای هر فصل پرسش‌هایی را طرح کرده ممکن است هر خواننده شعر فارسی با آن روبه‌رو شده باشد و سپس به دقت با ارائه دلایلی پاسخ پرسش‌ها را داده است. مخاطب با خواندن این کتاب، با تعاریف دقیقی از اصطلاحاتی که در شعر امروز متداول است، آشنا میشود و ابهاماتی که ممکن است در تعریف و تفاوت‌های این اصطلاحات در ذهن داشته باشد، برطرف میشود.
در پشت جلد چنین آمده است: «قالبی که در بیشتر زبان‌‌های دنیا «شعر سپید» نامیده میشود، در ادبیات کلاسیک انگلیسی، به‌‌‌ویژه در نمایشنامه‌‌نویسی، پیشینه درخشان و مقام بلندی دارد و این قالب اغلب از طریق شعر و زبان انگلیسی به سایر زبان‌‌ها و فرهنگ‌‌ها راه یافته‌‌است. مدار بحث در این کتاب همین قالب است. درباره این قالب در نوشته‌‌های نقد ادبی فارسی جَسته‌‌جَسته مطالبی هست و اغلب در بحث از شعر سپید شاملو اشاره‌‌ای به آن میشود و به‌‌اجمال از تفاوت فاحش شعر سپید فارسی با آن سخن می‌‌رود. اما پرسش این‌جاست که این قالب موزونِ بی‌قافیه شعر انگلیسی چرا در شعر فارسی بر قالبی منثور اطلاق شد؟ اسباب و علل منثور انگاشتن چنین قالبی چه بوده‌‌است؟ و آیا در ادبیات فارسی می‌‌توان شعر سپیدی با دلالت اصیل آن یافت؟».