*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
امروزه محیط زیست دیگر یک مفهوم ساده تلقی نمی‌شود؛ چرا که انسان دریافته بدون توجه به محیط زیست زندگی امکان‌پذیر نخواهد بود. در طی دهه‌های اخیر مسائل محیط زیستی با شدت بیشتری به عنوان دغدغه‌های کشورها مطرح می شود و کنوانسیون‌های زیادی در رابطه با محیط زیست برگزار می‌شود. یکی از این دغدغه‌ها مدیریت پسماند است. برای پرداختن به مسئله مدیریت پسماند لازم است ابتدا با مفهوم آن آشنا شویم.
پسماند به مواد تولیدشده توسط انسان که از نظر او زائد تلقی می‌شود و قابل استفاده نیست، گفته می‌شود. زباله‌های خانگی یکی از انواع پسماند است که شبانه‌روز توسط مردم تولید می‌شود و هر چقدر رفاه افراد بیشتر، تولید پسماند نیز بیشتر می‌شود که اگر جمع‌آوری و دفع نشود مشکلات محیط زیستی زیادی ایجاد می‌کند. شهرداری‌ها در محدوده شهر‌ها به عنوان مدیریت‌کننده پسماندهای خانگی شناخته می‌شوند، اما با این حال اقداماتی که برای دفع زباله‌های شهری توسط شهرداری‌ها صورت می‌گیرد، کافی نبوده و برای مدیریت و دفع مناسب پسماند لازم است آحاد شهروندان و سازمان‌ها نیز همکاری لازم را داشته باشند. به‌طوری که آموزش و فرهنگسازی برای تغییر الگوی مصرف مردم از طریق حداقل کردن تولید پسماند در منزل، خرید موادغذایی به اندازه، استفاده از اجناسی که قابل بازیافت هستند و می‌توانند در مبدأ تولید دوباره استفاده شوند، می‌تواند برای مدیریت پسماند راهگشا باشد، چراکه بسیاری از پسماندهای خانگی شامل قوطی‌های انواع نوشیدنی و مواد غذایی کنسرو شده و مواردی از این قبیل است که توصیه می‌شود بعد از استفاده دور ریخته نشوند. بارها شاهد وجود این قبیل زایدات در زباله‌های خانگی هستیم که افراد با بی‌توجهی آن‌ها را به عنوان زباله در نظر گرفته و بیرون از منزل می‌گذارند. شهروندان علاوه بر این‌که نسبت به این موارد آگاهی ندارند بلکه با توجه به فرهنگ و تاریخ غنی همدان، در موعد مقرر زباله را بیرون نمی‌گذارند و گاهی اوقات با دوربودن مسافت خانه تا سطل زباله، پسماندها را در وسط کوچه و خیابان رها می‌کنند که هم میزان پسماند را افزایش می‌دهند و هم باعث می‌شوند افراد زباله‌گرد که به دنبال این قبیل زایدات هستند، زباله‌ها را زیر و رو کرده و باعث بخش زباله در سطح شهر شوند، در صورتی‌که اگر شهروندان در منزل راهکار تفکیک زباله را پیش بگیرند و مواد قابل بازیافت را از زباله تفکیک کرده و آن‌ها را به مراکز دریافت زباله‌های بازیافتی تحویل دهند و شهرداری همدان تعداد سطل‌های زباله را در سطح کوچه‌ها و خیابان‌ها و ایستگاه‌های دریافت زباله‌های بازیافتی را در سطح شهر افزایش دهد و با راه‌اندازی پویش‌های شهر پاک برای آگاهی مردم از مزایای تفکیک زباله در منزل و تحویل دادن آن‌ها به مراکز دریافت زباله تلاش کند، قطعا شهر پاک‌تری خواهیم داشت.
هرچند این راهکارها نیاز به زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی‌های زیادی است، اما با توجه به این‌که هر روز مشکلات محیط زیستی بیشتر می‌شود و مردم را درگیر چالش‌های زیادی می‌کند، بهتر است که با وجود سختی راه برنامه‌ریزی‌های لازم برای کاهش و تفکیک پسماند در مبدأ فراهم شود، چراکه امروزه بسیاری از کشورهای اروپایی این رویه را در پیش گرفتند و تا حد امکان پیشگیری از تولید ضایعات و استفاده مجدد از محصولات را ترویج می‌دهند.