*مهرداد نهاوندچی
*کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست
- شهرک یا دهکده سلامت
شهرک یا دهکده سلامت فضایی درمانی، اقامتی، تفریحی است که در آن درمان‌های طبیعی در کنار سایر درمان‌های پزشکی صورت می‌گیرد. چنین فضایی با عملکرد چندگانه به صورت گسترده در ایران هنوز ساخته نشده است[۱] و نیاز به آن به دلیل شیوع روزافزون بیماری‌های روحی عصر حاضر از جمله افسردگی و احساس خستگی، به میزان زیادی به چشم می‌خورد. هدف اصلی از طراحی دهکده سلامت، طراحی فضایی درمانی است که برخلاف فضاهای درمانی امروزه که ترس و اضطراب را در همان آغاز ورود در بیمار و حتی همراهان بیمار ایجاد میکند، حسی از آرامش و شادی را در کنار درمان همراهان و کارکنان فراهم کند. مخاطبان این دهکده تنها بیماران نیستند، بلکه همه کسانی هستند که به این مجموعه وارد شده و نیازمند مکانی برای تجدید قوا، روحیه بخشی و دوری از شهر و همهمه‌های آن در دل طبیعت هستند. شهر همدان با توجه به وجود مطبهای پزشکان در مناطق پر تراکم و شلوغ مرکز شهر، نیاز به شهرک سلامت را احساس میکند، البته به اقتضای شرایط خاص و بضاعت خود، که در این میان تمرکززدایی نقش مهمی برای درک نیاز به این مجموعه، ایفا میکند.
- تمرکززدایی
به طبع، وجود بیمارستانهای دولتی و خصوصی و اورژانس‌ها در سطح شهر همدان میتواند نیاز اولیه بهداشتی و درمانی مردم را برآورده کند و اما خارج از آن بهتر است تمام (یا بخش مهمی از) مراکز درمانی و مطب‌ها در یک نقطه، تجمیع و نام شهرک سلامت را زینت‌بخش خود کند. شاید بهترین و ساده‌ترین و البته پرهزینه‌ترین اقدامی که در بلند مدت میتوان انجام داد همین ساخت شهرک سلامت است که هم رضایت پزشکان و بیماران و هم مردم شهر را به دنبال خواهد داشت. شاید بتوان یکی از مهمترین دلایل ایجاد شهرک سلامت در همدان را، تمرکززدایی از مرکز شهر و کاهش ترافیک و تبعات مربوط به آن دانست. یکی از مناطق پرتراکم شهر همدان، با وجود واحدهای اداری، تجاری و مراکز درمانی، خیابان بوعلی بوده است، با تمرکززدایی این منطقه از مراکز درمانی میتوان خیل بزرگی از جمعیتی که روزانه از اقصی نقاط استان و حتی برخی استان‌های همجوار روانه شهرک سلامت گرداند و توزیع جمعیتی مناسبی به وجود آورد. که این امر تا حدودی ترافیک منطقه را نیز سامان خواهد بخشید.
- دورنما
شهرک سلامت همدان میتواند از آخرین دستاوردهای علوم مهندسی و پزشکی و مطابق با استانداردهای سازمان‌های اعتبار بخشی جهانی بهره برده، از مشاوران داخلی و بین المللی از جانمایی، طراحی و ساخت تا نحوه ارائه خدمات باکیفیت در زمان بهره برداری استفاده کند، تا همانند کشورهای توسعه‌یافته علاوه بر ایجاد امکان خدمات مطلوب برای درمان بیماران، زمینه پیشگیری از بروز بیماریها اعم از فردی و اجتماعی را در چند بعد فراهم و با تلاش گروهی، سطح بهداشت فردی و اجتماعی، بهعنوان یکی از ارکان مهم زمینههای توسعه پایدار ارتقا دهد. به عبارتی شهرک سلامت همدان بایستی به عنوان مرکزی بیمار محور در این سبک از خدمات بهداشتی و درمانی به مفهوم واقعی ارزش (سود منهای هزینه) برنامه‌ریزی شود. در واقع شهرک سلامت همدان میباید به این موضوع که بیمار نسبت به هزینه ای که پرداخت میکند چه اندازه منفعت دریافت می کند، توجه ویژه ای داشته باشد. منفعت فقط منفعت کاری نیست بلکه شامل منفعت احساسی نیز می‌شود و هزینه هم فقط هزینه پولی نیست، هزینه روانی، هزینه انرژی و زمانی نیز هست. ارتقای سطح کیفیت خدمات به منظور ایجاد باور و احترام به حقوق بیمار و ارزش های مردمی میتواند، تکریم ارباب رجوع را در تمامی زمینه ها به معنای واقعی، تحقق بخشند.
- جانمایی و طراحی
جانمایی شهرک سلامت در همدان، کار پیچیده و دشواری است که مستلزم در نظر گرفتن معیارهای متعددی همچون: راههای دسترسی، ترافیک، حقوق شهروندی، محیط زیست، پارکینگ، آب و هوا (میکروکلیما)، سر و صدا، آلودگی، پوشش گیاهی و … است که نیازمند مطالعات مفصل و از سویی هم سرمایه‌گذار کلان است. در طراحی شهرک سلامت نیز، علاوه بر دقت در زون های عمومی، اداری و اقامتی زون های خدماتی حایز اهمیت زیادی است. چراکه در این محیط با انواع خدمات و فعالیت‌ها سعی می‌شود تا توانایی‌های مقابله و سازگاری صحیح در افراد تقویت شود و با تجربه‌های جدید و شیوه‌های مؤثر کسب آرامش و حفظ تعادل روانی آشنا شد تا صحت و سلامت آن‌ها منحصر به زمان اقامت شان در مجموعه نباشد و بتوانند همواره آن را حفظ کند. یک طراحی با استانداردهای جهانی، میتواند علاوه بر رفع معضلات موجود، در جذب گردشگران تاثیر مضافی داشته باشد.
- توسعه گردشگری سلامت
وجود شهرک سلامت میتواند این اطمینان خاطر را به گردشگران سلامت بدهد که آن‌ها می‌توانند همه خدمات موردنیازشان را در یک مکان واحد دریافت کنند. حتی در شهرک سلامت، امکاناتی برای اقامت بی‌دغدغه بیمار و خانواده‌اش هم وجود دارد و از این جهت، شهرک‌های سلامت میتواند به قطب گردشگری سلامت تبدیل شود. با توجه به این که همدان، پایلوت گردشگری کشور انتخاب شده است؛ میتوان گردشگری سلامت را با وجود مراکز تخصصی و پزشکان حاذق راه‌اندازی کرده و گردشگران داخلی و خارجی را از منطقه جذب کرد و هدف رونق گردشگری سلامت را تحقق بخشید. ایجاد شهرک سلامت و مرکز جامع درمان سرطان با توجه به موقعیت مناسب جغرافیایی استان همدان در غرب کشور همواره یکی از مهمترین پیشنهادات به سرمایه‌گذاران استان بوده است. برنامه‌ریزی برای گردشگری سلامت در همدان، میتواند ارز آوری خوبی برای استان داشته باشد.