مدارس شاد

*آرزو مام‌احمدی

*مدرس دانشگاه

پروژه مدارس شاد چیست؟

پروژه مدارس شاد در سال ۲۰۱۴ (توسط یونسکو) در بانکوک آغاز شد. این پروژه، یک رویکرد جایگزین برای بهبود تجربیات یادگیری با اولویت قراردادن شادی در مدرسه است. تمرکز پروژه مدرسه شاد بر رفاه، مشارکت و احساس تعلق در مدرسه و پرورش عشق است که به یادگیری مادام العمر کمک می‌کند.

این پروژه، شادی سیستم مدرسه را به جای تک تک دانش‌آموزان هدف قرار می دهد، زیرا مدارس، مکان‌های توسعه جامع و پایدار جامعه هستند که شامل معلمان،  والدین، کارکنان و مدیران نیز می‌شوند.

چه چیزی یک مدرسه را شاد می‌کند؟

چارچوب مدرسه شاد، روشی است برای تفکر در مورد این‌که چه چیزی یک مدرسه را به مکانی شاد تبدیل می‌کند.

۲۲ معیار این چارچوب که در سال  ۲۰۱۶ توسط یونسکو منتشر شد به سه دسته تقسیم می‌شوند که مکانیسم‌های ایجاد محیط‌های شاد را تشکیل می‌دهند: افراد، فرایندها و مکان‌ها.

این سه دسته در مورد اهمیت روابط حمایتی مبتنی بر مدرسه، تجربیات یادگیری مشارکتی و گروهی، محیط‌های امن و محرک‌های مدرسه صحبت می‌کنند.

در سال ۲۰۲۰  راهنمای مدارس شاد و مجموعه ابزار در اختیار معلمان و رهبران مدارس در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار گرفت تا با اولویت قرار دادن شادی در تجارب روزانه تدریس و یادگیری، چارچوب مورد نظر را پیاده کنند.

یک مدرسه شاد چگونه است؟

پروژه مدارس شاد در سه کشور در منطقه آسیا _ اقیانوسیه (تایلند، لائوس و ژاپن) به صورت آزمایشی اجرا شد،  معلمان مدارس شرکت‌کننده، احساس کردند که این پروژه به بهبود نگرش‌های مثبت و تعهد آن‌ها به ایجاد محیط‌های یادگیری شاد، رشد طرز فکر دانش‌آموزان و روابط خوب والدین با همکاران مدرسه کمک می‌کند.

معلمان شاد، یادگیرندگان شاد می‌سازند؛ این پروژه به معلمان کمک کرد تا در سراسر دوران کرونا با مثبت اندیشی و مشارکت، ارتباط در یادگیری را حفظ کنند. پروژه‌های آزمایشی، اهمیت رویکرد سیستمی مدرسه برای شادی را ثابت کردند و مدارس شرکت‌کننده تعامل خود را با جامعه محلی از طریق فعالیت‌های مدرسه‌محور نشان دادند.

برای مثال: در مدرسه گاکوئن در ژاپن،  معلمان، دانش‌آموزان و جامعه محلی، برای مبارزه با کرونا و غم و اندوه ناشی از آن با اشتراک‌گذاری قلب‌ها و چهره‌های شاد، گردهم آمدند تا روز جهانی شادی را در ۲۰ مارس۲۰۲۰ جشن بگیرند.

چرا ما به مدارس شاد در منطقه آسیا و اقیانوسیه نیاز داشتیم؟

در اواسط دهه ۲٠۱٠ انواع آزمونها،  نیروی محرکه بسیاری از سیستم‌های آموزشی در سراسر جهان بود، این امر بویژه در منطقه آسیا _اقیانوسیه صادق بود، جایی که استرس و اضطراب ناشی از آزمون‌ها،  محیط‌های مدرسه‌ای پرفشار را ایجاد کرده بودند و این امر بر سلامت روان و شادی دانش‌آموزان تأثیر منفی گذاشته بود و یادگیری موقعیتی را به عنوان وسیله‌ای برای موفقیت در آینده به جای یادگیری مادام‌العمر مورد توجه قرار داده بودند.

با توجه به این‌که یکی از مأموریت‌های اصلی یونسکو،  حمایت از یادگیری مادام العمر است مهم است که دانش‌آموزان انگیزه یادگیری داشته باشند، زیرا افراد از فرایندها و مکان‌های یادگیری لذت می‌برند. یک یادگیرنده شاد، حتی پس از فارغ‌التحصیلی یادگیرنده خواهد ماند. چارچوب مدارس شاد، کمک به تحقق این امر است این چارچوب برای موسسات آموزش غیررسمی و موسسات عالی نیز معتبر بوده است.

چرا ما در سراسر جهان به‌ویژه اکنون به مدارس شاد نیاز داریم؟

دانش‌آموزان،  معلمان و رهبران مدارس امروزی با چالش‌های زیادی روبرو هستند: اختلالات ناشی از کووید_ ۱۹ در یادگیری، بحران آب و هوا، درگیری‌های ژئوپولیتیکی قابل مشاهده در سراسر جهان، جنبش گسترده پناهندگان،  نابرابری فاحش ثروت و سلامت، افزایش شواهد منفی تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر شادی جوانان در مواجهه با این چالش‌ها.  مدارس در سراسر جهان برای چگونگی مقابله با آن‌ها در تلاش هستند.

چارچوب مدارس شاد، سیستم‌های مدرسه را از روایت کمبود به سوی یک ذهنیت مثبت سوق می‌دهد. مدارس می‌توانند مکان‌های قدرتمندی برای مبارزه با تفکرهای منفی باشند که چه به شکل شناختی و چه غیرشناختی یادگیری را متوقف می‌کند. با اولویت قائل‌شدن برای شادی مدارس با تجربیات یادگیری مشارکتی و پویا نتایج یادگیری بهبود می‌یابد.

پروژه مدارس شاد در آینده به کجا می‌رود؟
شادی یک مفهوم ذهنی است، به این معنی که آن‌چه که رفاه و شادی را در یک فرهنگ تعریف می‌کند، ممکن است لزوما در مورد فرهنگ دیگر صدق نکند. با وجود ماهیت ذهنی آن، شادی به عنوان یک مفهوم کلی به طور جهانی در میان تفاوت‌های فرهنگی یا اجتماعی – اقتصادی درک می‌شود. پروژه مدارس شاد از طریق ابتکار و خلاقیت، می‌تواند در مناطق مختلف جهان قابل اجرا باشد. این واقعیت که چنین طرح‌هایی در محیط‌های کم منابع و روستایی انجام شده است ارتباط چارچوب مدارس شاد را بیشتر نشان می‌دهد، زیرا بسیاری از استراتژی‌های اجرایی و معیارها را می‌توان با منابع محدود نیز انجام داد. در نتیجه، تمرکز بر منابع و روش‌های غیرپولی برای اجرای مدارس شاد و معرفی مفهوم آن می‌تواند موثرترین روش اجرا باشد. ابتکار مدارس شاد را می‌توان به عنوان یک رویکرد کل‌نگر در نظر گرفت که هدف آن توانمندساختن فراگیران برای تحقق استعدادها و ظرفیت خود است.

چشم‌انداز بلندمدت جهانی‌شدن، گسترش پروژه‌های اجرایی منطقه‌ای چارچوب مدارس شاد با کشورهای جدید شرکت‌کننده و مدارس آزمایشی است. هدف این پروژه دریافت حمایت از دفاتر منطقه‌ای یونسکو برای توسعه ابزارهای محلی مرتبط در سطح مدرسه است.

منبع: یونسکو