*الهه عبدالملکی
*دانشجوی دکترای مهندسی برق
با شروع فصل سرما در همدان یکی از مواردی که رانندگان باید به آن توجه داشته باشند چک‌کردن وضعیت ضدیخ یا همان مایع خنک‌کننده خودرو است.
سیستم خنک‌کننده موتور خودرو چیست و ضدیخ چه نقشی در آن دارد؟
موتور اتومبیل با مصرف بنزین یا گازوئیل، انرژی زیادی تولید می‌کند. قسمتی از این انرژی (حدود یک‌سوم) صرف حرکت‌کردن خودرو و دوسوم انرژی باقیمانده به گرما تبدیل می‌شود. نیمی از این گرما از طریق اگزوز خارج می‌شود، اما نیمی دیگر در محفظه موتور باقی می‌ماند. در نتیجه موتور خودرو باید به روشی خنک شود و این گرما را دفع کند. در غیر این صورت دمای موتور به سرعت افزایش می‌یابد تا زمانی که اجزای فلزی داخل آن شروع به ذوب‌شدن می‌کنند و سپس کم‌کم کل موتور را هم ذوب می‌کند. راهکار این مشکل مایع خنک‌کننده است. مایع خنک‌کننده موتور، مایعی بر پایه آب است که گرمای موتور را جذب می‌کند.
و همچنین مایع خنک‌کننده هم به‌دلیل گرمای موجود در محفظه موتور داغ می‌شود. پس سازوکاری در سیستم خنک‌کننده قرار داده شده که این مایع را برای خنک‌شدن به رادیاتوری که در قسمت جلوی ماشین قرار دارد منتقل می‌کند. با حرکت اتومبیل به جلو، هوا در شیارهای رادیاتور که حاوی این مایع خنک‌کننده داغ است جریان می‌یابد و باعث خنک‌شدن آن می‌شود.
کاربرد ضدیخ
اگر ضدیخ را به‌طور منظم تعویض کنید، فایده‌های زیادی برای خودرو دارد. یکی از این فایده‌ها که اصلی‌ترین کاربرد ضدیخ است، این است که اجازه نمی‌دهد مایع خنک‌کننده درون محفظه موتور در هوای زمستانی یخ بزند. از به جوش آمدن آب در تابستان جلوگیری می‌کند، اجازه زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات فلزی موتور را نمی‌دهد و از پوسیدگی قسمت‌های لاستیکی و پلاستیکی محفظه موتور ممانعت می‌کند.
تعویض ضدیخ
با گذشت زمان، کم کم مایع خنک‌کننده موتور خاصیت اولیه خود را از دست می‌دهد و تا حدودی اسیدی می‌شود. این امر موجب می‌شود که این مایع بار الکتریکی پیدا کند. حتی جریان ۰.۲۰ ولت کافی است تا اجزای فلزی داخل موتور خوردگی پیدا کنند. مخصوصا آلومینیوم در برابر خوردگی ناشی از الکترولیز بسیار حساس است.
انتخاب بهترین ضدیخ
برای دانستن بهترین ضد یخ برای خودرو،باید به این موارد توحه کرد:
- اطلاعات ضد یخ مناسب برای هر ماشین در دفترچه راهنمای مالک درج شده است
- اگر دفترچه راهنما ندارید از نمایندگی مخصوص خودروی خودتان مشاوره بگیرید
- فروشگاه‌های لوازم یدکی خودرو هم می‌توانند راهنمایی‌های لازم را درباره ضد یخ به شما ارائه دهند.
چه زمانی باید ضدیخ را عوض کرد؟
با این‌حال شرایط متفاوتی وجود دارند که ممکن است این زمان تغییر یابد. بهترین کار این است که بعد از هر ۸۰ هزار کیلومتر، ضدیخ را بررسی کنید. همچنین یکی از روش‌های خوب استفاده از نوار تشخیص است. با این حال بهتر است علائم کمبود ضد یخ را هم بشناسید.
وظایف ضدیخ
یکی از مهم‌ترین وظایف ضد یخ، جلوگیری از یخ‌زدگی در فصل سرد در همدان است. جلوگیری از خوردگی قطعات فلزی، یکی از مهم‌ترین وظایف ضدیخ است که اشخاص کمی از این نکته آگاه هستند. استفاده از ضدیخ در تابستان باعث به افزایش نقطه جوش آب شده و از این رو، مانع از جوش آوردن اتومبیل خواهد شد. یکی از مواردی که سبب افزایش حرارت موتور و جوش آوردن خودرو می‌شود، نرسیدن مایع خنک‌کننده به بعضی از قسمت‌ها و منافذ است که باعث افزایش دما و در نتیجه جوش آوردن موتور خواهد شد. ضدیخ با کم‌کردن رسوبات در داخل رادیاتور، این مشکل را رفع می‌کند.
فواید استفاده از ضدیخ
کارکرد ضدیخ تنها به جلوگیری از یخ‌زدگی آب در دمای صفر درجه محدود نمی‌شود و ضدیخ خواص مهم دیگری هم دارد و به همین دلیل همیشه توصیه می‌شود که از ضد یخ در هر چهارفصل استفاده کنند. اولین و مهم‌ترین کارکرد ضدیخ (البته غیر از جلوگیری از یخ‌زدگی آب!)، خاصیت ضدجوش بودن آن است که باعث می‌شود حتی در روز‌های گرم هم از ضدیخ در خودرو‌ها استفاده کنید.
ضدیخ علاوه بر آن‌که می‌تواند نقطه انجماد آب را به اعدادی زیر صفر برساند، نقطه‌جوش آب را هم به بالای ۱۰۰ درجه می‌رساند و به این ترتیب آب می‌تواند بدون آن‌که به جوش بیاید دمای بیشتری را تحمل کند. همچنین با توجه به آن‌که سیستم خنک‌کننده موتور وابسته به فشار بالا است، دمای جوش بازهم افزایش پیدا می‌کند تا زمانی که مخلوط آب و ضدیخ به‌راحتی می‌تواند دمای بیش از ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد را نیز در موتور تحمل کند که خیلی بیشتر از دمای عادی موتور است و به این ترتیب این مخلوط در تابستان نیز مانع از جوش آمدن آب می‌شود.
در کنار این، سازندگان ضدیخ مواد روغنی نیز به آن اضافه می‌کنند تا در فرآیند کاری خود بتواند واترپمپ را نیز روغن‌کاری کند تا مانع از آسیب به آن شود. از سوی دیگر به دلیل رنگ خاص ضدیخ، هرگونه نشتی در سیستم خنک‌کنندگی به‌راحتی قابل تشخیص است و درنهایت ضدیخ مانع از زنگ‌زدگی اجزای فلزی داخلی موتور توسط آب می‌شود.
چقد‌قلم خوبی دارن