تپه کاسی ها؛ بوستانی به وسعت ۸۰ هکتار برای مردم همدان

*نسرین زندی

*خبرنگار

همایش بررسی ظرفیت­های تپه کاسی­ها (پیسا) با نگاهی به کارنامه یکساله تشکل­های غیردولتی در حوزه میراث فرهنگی در همدان برگزار شد. این برنامه شنبه سوم خردادماه ۱۳۹۹ در محوطه تپه کاسی­ها (پیسا) با حضور تعدادی از دانشگاهیان، مدیران، فعالان مدنی و اهالی رسانه برپا شد.

۲۰ لایه تاریخی

در ابتدای مراسم «محمدرحیم رنجبران» باستان­شناس به تجربه­های باستان­شناسی خود پرداخت و گفت: در این محوطه ۲۰ لایه تاریخی شناسایی شده است. سال ۱۳۸۲ هم­زمان با پروژه تعیین حریم محوطه کاسی­ها لایه‌نگاری انجام دادیم که به حدود ۲۰ لایه استقراری از سطح تا عمق دو متری دست پیدا کردیم و آثار پیدا شده در این لایه­ها متعلق به عصر مفرغ قدیم تا مفرغ جدید است.

عوامل تهدیدکننده

«حسین زندی» فعال رسانه­ای به عواملی که این محوطه تاریخی را تهدید می­کنند پرداخت و گفت: یکی از این تهدیدها بحث تپه­خواری توسط کشاورزان است و تهدید دیگر موضوع حفاری­های غیرمجاز است که حفاران جای­جای این تپه را حفاری کرده­اند و آثار این زخم­ها در جای­جای بستر  این تپه دیده می­شود.

زندی افزود: عوامل تهدیدکننده دیگری از جمله حضور عشایران که هر ساله در این تپه چادر برپا می­کنند نیز هست که بعد از کوچ آن­ها آثار حفاری بر این تپه برجا مانده است.­ پرسش این است که نهادهایی مانند منابع طبیعی و جهاد کشاورزی در مقابل حضور عشایر در شهر چه وظیفه­ای دارند؟ فراموش نکنیم که گفته می­شود چرای دام­ها در استان همدان ۱۳ برابر حد مجاز است و بیشتر عشایران از استان­های مجاور به همدان کوچ می‌کنند و انتظار می­رود اداره امور عشایر حداقل در دل شهر از حضور عشایر جلوگیری کند. اگر این فضا بخشی از شهر است شهرداری چرا اجازه حضور آن­ها را در این محوطه می­دهد؟ اداره میراث فرهنگی که وظیفه حفاظت از این محوطه تاریخی را دارد چرا از ورود دام­های عشایر به این محوطه جلوگیری نمی­کند؟

وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی دیگر از تهدیدها حضور معتادان در این محوطه است که در دل تپه زاغه­هایی برای اتراق کنده­اند.

درباره کاسی‌ها

یکی از سخنرانان برنامه «بررسی ظرفیت‌های تپه کاسی‌ها (پیسا)» دکتر «پرویز اذکایی» پژوهشگر تاریخ و فلسفه و کتاب‌شناسی بود.

وی با اشاره به نبودن خط در دوره کاسیان، گفت: حقیقت این است که دست کم ۲۰۰۰ سال تاریخ ایران زمین به علت نبودن خط، مجهول و نامکتوب مانده است.

اذکایی در ادامه به ریشه‌شناسی واژه کاسیان پرداخت و توضیح داد: کاسیان برگرفته از کاشیان به معنای آسمان گون و به رنگ آسمان است.

وی با اشاره به این‌که کاسیان از سمت غرب دریای خزر به سمت شهرهای مازندران و آذربایجان (به علت دامدار بودن کاسیان) کوچ کردند، ادامه داد: کاسیان که در جبال زاگرس بودند به تدریج جذب تمدن و مدنیت آن زمان شدند و رفته رفته ابتدا به عنوان مزدور و بعدها به عنوان نظامیان جایگاه خود را تثبت کردند.

دکتر اذکایی مردم لرستان را بقایای کاسیان قدیم دانست و گفت: کاسیان قبل از کوروش کبیر بابل را فتح و سلسله کاسیان بابل را شکل می‌دهند.

دکتر اذکایی مولف و نویسنده چند کتاب و رساله درباره کاسیان است.

یافته‌های باستان‌شناسی

«اسماعیل همتی ازندریانی» استادیار گروه باستان­شناسی دانشگاه بوعلی سینا سخنان خود درباره این تپه را به دو بخش علمی و باستان­شناسانه و گردشگری تقسیم­بندی و تصریح کرد: فرهنگ یانیق که از مناطق جنوب آسیا و قفقاز وارد شده و در بخش­هایی از اردن، ترکیه، سوریه، حتی فلسطین و دشت همدان وجود دارد و ما با حوزه جنوبی این فرهنگ آشنا هستیم. یکی از استقرارگاه­های فرهنگ یانیق تپه کاسی­ها (پیسا) است که در اواخر دوره قاجار از آن به اروس باغی (باغ روس­ها) یاد می­شد و بعدها تپه پیسه اطلاق شد که در آن اساسا زندگی دامداری مبتنی بر شیوه معیشتی دامداری و عشایری داشتند. یکی از مباحثی که باید به آن توجه کرد استناد به شباهت فرهنگی تپه پیسا به گوراب ملایر است. این فرهنگ را اولین­بار چارلز برنی در یانیق تپه شناسایی و تاریخ ۳۱۵۰ قبل از میلاد را برای آن تاریخ­گذاری کرد.

همتی از پیشینه شهر مادی همدان سخن گفت و افزود: در بررسی­های انجام شده در این محوطه سفال­های منقوش دوره سلوکی و اشکانی یافت شده است.

وی با اشاره به بعد گردشگری این تپه اظهار کرد: استان همدان با وجود اینکه ظرفیت­های یک مقصد گردشگری را دارد اما بیشتر مسیر گردشگری است تا مقصد گردشگری. در این راستا تدابیری اندیشیده شده است که در این محوطه پارکی را در نظر بگیریم و بخشی از پارک را به سایت موزه اختصاص دهیم تا جذب توریست هم داشته باشیم.

اهمیت بوستان کاسی‌ها

«مجید یوسفی نوید» شهردار منطقه چهار با اشاره به موقعیت تپه پیسا از نظر شهرسازی، قرارگیری کنار محور مواصلاتی، تعاملات اجتماعی و توازن شهری گفت: هدف ما این است از ظرفیت­های این تپه نهایت بهره را ببریم. اولین قدم انتخاب و استفاده از نام مناسب برای این تپه است. با توجه به بار منفی پیسا، مدتی است که در مکاتبات خود از کاسی­ها استفاده می­کنیم. ما مطالعات خود را از ماه­ها قبل شروع کرده­ایم. ظرفیت­های این منطقه بر کسی پوشیده نیست و تلاش ما این است که این محوطه به یک پارک فرامنطقه­ای تبدیل شود. یکی از ویژگی­های این محوطه این است که منظره­های بدیع شهر همدان را از این تپه به خوبی می­توان مشاهده کرد به همین دلیل می­تواند به یکی از بهترین مقاصد تفریحی شهر همدان تبدیل شود و امیدواریم با این کار کمی از فشار سایر مقاصد تفریحی شهر همدان مانند بلوار ارم برداشته شود.

یوسفی نوید با اشاره به این‌که شهر همدان پارک مسافر ندارد، اظهار کرد: باغ روس­ها می­تواند محل مناسبی برای استقرار مسافران در این شهر باشد.

وی افزود: ما جلسات متعددی با دستگاه­های مختلف داشتیم اما متاسفانه عملا گامی به جلو نرفته­ایم. سه تپه در اراضی ملی به عنوان ۶هکتاری موسوم است که امیدواریم هرچه زودتر مراحل واگذاری انجام شود. از مجموع ۸۰ هکتاری که برای این پارک با توجه به تمام ظرفیت­های گردشگری در نظر گرفته شده است، حدود ۱۶ هکتار از اراضی در حریم این تپه نیست، ۱۰ هکتار در عرصه تپه و ۸ هکتار در خارج از تپه است. امسال چند میلیارد بودجه برای تملک اراضی جوار این تپه در نظر گرفته شده است. ما در این مجموعه قصد ایجاد یک ظرفیت گردشگری برای استان را داریم تا در کنار یک پارک تاریخی یک پارک گردشگری هم داشته باشیم.

کارنامه تشکل‌های غیردولتی

«علی مالمیر» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با اشاره به کارنامه تشکل­های استان گفت: استان همدان از جمله موفق­ترین استان­ها در زمینه حضور و اثربخشی تشکل­ها محسوب می­شود. اما ضرورت دارد افراد درگیر در فعالیت­های تشکلی افزایش یابد و این نقص مجموعه ما نیز هست که به­رغم جذابیت­های حوزه میراث فرهنگی در زمینه ارتباط موثر با کودکان و دانش­آموزان موفق عمل نکرده­ایم.

مالمیر افزود: یکی از دغدغه­های ما افزایش تعداد تشکل­های فعال و گسترش آن بین نسل­های مختلف و در سطح استان است و مهم­تر از همه این­ها تخصصی شدن موضوع در تشکل­ها و در میان فعالان رسانه­ای برای ما بسیار حائر اهمیت است.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت تپه کاسی­ها (پیسا) خاطرنشان کرد: یکی از ضرورت­هایی که باید به آن توجه کرد شناسایی و شناساندن این تپه، اهمیت و ظرفیت­های آن است. یکی از شاخص­ترین مبناهای توسعه گردشگری علاوه بر جذب گردشگر، بازاریابی و نگهداری گردشگر به واسطه تنوع ارائه خدمات گردشگری است. محوطه تپه کاسی­ها (پیسا) با توجه به ظرفیت­هایی که دارد می­تواند این شرایط را برای توسعه گردشگری استان فراهم کند.

+++سوتیتر

یوسفی‌نوید: ظرفیت­های این منطقه بر کسی پوشیده نیست و تلاش ما این است که این محوطه به یک پارک فرامنطقه­ای تبدیل شود.