*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
استان همدان۱۹۴۹۱۰۰ هکتار مساحت دارد که از این مساحت حدود ۸/۲۶۵۱۰۹ هکتار آن در مدیریت اداره حفاظت محیط زیست استان تحت عنوان مناطق چهارگانه حافظتی قرار دارد که از مناطق چهارگانه حفاظتی، ۱۵۵۵۰ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده در لشگردر ملایر با سه وضعیت کوهستانی، تپه ماهور و دشت و ۱۷۱۶۴ هکتار آن در منطقه حفاظت شده خانگرمز در فاصله ۳۰ کیلومتری غرب شهرستان تویسرکان، ۲۵ کیلومتری شرق شهر اسدآباد و در سمت جنوب غربی همدان واقع شده است. این مناطق حفاظتی دربرگیرنده گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری بومی فراوانی هستند. جدا از این‌که هر فردی در حفظ محیط زیست باید بکوشد، اما برای مقابله با شکار غیرقانونی و قاچاق گونه‌های جانوری و از بین بردن گونه‌های گیاهی لازم است که در این مناطق بکر محافظانی باشد تا از حیات وحش استان محافظت کنند، بنابراین اداره محیط زیست استان در این مناطق یگان‌های محافظتی را پیاده کرده است و نیروهای آن در لباس محیط‌بانی از دشت‌ها و کوه‌های این مناطق محافظت می‌کنند، اما در این حرفه در سه ماه اخیر شاهد اتفاق ناگواری در این مناطق بکر بودیم، چراکه شاهد شهادت دو محیط‌بان در مناطق حفاظت شده استان بودیم. محیط‌بان «حشمت‌الله ملکی» در منطقه حفاظت شده خانگرمز در کابین محیط‌بانی بر اثر انفجار کپسول گاز و محیط‌بان «یاسین یاری» در منطقه حفاظت شده لشگردر بر اثر سقوط از صخره جان خود را از دست دادند. این‌که چرا در طول این سه ماه چنین اتفاقی برای این دو محیط بان اتفاق افتاده قابل بحث است. با توجه به گزارشاتی که از شهادت محیط‌بان یاسین یاری به‌دست آمده، این محیط‌بان در زمان مأموریت فاقد تجهیزات لازم از جمله دستگاه موقعیت‌یاب بوده و همچنین از نیروهای تازه استخدام شده در محیط‌بانی بوده است.
جای سوال است چرا یک محیط‌بان تازه‌نفس برای انجام مأموریت و گشت‌زنی تنها و بدون تجهیزات باید اعزام شود و یا این‌که محیط‌بانی در کابین خود دچار آتش‌سوزی به دلیل استفاده از وسایل غیراستاندارد شود. اگر قرار باشد که در هر سه ماه دو محیط‌بان بر اثر کمبود تجهیزات از دست دهیم و اگر چند محیط‌بان نیز در جدال با شکارچیان غیرمجاز جان خود را از دست دهند، دیگر نه محیط زیست امنیت دارد و نه این شغل امنیتی دارد و چه بسا بسیاری از کارکنان این اداره در لباس محیط‌بانی از شغل خود استعفا دهند.
از آن‌جایی که محیط‌بانی از جمله مشاغل سخت به ویژه در موقعیت‌های کوهستانی محسوب می‌شود از امکانات و تجهیزات اولیه آن چنان که باید بی‌بهره هستند. محیط‌بانان از مظلوم‌ترین قشرهای جامعه محسوب می‌شوند. همان‌طور که گفته شد یا در جدال با شکارچیان غیر مجاز گاه یا شهید می‌شوند و یا راهی زندان و یا این‌گونه بر اثر نبود امکانات و تجهیزات لازم جان خود را از دست میدهند. این همه از حفظ محیط زیست سخن گفته می‌شود، اما از امکانات و تجهیزات حداقلی این حافظان محیط زیست برخودار نیستند. علاوه بر این تعداد نیروی انسانی که در مناطق حفاظت شده در نظر گرفته می‌شود با میزان مساحت مناطق هم‌خوانی ندارد. چراکه در کشور و همدان با کمبود محیط‌بان مواجه هستیم. با توجه به این‌که استاندارد جهانی برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع به ازای ۱۵ هزار هکتار یک نیروی محافظ باید وجود داشته باشد، در استان همدان به ازای هر ۶۰ هزار هکتار وسعت اراضی ملی، یک محیط بان وجود دارد.
محیط زیست پایه و اساس استمرار زندگی در ادوار گذشته بوده و از ملزومات اساسی زندگی در آینده است. اگر قرار است منابع طبیعی و محیط زیست سالمی را برای آیندگان به ارث بگذاریم ابتدا باید افراد به‌خصوص محیط‌بانان این عرصه که از این میراث همگانی محافطت می‌کنند آموزش‌های لازم مطابق با شغل و محل انجام وظیفه از جمله صخره‌‌نوردی و کوه‌نوردی و عبور از مناطق سخت‌گذر را باید بگذرانند علاوه بر آن از لحاظ مالی نیز آن‌ها را حمایت کنیم تا در انجام وظیفه خود دغدغه‌ای به‌ویژه در تأمین مایحتاج زندگی، تجهیزات حین مأموریت و گشت زنی نداشته باشند. امید است شهادت این دو محیط‌بان در اثر غفلت مسئولین در تهیه امکانات لازم جرقه‌ای در اندیشه این اداره و همچنین با توجه به کمبود نیروی محیط‌بان در سازمان حفاظت محیط زیست کشور ایجاد کند و پیگیر مشکلات محیط‌بانان در دشت‌ها و کوهای استان همدان و جای جای ایران باشند تا دیگر شاهد از دست رفتن حافظان محیط زیست به دلیل غفلت‌ها نباشیم.
بودجه نداریم !
این پاسخی استکه مدیران حفاظت محیط زیست میدهند.وگرنه خوب از کمبود ها خبر دارند. اگر هم زیادی زبان درازی کنند؛ یکی جایشان میگذارند که زبان درازی نکند.