دریافت خدمات مشاوره‌ای؛ فقط با یک تماس
سازمان بهزیستی سامانه‌هایی برای ارائه خدمات روان‌شناختی راه‌اندازی کرده است
تعرفه دریافت خدمات مشاوره و روان‌شناختی در ایران آن‌قدر بالاست که همه اقشار نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند، از طرفی بیمه‌ها دریافت چنین خدماتی را مورد تحت پوشش قرار نمی‌دهند و همین باعث می‌شود خیلی‌ها از خیر دریافت چنین خدماتی بگذرند.
سازمان بهزیستی با درک این موضوع، طی سال‌های اخیر اقدام به راه‌اندازی سامانه تلفنی کرده که شهروندان بدون پرداخت هزینه و با حفظ محرمانگی اطلاعات، می‌توانند از مشاوران متخصص این سازمان خدمات مشاوره‌ای دریافت کنند. در ادامه به معرفی تعدادی از این سامانه‌ها می‌پردازیم.
خط ۱۴۸۰
از جمله مشاوره‌های غیرحضوری سازمان بهزیستی خط تلفن ۱۴۸۰ است. صدای مشاور زیر نظر سازمان بهزیستی فعالیت و از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب به شهروندان خدمات‌رسانی می‌کند. در این مرکز ۶ کابین در نوبت صبح و ۶ کابین در نوبت بعداز ظهر با نیروهای متخصص، مجرب و آموزش‌دیده که حداقل مدرک کارشناسی ارشد در شاخه‌های مختلف روانشناسی دارند، فعال هستند. مشاوره غیرحضوری برای سهولت در ارتباط است و اگر طی مشاوره تلفنی، مشاور تشخیص دهد فرد نیاز به جلسات مشاوره‌ای حضوری دارد او را به مراکز زیر نظر سازمان ارجاع می‌دهد.
صحبت با خط ۱۴۸۰ تا مدتی رایگان بود، اما حالا هزینه محدودی برای شهروندان دارد. تماس‌گیرندگان تا ۴۵ دقیقه می‌توانند با مشاوران پشت خط صحبت کنند و بسته به نظر مشاور ممکن است این مدت‌زمان بیشتر نیز شود. البته سعی می‌شود نهایت زمان مشاوره ۴۵ دقیقه باشد تا شهروندان بیشتری بتوانند با مشاوران تماس داشته باشند.
در ابتدا یک ارتباط اولیه بین مشاور و تماس‌گیرنده برقرار می‌شود و در ادامه مشاور سعی می‌کند مشکل تماس‌گیرنده را شناسایی کند و به دنبال علت باشد. اگر مشکل خیلی حاد نباشد با دادن یک سری راهکارهای اولیه سعی می‌شود به مراجع کمک شود، اما اگر مشاور احساس کند نیاز به خدمات مشاوره تخصصی دارد او را به مراکز زیر نظر سازمان بهزیستی ارجاع می‌دهد.
ارائه خدمات از طریق تلفن به افراد دچار مشکل در مراجعه به مراکز حضوری، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از طریق ارائه اطلاعات و آگاهی، کمک به تماس‌گیرنده در تصمیم‌گیری و انتخاب راه‌حل مناسب، کمک به تماس‌گیرنده برای شناخت توانایی‌های خود، تغییر نگرش و کاهش یا رفع مشکلات، آشناکردن تماس‌گیرنده با اصول و فرآیند مشاوره و درمان و نتایج آن و ارجاع موارد خاص به خدمات حضوری از اهداف مشاوره و مداخله تلفنی به شمار می‌رود.
ناشناس‌ماندن مداخله‌گر و تماس‌گیرنده و همچنین دسترسی به مداخله‌گر در هر مکان و زمان از جمله مزایای چنین مشاوره‌هایی است. سرعت در برقراری ارتباط و احساس امنیت بیشتر در بیان عواطف و احساسات و همچنین صرفه‌جویی مالی و زمانی را نیز باید به این موارد اضافه کرد.
اورژانس اجتماعی
مرکز فوریت‌های اجتماعی؛ حاصل فعالیت‌های چند ساله سازمان بهزیستی، تلفیقی از مداخله در بحران، فردی، خانوادگی و اجتماعی (مرکز اورژانس اجتماعی)، خط تلفن اورژانس اجتماعی (۱۲۳ )، تیم سیار اورژانس اجتماعی (خدمات اجتماعی سیار) و پایگاه اورژانس اجتماعی (پایگاه خدمات اجتماعی) است که در مرحله اول با هدف توانمندسازی اجتماع محور در سکونت‌گاه‌های غیررسمی تدوین شده بود، که هر کدام دستورالعمل مستقل دارند.
در این برنامه ویژگی مهم ارائه خدمات اجتماعی یعنی «تخصصی بودن»، «به موقع بودن» و «در دسترس بودن» مدنظر قرار گرفته است تا از این طریق ارائه خدمات اجتماعی به مردم در سازمان بهزیستی کشور «محدود به زمان و مکان» نشود و «رویکرد فعال» جایگزین رویکرد غیرفعال شود و «اجتماع (جامعه)محوری» در برنامه‌ها عملیاتی شود.
این برنامه استفاده بهینه از منابع مادی و معنوی (نیروی انسانی)، کاهش دیوان سالاری اداری، تجمیع خدمات، هماهنگی بین واحدها، جامعیت، فراگیری و مانند این را در پی دارد.
این برنامه قصد دارد تا «مداخلات روانی – اجتماعی» را قبل «از مداخلات قضایی و انتظامی» و حتی در کنار این نوع مداخلات جایگزین کند که این مسئله در «پیشگیری از وقوع جرم» و«قضازدائی» نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
شناسایی آسیب‌های اجتماعی شایع و در حال شیوع به‌صورت کشوری و منطقه‌ای و محلی نیز از طریق این برنامه صورت خواهد پذیرفت. در واقع این نوع مداخلات تأثیرگذاری «تئوری بر چسب» را به حداقل خواهد رساند تا زمینه‌ای برای توانمندسازی افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده اجتماعی و بازگشت آن‌ها به زندگی سالم باشد.
۰۹۶۲۸ خط ملی اعتیاد
از آن‌جایی که اعتیاد از جمله آسیب‌های فراگیر در کشور ماست و خانواده‌های زیادی را درگیر خود کرده است، خط ملی اعتیاد توسط سازمان بهزیستی راه‌اندازی شده تا شهروندان به‌راحتی به مشاوره در این زمینه بپردازند. این خط ملی از تمام نقاط کشور بدون پیش‌شماره قابل شماره‌گیری است و شهروندان از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب می‌توانند با این شماره تماس گرفته و در زمینه پیشگیری، درمان و بهبود اعتیاد راهنمایی و مشاوره دریافت کنند.
مراکز مشاوره حضوری
با توجه به مأموریت‌هایی که به سازمان بهزیستی استان محول شده، یکی از خدمات این سازمان به شهروندان، انجام مشاوره‌های روانشناسی است. این خدمات به منظور پیشگیری از بروز و کنترل آسیب‌های اجتماعی و همچنین پاسخ به نیازهای مشورتی و روان‌شناختی شهروندان ارائه می‌شود. این مشاوره‌ها به منظور ارتقای توانمندی‌ها و توانایی‌های سلامت روان شهروندان و پیشگیری از اختلالات و مشکلات در حیطه‌های مختلف فردی، گروهی و خانوادگی به عموم جامعه ارائه می‌شود. به همین دلیل بهزیستی استان با استفاده از شیوه‌های مشاوره‌ای، مداخله‌ای و آموزشی اقدام به تأسیس مراکز مشاوره‌ای عمومی، تخصصی و سلامت روان محلی کرده است.
در استان همدان، بیش از ۳۳ مرکز مشاوره خدماتی مانند مشاوره کودک، خانواده، پیش از ازدواج و زوجین ارائه می‌شود.
مراکز درمان اعتیاد
یکی از خدمات خیلی خوب راه‌اندازی مراکز درمان سوءمصرف مواد است که خوشبختانه گسترش خیلی خوبی دارد و می‌توان گفت که رشد خوبی داشته‌اند. اینها مراکز درمانی هستند با نگاه پزشکی- روانشناسی که در این مراکز پزشک، روان‌شناس، پرستار و گه‌گاه مددکار حضور دارد و خدمات را با ساختار علمی مبتنی بر روانشناسی و پزشکی ارائه می‌دهد. در کنار این مراکز گروه‌های خودیاری مانند NA یا معتادان گمنام شکل گرفتند که براساس دوازده قدم و اصول و سنت‌های دوازده‌گانه خود خدماتی ارائه می‌دهند. ممکن است به خدمات این گروه‌ها ایرادهایی وارد باشد، اما آن‌ها به نوبه خود کارهایی انجام می‌دهند. این سطح اول ارائه خدمات برای معتادی است که سرپایی درمان می‌شود، اما بسیاری از معتادان شرایط ذهنی مناسب ندارند و برای این‌که مشاوره و روانشناسی داشته باشند و دارو مصرف کنند نیاز به مراحل بالاتری از خدمات دارند به این شکل که بستری باشند، اما در حد یک بیمارستان فوق‌تخصصی هزینه‌بَر و پر خرج نباشد؛ یعنی فقط در حد نگهداری باشد. در کشور این سطح از خدمات به حد کافی رشد نکرده است و کمپ‌ها جایگزین این سطح خدمات شدند.
۴۸ مرکز اقامتی میان‌مدت در استان همدان فعال هستند که کار بستری، درمان و بهبود مددجویان را انجام می‌دهند.
درمان با متادون برای سم‌زدایی کوتاه‌مدت در حدود ۲۱ روز استفاده می‌شود، اما تأثیر چندانی بر روند درمانی مسائل روانی ایجاد شده در فرد ندارد و فرد مصرف‌کننده مواد‌مخدر باید در کنار آن از الگوی‌های حمایتی درمانی روانشناسی هم بهره‌مند شود. برخی افراد معتاد فقط در روند اعتیاد خود فقط از یک ماده مخدر استفاده نمی‌کنند و مصرف کننده شیشه هم هستند. سازمان بهزیستی کشور به عنوان بزرگ‌ترین مرجع پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد اقدام به ترجمه راهنمای درمان با مواد‌محرک ماتریکس کرده که در درمان مواد محرک شیشه کار‌آمدی بالائی دارد. این روش آموزشی درمانی روش ساختار‌مندی دارد. موسسه ماتریکس برنامه درمانی را تهیه کرده است و در آن راهنمایی‌ها لازم برای درمان ویژه توسط مشاوران، خانواده، درمان‌جو به صورت کتاب کار و همراه تدوین شده است. یعنی در این روش درمان افزون بر مشاور خانواده و درمان‌جوینده هم مشارکت فعال در درمان دارند. الگو‌های درمانی در این بسته آموزشی شامل عناصر رفتاری- شناختی، روانی، خانواده‌درمانی و برنامه‌های حمایتی ۱۲گانه است. یعنی افزون بر استفاده از دارو به روش‌های روانشناسی هم متمرکز است.