*حسین بهبودی
*کارشناس ارشد مدیریت شهری
اختلاف و تعارض پدیده‌ای است که آثار مثبت و منفی بـر روی عملکرد افراد در جامعه و سازمان‌ها دارد. استفاده صحیح و موثر از این معضل موجـب بهبـود عملکرد و ارتقای سـطح راهبری و مدیریتی می‌شود و استفاده غیرمـوثر از آن موجب کـاهش عملکرد و ایجـاد کـشمکش و تنش مـی‌شـود. امـا اسـتفاده مـوثر از اختلافات که همواره در سطح شهر و مدیران مشاهده می‌شود، مستلزم شناخت و درک کامل ماهیت آن و همچنین کسب مهـارت در اداره و کنتـرل آن اسـت کـه خود از مهم‌تـرین مهـارت‌هـای مـدیریتی بـه شـمار مـی‌آیـد. در هـر صـورت توانـایی برخـورد بـا پیچیدگی مشکلات و مدیریت آن در موفقیت مدیران نقش ارزنده‌ای دارد.
اگر اختلافات سازنده باشـند موجـب بـروز افکار نو و خلاق می‌شوند و زمینه تغییر و نـوآوری و تحول سازنده را در شهری به مانند همدان فـراهم مـی‌آورنـد و در نهایت به مدیران کمک می‌کنند تا به اهداف سـازمانی خویش نائل آمده و کیفیـت تـصمیم‌گیـری را بهبـود ببخشند. کارشناسان بر این باورند وجود مشکل در یک مسیر سـازنده و کارآمد، تا حد زیادی به چگـونگی سـازمان و نحـوه برخورد با آن بستگی دارد. بدین معنـی کـه اگـر ستیز به گونه‌ای موثر تحت کنترل قرار گیـرد و مـدیر در مورد آن اقدام مقتضی به عمل آورد، باعث افزایش انسجام مدیریت شهری می‌شود کـه خـود از سوی دیگر موجـب ایجـاد تعـادل قـوا میـان اعـضای مخالف شده و آن‌ها را به سوی سازش و یگانگی و یا از طرف دیگر به سمت تغییرات سـازمانی مناسـب می‌کشاند. این تغییرات سازمانی و پیوستگی، روحیـه حل مشکلات و عادت به آن را در سـازمان گـسترش می‌دهد.
همان‌گونه که مدتی است در همدان شاهد اختلافات بسیار در ارتباط بین مدیران یا سازمان‌ها هستیم، طرح موضوع و نقد و بررسی این موارد به یکی از دغدغه‌های دلسوزان و صاحب‌نظران شهرمان شده که ایراد کار در کجاست؟!
همان‌طور که در جامعه اغلب بر این باور هستند که یک سازمان یا نهاد به رئیس نیاز ندارد و نیازمند مدیر است، مدیر خلاق و مبتکر نیز حلقه مفقوده در نظام مدیریت است. نمی‌توان به جد گفت مشکل مدیریت شهر را کمبود مدیران خلاق و مبتکر معرفی کرد زیرا این گفتار مورد نقد برخی صاحب‌نظران است و نقصان در جامعه مدیریت را توهین قلمداد می‌کند، اما با دردمندی باید این حقیقت و واقعیت را پذیرفت که به‌واقع در زمینه مدیرسازی کمبودهای آشکاری هست. در اصل بازی با الفاظ مدیر و مدیریت دیر هنگامی است که در سطح شهر جریان دارد و هیچ مرز روشن و تعریف شده‌ای برای تمایز مدیریت با ریاست و مدیر با رئیس در دست نیست. به همین علت است که در پس تفکری ناصواب هر فرد بر مسند پست‌های مدیریتی می‌نشیند، مدیر نامیده می‌شود و فعالیت‌های فرایندی او نیز نام مدیریت می‌گیرند. این موضوع مدیریتی در عین حالی که نشانه نبود تسلط فنی و علمی بر بستر مدیریتی است، بلکه اتکا به فضای سیاسی ناسالم و نادرست نیز دارد، که این‌گونه هر فرد نالایقی بر مصادر مدیریتی تکیه می‌زند.
به‌رغم آن‌که نظام مهندسی مدیریت به شدت در خطا گرفتار شده و مفهوم مدیریت اصیل و واقعی از دست رفته؛ اما مفاهیمی نادرست و غیرواقعی جای آن را گرفته است. برای نمونه نزد خیلی از مدیران مفاهیمی چون بدخلقی، تندخویی و سختگیری در اعطای مزایای کارکنان، میزان اختیارات سازمانی، اختیارات مالی، جایگاه سلسله مراتبی، حیطه‌ی کارمندی وسیع و ارتفاع سازمانی از اصلی‌ترین مختصات و معیارهای مدیریتی تصور می‌شوند و درجه و رتبه‌های مدیریتی نیز دقیقا وابسته به متغیرهای فوق هستند.
کارشناسان معتقدند وجود اختلاف در سـازمان‌ها می‌تواند دارای نتایج مثبت یا مخرب باشـد. مهـم‌ترین زیان‌های آن هـدررفـتن وقـت و انـرژی، بـروز نارضـایتی، کـاهش اثـر بخشی، فراموش کردن اهداف اصلی، قضاوت نادرست افراد نسبت به یکـدیگر، ضـعیف شدن همـاهنگی و وجـود اخـتلاف بـین مدیران سازمانی است و سرانجام این‌که از نتایج آن ایـن است که عده‌ای بازنده هم دارد. افـراد بازنـده از هـم فرار مـی‌کننـد و شهر بـه جـای یکپارچـه شـدن گسسته می‌شود.
در پایان می‌توان گفت مدیران بـا رویکـرد مـدیریت اختلاف در مقابله با اختلاف می‌توانند از راهبردها و سـبک‌های مختلف استفاده کنند. در بعضی شرایط مـدیران سـعی می‌کنند با اسـتفاده از قـدرت و اعمـال زور و سـلطه مشکلاتی که مبتنی بر برد و باخت هستند را حـل و فصل کنند. در این روش تصمیمی کـه مـدیر می‌گیرد به نفـع یکـی از طـرفین تمـام خواهـد شـد. بنابراین روش مزبور تفاهم را در بـین طـرفین برقـرار نمی‌کند اما در بیشتر مواقع مورد توافق طرفین قـرار خواهـد گرفت.
با وجود این، مطالعات نشان می‌دهـد اکثر کارکنان چنانچه مـدیر از عملکـرد آنـان انتقـاد می‌کند واکنش دفاعی بروز می‌دهند. در سبک نرمش و سازش سعی می‌شود با دلداری دادن به گروه‌هـا و شخصیت‌های مخالف و استفاده از زبان حمایتی و دوستانه ناسازگاری را کاهش داد. مزیت عمده این سبک تشویق همکاری در شهر است. امید است در آینده‌ای نه چندان دور شاهد یکپارچگی مدیران شهرمان باشیم.