همدان؛ شهر تخریب آثار تاریخی
*عاطفه کلهری
متاسفانه در همدان این کهن شهر مهم، تغییرات نامناسب و ناشی از طمع برای سود، خسارت جبران ناپذیری به بافت قدیمی شهر وارد کرده و ارزش میراثی آن را کاهش داده است. همچنین نبود مدیریت و کنترل صحیح ساختمانهای قدیمی را در معرض تخریب قرار داده است.
بعد از تخریبهای یک ماه اخیر مدرسه ظفر، خانه شیری و خانه خوشبخت، خانه خانجانی و تبدیل آنها به تلی از خاک که برای بسیاری از علاقهمندان به فرهنگ و هویت تاریخی شهر تأسفبار و اندوهگین بود، تنها خبری که امیدوارمان کرد بازسازی مدرسه مریم در کوچه چرچره و مرمت و استفاده از آن به صورت اقامتگاه بوم گردی است.
حفظ بناهای تاریخی اگر اتفاق بیفتد مزایای فرهنگی و اجتماعی فراوانی دارد و حتی وسیلهای میشود برای رسیدن به اهداف اقتصادی بلندمدت همچون رشد و احیای مجدد شهر، جاذبههای گردشگری و ایجاد مشاغل مختلف و درآمدزایی و در کل تأثیرات مثبتی به همراه خواهد داشت.
با کنار گذاشتن بیتفاوتی مسئولان نسبت به حفظ خانههای تاریخی، میتوان به نقش مالکان خانههای تاریخی فکر کرد. چه میشود که آنها نیز درگیر این بیتفاوتی نسبت به داشته با ارزش خود میشوند؟ خالی شدن انسان از فرهنگ و هویت و اصالت از چه چیز ناشی میشود؟ جای این فقر را چه چیز پر میکند؟ از دست دادن تعصب و علاقه به تمدن و کهن شهرمان از کجا میآید؟
داشتن یک الگوی مناسب (نمونههای مختلف در شهرهای دیگر)، فرهنگسازی و آگاهی بخشیدن مردم و مالکان بناهای تاریخی، معرفی شهرهایی که بافت تاریخی و هویتی خود را حفظ کردهاند به عنوان الگو، کار مهمی است و حمایت و آموزش برای اینکه چگونه میتوان آن بنا را کاربردی و قابل استفاده و حتی در زمینههای مختلف از جمله هنری (گالری وموزه) گردشگری سرمایهگذاری کرد.
در تمام دنیا مدرنیته در کنار حفظ فرهنگ و هویت و ساختار تاریخی قبل شکل گرفته و با ارزش و مهم است، اما همدان در حقیقت تبدیل به شهری شده که مردمانش گذشته تاریخیشان را به عنوان یک کهن شهر تخریب کردهاند و چیز زیادی نمانده است و بناها و ساختمان ای بلند نازیبا، حتی مغایر با جغرافیا و موقعیت شهری جایشان را گرفته است.
تغییر کاربری یک بنای تاریخی به مفهوم احیای آن بنا است و حتما باید اصل بنا حفظ شود و اگر کار به درستی انجام شود، میتواند نشاندهنده گوشهای از فرهنگ غنی گذشتگان باشد.
خانههای تاریخی شواهد زندهای از دوران بسیار مهم و تاریخی در همدان هستند که فرهنگ، معماری و هنر را در آنها میتوان دید و حس کرد. پس نظارت دقیق عوامل مسئول و حمایت و آگاهی بخشی مالکان در این امر ضروری است.