آبیاری فضای سبز شهری همدان؛ مدرن یا قرون وسطائی؟!
*مهرداد نهاوندچی
*کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست
§ آبیاری شبانه فضای سبز
این روزها گرمای شدید هوا وکم آبی، حفظ و نگهداری فضای سبز شهر را به مخاطره انداخته است. با توجه به اینکه در طول روز تبخیر و تعرق از سطح زمین و گیاهان بسیار بالا است و درصد بالایی از آب مورد نیاز از این طریق از بین میرود، «آبیاری به صورت شبانه»، راهکاری منطقی برای کاهش تلفات آب به شمار میرود. آبیاری شبانه باعث جذب بهتر آب و افزایش راندمان میشود. ماسهدهی معضلی است که با افزایش برداشت آب از چاههای فضای سبز حادث میشود و در نهایت باعث ریزش بدنه چاه و غیر قابل استفاده شدن آن خواهد شد که برای افزایش بهرهوری و پایداری چاهها باید برداشت کمتر با فواصل زمانی بیشتر انجام شود. در طول روز، با باز بودن شبکه آبرسانی امکان برداشت غیرمجاز آب توسط برخی کسبه، کارگاهها و یا برخی از منازل وجود دارد که با انجام آبیاری شبانه، برداشتهای غیر مجاز نیز به حداقل میرسد.
به منظور نظارت بر عملکرد آبیاری شبانه عرصههای فضای سبز، پیشنهاد میشود شیفتهای شب از ساعت ۲۳ الی دو بامداد قرار داده شود و ناظران موظف شوند گزارش بازدید را تا صبح روز بعد تحویل دهند تا نسبت به رفع معایب و گزارش به واحدهای مربوطه اقدام لازم به عمل آید.
- آبیاری سنتی:
هنوز سیستم آبیاری شهر همدان به طور کامل به سیستم آبیاری تحت فشار، مکانیزه و مخازن بتنی مجهز نشده و یا در برخی از مناطقی که این امر صورت گرفته این سیستمها از مدار خارج شده و به غالبا صورت کاملا سنتی و به مانند کشورهای توسط خودروهای فرسوده و از رده خارج که اجازه خروج از شهر ندارند و بارنامه برایشان صادر نمیشود، خودروی آبیاری میشوند. خودروهایی هایی که آلوده کننده هوای زیست بوم همدان هستند.
- هدر رفت آب با آبیاری سنتی:
آبیاری سنتی در زمانهای نامناسب که بعضا مشاهده میشود در ساعاتی از ظهر صورت میگیرد، چند مشکل و ریسک به همراه دارند، اولا که تبخیر بالاترین حد خود هست و میزان زیادی از آب هدر میشود، دوما ظهر زمان بار ترافیکی هست، این آبیاری با خودروهای فرسوده و کندی فرآیند، بار ترافیکی را پشت سر این ماشینها به وجود میآورد، سوما خیس شدن و آبیاری آسفالت که البته نیازی به آب ندارند، موجب خیس شدن و خطر جانی ناشی از تصادفات را افزایش میدهد، به خصوص برای موتورسیکلتسواران که بارها تصادفات ایشان در سطح شهر بر اثر سُر خوردن ملاحظه شده است. همچنین باید هزینه بالا،ایجاد ترافیک، اتلاف وقت، هدر رفت آب با توجه به بحران کمبود منابع آب، تخریب فضای سبز و شست و شوی خاک اطراف ریشه گل و گیاهان را به این معایب اضافه کرد. نه تنها در آبیاری معابر شهری و بعضا بوستانها این نوع آبیاری –یعنی در ساعات با میزان تبخیر بالا و استفاده از آبیاری سنتی- مشاهده میشود، بلکه در بسیاری از سازمانها، ادارات و دانشگاهها هم دیده میشود. استفاده از آبیاری قطرهای، تخت فشار و انواع آبیاری مدرن، آبیاری در زمان مناسب به منظور کاهش تبخیر، استفاده از گونههای بومی و کم آببر و همچنین استحصال آب قنوات به منظور آبیاری فضای سبز شهری میتواند تا حد قابل توجهی از مصرف آب کاسته و راندمان را افزایش دهد. به گفته شرکت آبفا احیای قنوات میتوانند، ۳۰ تا ۳۵ درصد آب شهری را تامین کند.