اکباتان؛ از قلب تپنده همدان تا پیاده‌راه متروکه
مدیر پیاده‌راه‌های شهرداری همدان: شهرداری فقط مجری طرح پیاده‌راه‌سازی بوده و به تنهایی تصمیم‌گیر نیست
موسوی: رکود حاکم بر اکباتان فقط تقصیر مدیریت شهری نیست و بخشی به کسبه و دیگر نهادها برمی‌گردد. تبدیل‌کردن یک مغازه به دیزی‌سرا اتفاق غیرممکنی نیست. در این شرایط خانواده‌ها رغبت بیشتری به تردد در آن داشته باشند. برپایی نمایشگاه‌های سوغات و مانند این هم مسکن موقتی است و نمی‌توان نمایشگاه دائمی برپا کرد. وگرنه روی فضای سبز و زیباسازی اکباتان خیلی کار شده است.
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
روزی که اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی اکباتان در دستور کار قرار گرفت، خیلی‌ها موافق بودند و فکر می‌کردند این مسیر هم مانند بوعلی رونق خود را حفظ خواهد کرد اما خیلی کارشناسان هم معتقد بودند اجرای این طرح، اکباتان را به یک متروکه تبدیل خواهد کرد. بوعلی به واسطه کارکردی که داشت، بعد از پیاده‌راه‌شدن شرایط بهتری پیدا کرد اما اکباتان به یک مسیر سوت و کور تبدیل شد و علاوه بر آسیبی که کسبه دیدند، یک مسیر گردشگری نیز تقریبا نابود شد. آن زمان مدیریت شهری قول اجرای طرح‌هایی برای حفظ رونق اکباتان داد که هرگز به آن‌ها عمل نکرد، حتی مبلمان این پیاده‌راه هم نصف و نیمه ماند. شهرداری همدان در برابر اعتراض کسبه، در اقدامی عجیب‌تر، ورود ون‌های شهرک فرهنگیان را به پیاده‌راه اکباتان آزاد کرد و با این اقدام اساس پیاده‌راه‌سازی را زیر سوال برد، در حالی‌که با استقرار چند خودروی برقی می‌توانست این مشکل را حل کند. حالا اکباتان که روزگاری قلب تپنده همدان محسوب می‌شد، به یک پیاده‌راه متروکه تبدیل شد که گویا مدیریت شهری برای آن هیچ برنامه‌ای ندارد.
طرح موفق یا ناموفق؟
مدیر پیاده‌راه‌های شهرداری همدان اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی را اقدام مثبتی ارزیابی می‌کند و به همدان‌نامه توضیح می‌دهد: از سال‌ها پیش اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی شش خیابان اصلی منتهی به میدان همدان مطرح بود و سرآغاز آن با پیاده‌راه‌سازی خیابان بوعلی همراه شد. از همان روزهای آغازین اجرای این طرح با مخالفت و مقاومت کسبه روبرو بودیم اما بعد اجرا، هم اهالی و هم کسبه از این اتفاق استقبال کردند. در حال حاضر شهرهای دیگر از طرح پیاده‌راه‌سازی همدان استقبال و الگوبرداری می‌کنند.
«سید عباس موسوی» می‌افزاید: بعد از موفقیت در اجرای طرح پیاده‌راه بوعلی، خیابان اکباتان به عنوان دومین مسیر برای پیاده‌راه‌شدن انتخاب شد، هرچند به اندازه پیاده‌راه بوعلی موفق نبود و هنوز هم در میان کسبه آن نارضایتی مشاهده می‌شود. با این وجود باز هم معتقدم اجرای این طرح در اکباتان هم اتفاق خوبی است.
نقش کسبه در رکود اکباتان
وی با بیان این‌که بخشی از دلایل ناموفق‌بودن طرح پیاده‌راه اکباتان کسبه هستند، توضیح می‌دهد: برخی کسبه با همین شرایط هم کاسبی خوب و درآمد بالایی دارند که البته بیشتر آن‌ها نزدیک میدان مستقر هستند اما انتهای پیاده‌راه، از مسجد صاحب الزمان (عج) تا تپه هگمتانه، همچنان نارضایتی کسبه را به همراه دارد که من مالکان را هم مقصر می‌دانم؛ برای مثال مغازه‌های ۳۰ تا ۴۰ متری که جمع اجناس مغازه‌های آن‌ها به ده میلیون تومان هم نمی‌رسد یا گاراژهایی که دیگر مثل سابق، بار برای ارسال ندارند یا مغازه‌های تعمیراتی که نمی‌توانند انتظار داشته باشند وضعیت مالی و درآمد آن‌ها مانند دیگر مغازه‌ها باشد. بارها با اعضای هیئت امنای پیاده‌راه اکباتان جلسه گذاشتیم و گفتیم از آن‌ها عوارض کسب و پیشه دریافت نمی‌کنیم و یک سری امتیازات دیگر به آن‌ها می‌دهیم تا مشکلات کسبه حل شود اما تاکنون اتفاق خاصی نیفتاده است.
موسوی ادامه می‌دهد: یک زمانی در چاله دباغ‌خانه، پوست دباغی می‌کردند اما در حال حاضر به بورس لوازم خانگی تبدیل شده و کسبه هم از این اتفاق راضی هستند. کسبه باید جمع شوند و ارگان‌هایی مانند شهرداری و سایر ارگان‌های مربوط کمک کنند تا اکباتان به بورس مشاغل خاص تبدیل شود و از این رکود دربیاید. در حالی‌که برای مثال یکی از اعضای هیئت امنای این پیاده‌راه دو سال است مغازه‌اش را تعطیل کرده و با یک نامه از شهرداری به فرمانداری و از فرمانداری به شورا می‌رود و پیگیری بازگشت اکباتان به شرایط اولیه است.
کی بود؟ کی بود؟ من نبودم!
به موسوی می‌گویم به هر حال هر خیابانی کارکرد خودش را دارد و اکباتان هم از ابتدا با مشاغلی در آن فعال بوده و هستند، تعریف شده است، شما که نمی‌توانید تعریف و کارکرد یک خیابان تاریخی که روزگاری قلب تپنده همدان بوده را به بهانه ناموفق‌بودن طرح پیاده‌راه‌کردن آن تغییر دهید، در حالی‌که شهرداری به قول‌ها و وعده‌های خود مبنی بر حفظ رونق این مسیر با برپایی غرفه‌ها عمل نکرد که وی پاسخ می‌دهد: قبل از هرچیز باید بگویم شهرداری فقط مجری طرح پیاده‌راه‌سازی بوده و به تنهایی تصمیم‌گیر نیست و این طرح با مجوز مسکن و راه و شهرسازی اجرا شده است. راسته‌هایی در اکباتان هستند که حرفه‌های فعال در آن منسوخ شده‌اند، برای مثال دیگر نمی‌توان در دباغ‌خانه پوست دباغی کرد یا راسته پالان‌دوزها کارکرد خود را از دست داده و کسبه باید شغل‌های خود را به روز کنند. دیگر کسی داس نمی‌خرد که این شغل رونق داشته باشد؟
می‌گویم همین مشاغل منسوخ‌شده می‌توانستند یک جاذبه گردشگری باشند و از آن‌جایی که این مسیر به تپه تاریخی هگمتانه می‌رسد، درآمد زیادی هم ایجاد کند اما وی می‌گوید: کسبه نمی‌توانند درآمد خود را نادیده بگیرند و به حرفه خود صرف جاذبه گردشگری نگاه کنند. می‌گویم اما با برنامه‌ریزی درست می‌توان از راه گردشگری برای کسبه، درآمد ایجاد کرد و موسوی ادامه می‌دهد: حل این مشکل هم همت کسبه هم اقدام شهرداری را می‌طلبد. غرفه‌هایی که مدنظر کسبه بوده به همت مجموعه مدیریت شهری طراحی شده اما میراث فرهنگی با برپایی این غرفه‌ها مخالفت کرده چون معتقد است ثبت جهانی هگمتانه تحت تأثیر قرار می‌گیرد. می‌خواهم بگویم رکود حاکم بر اکباتان فقط تقصیر مدیریت شهری نیست و بخشی به کسبه و دیگر نهادها برمی‌گردد. تبدیل‌کردن یک مغازه به دیزی‌سرا اتفاق غیرممکنی نیست. در این شرایط، شاید خانواده‌ها رغبت بیشتری به تردد در آن داشته باشند. برپایی نمایشگاه‌های سوغات و مانند این هم مسکن موقتی است و نمی‌توان نمایشگاه دائمی برپا کرد. وگرنه روی فضای سبز و زیباسازی اکباتان خیلی کار شده است.
پیاده‌راه یا خیابان؟
مدیر پیاده‌راه‌های شهرداری همدان با بیان این‌که خواسته کسبه بازگشایی مسیر است که ممکن نیست، در پاسخ به این سوال که همین الان هم ون‌ها در اکباتان تردد می‌کنند که با ساختار پیاده‌راه در تضاد است، می‌گوید: این تصمیم نتیجه درخواست کسبه بود که درخواست کردند ون‌ها در این مسیر تردد داشته باشند. این طرح قرار بود به صورت آزمایشی و دو ماهه از ابتدای سال ۹۹ تا آخر اردیبهشت اجرا شود اما تا الان برجا مانده است. همین اقدام هم فقط به نفع مغازه‌های نزدیک میدان بوده و مغازه‌های پائین هیچ نفعی از آن نبرده‌اند. درباره همین موضوع هم نهادها و ارگان‌های مختلف باید کارشناسی کنند و نظر بدهند که آیا این روند ادامه پیدا کند یا متوقف شود.
به موسوی می‌گویم درخواست کسبه یک چیز است و انجام کار کارشناسی یک چیز دیگر، مگر قرار است هر درخواستی اجرایی و به دنبال سنگفرش پیاده‌راه تخریب شود و ثبت جهانی منظر تاریخی اجتماعی هگمتانه تحت الشعاع قرار بگیرد که وی پاسخ می‌دهد: بالاخره این تصمیم گرفته شده و این اتفاق افتاده است و قبل از اجرای آن باید درباره این‌چیزها فکر می‌شد. حالا باید کارشناسان در این زمینه نظر بدهند و تصمیم بگیرند. من فکر می‌کنم این، مشکل غیرقابل حلی نیست و می‌توان با درنظرگرفتن امتیازات و با توجه به ظرفیت‌هایی مانند وجود کاروانسراها که بوعلی آن‌ها را ندارد، اکباتان را رونق داد و تصمیمات خوبی برای آن گرفت اما همه نهادها و کسبه باید پای کار باشند.