برای الوند؛ مهد کوهنوردی ایران

*زهرا کرد

*پرستار

هگمتانه و الوند دو نامی که قدمتی دیرینه و پایاپای دارند؛ دامانی که شهر از آن به وجود آمده و شهری که در سایه الوندش دروازه تمدن نامیده شده است. سال‌های سال است که این رشته کوه صد کیلومتری چونان مادری مهربان پایتخت مادها را در آغوش گرفته و با ذخایر غنی و چشم‌انداز بی بدیل خود توتیای چشم مردمان این دیار شده است. نسل در نسل با صعود و فرود از قللش اصول انسانیت و اخلاق آموخته‌اند و دورنمای زندگی را از بلندای چکاد به تواضع خم‌شده‌اش سیر و تطور کرده‌اند؛ و اینک این میراث چند هزار ساله با اسطوره‌های افسانه‌ای نقوش سنگین خود شاهد و ناظر بر شهر همدان است و هر صبح سلام علاقمندانش را با بارش برف زمستانی‌اش، با نوازش نسیم تابستانیش و هزاران چشمه سارانش پاسخ می‌دهد.

آمیختگی کوهستان الوند و معاش روحی مردم این دیار داستانی مهیج و تکرار نشدنی است. چراکه از صد سال پیش علاقمندان این سترگ گرانیتی صبح‌های زود بار و خاطر را جمع می‌کردند و پس از طی مسیری طولانی به دامان الوند پناه می‌بردند و درس‌های زندگی را آن‌جا و از مام طبیعت می‌آموختند.

حال نیز به تأسی از آن پیشینه جوانان امروز و دیروز کماکان به تلمذ در مکتب الوند مشغول هستند؛ تلمذی که درست است رنگ مدرنیسم و لباس‌های مارک‌دار گرفته اما کماکان به عنوان مکتبی است برای آموختن از طبیعت. همین آموزگاری با عشق و بی‌منت الوند سبب شده که هرسال علاقمندانش بدون توجه به منیت و نام و جاه در پی گرامیداشتش برآیند و مادامی که زنگ خطری برای ارزنی از خاک و سنگش به صدا در آید به یاری‌اش بشتابند. انسان‌هایی که این مادر کهنسال مهربان را می‌ستایند و برای پاسداشتش بی‌هیچ چشم‌داشتی آوای یاری سر می‌دهند.
امسال نیز به مانند دو سال گذشته جمعی از علاقمندان و کوهنوردان این دیار با برگزاری همایشی سعی در توجه بیش از پیش به محیط زیست حساس کوهستان و مسائل پیرامونش داشتند. در این همایش که با حضور مسئولان استانی، امام جمعه، شهردار، رئیس هیئت کوهنوردی همدان و اعضای شورای شهر برگزار شد به اهمیت بی‌بدیل این نعمت خدادادی در توسعه شهر و شهروندانش اشاره شد.

الوند و نشاط اجتماعی
نماینده ولی فقیه در این همایش ضمن قدردانی از برگزاری چنین مراسمی در شأن الوند به ضرورت حفظ و صیانت از این میراث طبیعی اشاره کرد و وجود این نعمت خدادادی را برای ایجاد و تداوم نشاط اجتماعی ضروری دانست. آیت‌الله شعبانی به آسیب‌ها و لطماتی که طی سال‌های گذشته به دامان و عرصه این کوه وارد شده اشاره کرد و از کوهنوردان خواست تا در جهت مطالبه‌گری و پاسداشت این چکاد بی‌نظیر همکاری و مشارکت داشته باشند. در ادامه ایشان به خاطراتی از کوهپیمایی در دشت میشان پرداخت و تأثیری که این ورزش در روح و جسم آدمی باقی می‌گذارد را بی‌بدیل شمرد.

همدان بدون الوند هیچ است!
در ادامه همایش ضمن پخش نماهنگی از زیبایی سحرانگیز الوند، «علی جهانپور» نویسنده کتاب «شکوه الوند» به اهمیت تاریخی این کوه در توسعه و ژینایی پایتخت تمدن ایران اشاره کرد و گفت: کتبیه‌های موجود در این کوهستان همگی به مانند موزه تاریخی طبیعی گواه از اصالت و دیرینگی چند هزارساله این کوه دارند که شایسته پرداختن و دگربار دیدن این گنجینه باستانی است.
این نویسنده کهنسال که خود نیز سابقا رخت کوهنوردی بر تن داشته، ضمن تحقیقات گسترده‌ای که در حوزه تاریخ الوند و هگمتانه داشته است توضیح داد: اگر الوند را از همدان بگیرند چیزی از همدان باقی نمی‌ماند و در واقع این سترگ سنگی است که این شهر را دروازه تمدن کرده است. وی به آثار باقیمانده و نقوشی که در جای جای الوند وجود دارد اشاره کرد و این مهم را در حفاظت هرچه بیشتر این مجموعه ضروری دانست.

در ادامه این کوهنورد شیفته الوند به نقاط استراتژیک و حیرت انگیز خفته در دامان کوه نظیر گهواره مریم، حوض نبی، غار عابد و چشمه ملک اشاره کرد که همگی نشان از دوره و آئین میترائیسم در این منطقه بوده است.
در ادامه مراسم گروهی از خردسالان و نوجوانان همدانی قطعاتی را برای الوند و به عشق شهرشان  نواختند و توسط «عزت الله برق لشکری» که خود از مربیان به نام کوهنوردی است، تقدیر شدند. سپس بیانیه همایش توسط دبیر اجرایی «پوریا بوجاریان» قرائت شد که در واقع ماهیت و چیستی این اقدام که همان حفظ و پاسداری از این میراث باستانی که ودیعه آیندگان است را شرح داد و به اهمیت شعار روز جهانی کوهستان که همان گردشگری کوهستانی پایدار بود، اشاره کرد.

وی همچنین به تاریخچه قطور و با افتخار همدان مهد کوهنوردی ایران زمین پرداخت و گفت: بی‌شک براساس مستندات تاریخی و کوهنویسی‌های اساتید صاحب‌نامی چون «محمود اجل» می‌توان گفت که تاریخ کوهنوردی ایران از همدان آغاز و بالنده می‌شود.

کوهنورد برگزیده
از اهم اهداف این همایش قدردانی از چهره های کمتر پرداخته شده اما بی‌نظیر کوهستان الوند است، انسان‌هایی که رسم و قدر پهلوانی را از یاد نبرده و شرح و گزارش صعود هایشان برای نسل جوان متحیرکننده و جذاب است؛ «علی اسدی منفرد» از کوهنوردان باسابقه و خوش‌گفتار همدانی که با بیان شیرین به شرح خاطرات و هم نوردان قدیمی‌اش پرداخت.
همچنین « محمود چوبریزان» کوهنوردی که رکورد پنجاه و یک بار صعود به علم کوه را در سابقه خود دارد و بیان چنین رکوردی سبب تهییج و تشویق حضار حاضر در سالن بود. بزرگمردانی که این روزها گرد گذر عمر بر جبین و پیشانی‌شان نشسته اما کماکان پای به راه کوهستان دارند و گویی اکسیر جاودانی‌شان را از چشمه‌های الوند می‌نوشند‌.
نکته جالب توجه دیگر این همایش ترکیب سنی مدعوین بود. میهمانانی که بعضا با عصا و یا سمعک دست در دست جوانی می‌آمدند و با دیدن سایر همنوردانشان رنگ شعف و شادی در چشمهای‌شان دیده می‌شد. جوان‌هایی که با احترام مربیان و پیشکسوتان را تا محل نشستن مشایعت می‌کردند و به علت پر شدن سالن جای خود را به کهنسالان می‌دادند و این آمیختگی سنین مختلف نشان از ظرفیت بی‌بدیل الوند در جذب و شیدایی مردمان این دیار دارد.

دهقان الوند، قهرمان الوند
از نکات قابل توجه و اهمیت این همایش معرفی و تقدیر از جوانمرد همدانی است که سال‌ها در مکتب جلال چشمه‌قصابانی‌ها و برق لشکری‌ها کسب فیض کرده و مادامی که در قله دماوند متوجه حضور بی‌رمق هموطنی می‌شود پس از کش و قوس‌های فراوان با وجدان و آموخته‌های خود، با کول‌کشی و بردن آن مصدوم جان تازه‌ای به وی می‌بخشد، جان تازه ای که رمق از جان خودش گرفته و به مصدومیت چند ساله وی منجر می‌شود. این بزرگمرد متواضع که با زبانی شیرین به بیان خاطرات زمستان نود و هشت می‌پردازد نقش مربیان کوهنوردی و بزرگمردان را در ایجاد چنین روحیه و منشی بسیار موثر می‌داند.