*محمدمهدی احدیان
*کارشناس ارشد زبان‌های باستانی
مدتی است که درباره ساخت جاده برگشت گنجنامه و ساخت پیاده‌راه در مجاورت رودخانه گنجنامه سخن گفته می‌شود. الوند مینیاتور کوه‌های ایران و دره گنجنامه سکوی دسترسی و تماشای این زیبایی عظیم است اما کوهنوردان به خوبی می‌دانند دامنه‌های این دره ناتوان از تحمل طرح‌های بزرگ است و هر خراش به پیکرش به لکه‌ای بزرگ بر مینیاتور الوند تبدیل می‌شود. اگر هدف جاده برگشت، کمک به بار ترافیکی برگشت از گنجنامه باشد، در آن صورت باید از علل عمده ترافیک در مسیر برگشت سخن گفت.
استفاده از پیاده‌روهای بلوار ارم برای پیک‌نیک و دورهمی خانوادگی، به دهه ۶۰ بازمی‌گردد و بعدا با عریض‌شدن و پیادهروسازی جاده گنجنامه، مکان پیک‌نیک به این جاده هم گسترش یافت. طبیعتا در پایان هفته و روزهای تعطیل، بلوار ارم و جاده گنجنامه شلوغ و از غروب تا نیمه شب، ترافیک جاده سنگین می‌شود. این ترافیک موقتی است و در دیگر ساعات هفته، جاده گنجنامه، جاده‌ای کم تردد است. ترافیک روزهای تعطیل در جاده گنجنامه نیز، نه به دلیل بازگشت باغداران یا گردشگران و مراجعان شهربازی و رستوران‌های بالادست، بلکه عمدتاً به دلیل پارک خودروها در حاشیه جاده گنجنامه است. این ترافیک در بخش‌هایی از جاده گنجنامه رخ می‌دهد که پیادهروسازی شده، اما به محل‌های ممکن برای اتراق و پیک‌نیک تبدیل شده که بعضا در آن‌ها چادر هم زده می‌شود. محدوده پیاده‌روهای مذکور از میدان عباس‌آباد تا پیش از پل آهنی است و ترافیک پائین‌دست جاده گنجنامه نیز فقط در همین محدوده رخ می‌دهد زیرا به علت پارک خودروها در کنار جاده، معبر تنگ و حرکت کند می‌شود، این در حالی است که جاده گنجنامه در برخی نواحی پیاده‌رو‌دار، کم‌عرض است و خودروها با سرعت کمتر و احتیاط بیشتری عبور می‌کنند اما ترافیک در میدان عباس‌آباد، روان می‌شود. در روزهای تعطیل حتی داخل چمن میدان عباس‌آباد نیز اتراق صورت می‌گیرد که تصویر نازیبایی از یک جاده گردشگری به دست می‌دهد. در عین حال، جاده گنجنامه از پل آهنی تا پیچ آخر گنجنامه مشکل ترافیک ندارد زیرا پیاده‌رو ندارد و بنابراین اتراق و توقف خودرو در حاشیه آن صورت نمی‌گیرد. بنابراین ترافیک جاده گنجنامه عمدتا به دلیل اتراق در پیاده‌روهایش است و از این رو بایسته است پیش از ساخت جاده برگشت، به این پرسش پاسخ داده شود که آیا این کاربرد در آینده ادامه یابد یا خیر؟ بلوار ارم به دلیل عریض‌بودن، ظرفیت بیشتری در تحمل کمپینگ دارد اما جاده گنجنامه توان کاربرد همزمان به عنوان معبر و کمپینگ را ندارد.
موضوع دیگر، آزادسازی حریم رودخانه گنجنامه است که واجد دو نکته است. نخست آن‌که رودخانه گنجنامه و حریم آن، پناهگاه حیات وحش و مکان لانه‌سازی و زمستان گذرانی جانوران و پرندگان منطقه است و استفاده از حریم رودخانه، می‌تواند تهدید‌کننده آن باشد، دوم آن‌که دسترسی شهروندان به حاشیه رودخانه، اگر باعث افزایش پارک و توقف خودرو در حاشیه جاده گنجنامه شود به ترافیک جاده اصلی خواهد افزود.
بنابراین پیشنهاد می‌شود، جاده گنجنامه فقط به عنوان جاده دسترسی به میراث طبیعی الوند و میراث باستانی گنجنامه و پیاده‌راه طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. بازتعریف، بازطراحی و بازسازی شود، با ادغام کناره‌هایش عریض شود، توقف خودرو در سرتاسر جاده ممنوع شود، در طرفین جاده گارد ریل مناسب نصب شود به نحوی که پارک خودرو میسر نباشد، کمپینگ و اجاق افروزی در پیاده‌روهایش ممنوع شود و ضمن بازسازی جاده، پیاده‌روهای آن به پیاده‌راهی سراسری از میدان عباس‌آباد تا میدان گنجنامه تبدیل شود که مناسب گشت و تماشا و تنفس هوای الوند باشد به نحوی که این مسیر باستانی و استثنایی از دود قلیان و ذغال و سد معبر رها شود. چنین ساختاری، علاقه‌مندان طبیعت را به پیاده‌روی از عباس‌آباد تا گنجنامه یا بالعکس تشویق خواهد کرد اما در حال حاضر پیاده‌روی در این مسیر، حتی برای کوهنوردانی که پیاده برمی‌گردند، عمل کم‌مانع و بی‌خطری نیست. همچنین لازم خواهد بود برای پارک خودروی کسانی که از سامانه و پیاده‌راه باستانی و گردشگری استفاده خواهند کرد، پیش از میدان عباس‌آباد پارکینگی مناسب و ۲۴ ساعته ساخته شود. سرانجام آن‌که با هدف حفظ کرامت شهر و شهروندان و گردشگرانی که به دیدن گنجنامه و الوند می‌آیند، در کناره‌های شهر، تفرجگاه‌های جدید و مکان‌های مناسب برای کمپینگ در کنار خودرو ساخته شود تا از مراجعه همزمان خانواده‌ها در روزهای تعطیل به بلوار ارم، تپه عباس‌آباد و منطقه گنجنامه کاسته شود.