رئیس اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان:
شرکت در کلاس‌های آموزشی شرط لازم برای داشتن کارت همیار طبیعت است
مشعریان: این‌که همه افراد انتظار داشته باشند حفظ منابع طبیعی فقط توسط یک دستگاه صورت گیرد، انتظار به‌جا نیست و با توجه به محدودیت اعتبار، امکانات و کمبود نیرو در اداره نیز امکان‌پذیر نمی‌باشد و تا وقتی که مردم و دستگاه‌های مرتبط مشارکت نکنند، نمی‌توان کل عرصه‌های استان را فقط توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری حفظ کرد.
*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
یکی از راه‌های حفظ و نگه‌داری از طبیعت، بهره‌گیری از شهروندان عادی به‌خصوص کودکان و نوجوانان در قالب آموزش‌های گوناگون به عنوان همیار طبیعت است. کودکان سرشار از انگیزه برای انجام کار‌های مختلف هستند. در این رابطه از «سید امین مشعریان» رئیس اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان پرسیدیم که در ادامه می‌آید.
- آموزش و ترویج در هر زمینه‌ای می‌تواند باعث ایجاد حس انجام وظیفه بین افراد شود، با این وجود اداره آموزش، ترویج و مشارکت های مردی منابع طبیعی و آبخیزداری چه فعالیت‌هایی در برای جذب افراد برای حفظ منابع طبیعی انجام می‌دهد؟
اعتقاد بر این است که حفظ منابع طبیعی بدون فرهنگ‌سازی و مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست. اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی عهده‌دار فرهنگ‌سازی، ترویج فرهنگ منابع طبیعی، آموزش‌های لازم در زمینه‌های مختلف منابع طبیعی از جمله پیشگیری و اطفاء حریق، کاشت درخت، نهال‌کاری، نحوه نگه‌داری درخت، حفظ مراتع، کشت گیاهان دارویی و آشنایی با موضوعات مرتبط با فرهنگ منابع طبیعی در سطح گسترده است. هر چقدر ما بتوانیم فرهنگ حفظ منابع طبیعی، توسعه و بهره‌برداری اصولی از منابع طبیعی را در سطح جامعه گسترش دهیم، قطعا طبیعت بهتر حفظ می‌شود. این‌که همه افراد انتظار داشته باشند حفظ منابع طبیعی فقط توسط یک دستگاه صورت گیرد، انتظار به‌جا و با توجه به محدودیت اعتبار، امکانات و کمبود نیرو در اداره نیز امکان‌پذیر نیست و تا وقتی که مردم و دستگاه‌های مرتبط مشارکت نکنند، نمی‌توان کل عرصه‌های استان را فقط توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری حفظ کرد.
- آشنایی با طبیعت و همکاری مردم می تواند در حفظ منابع طبیعی راهگشا باشد. در این زمینه چه اقداماتی در اداره ترویج، ،موزش و مشارکت‌های مردمی صورت گرفته است؟
اداره آموزش ترویج و مشارکت‌های مردمی همه تلاش خود را به کار گرفته است تا مردم را با حفظ طبیعت آشنا کند. با توجه به تغییر اقلیم و بیابانی شدن اراضی در کشور، مردم را باید پای کار بیاوریم تا در زمینه‌های مختلف منابع طبیعی مشارکت کنند. فرهنگ‌سازی، آموزش و ترویج حفظ منابع طبیعی از کار‌های اصلی اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی است. آموزش‌ها در دو بخش آموزش مجریان و بهره‌بردارن از عرصه‌های منابع طبیعی و آموزش کارکنان و بالا بردن سطح علمی کارکنان انجام می‌شود. در بخش آموزش مجریان و بهره‌برداران بر اساس نیاز هر شهرستان و هر منطقه نیازسنجی انجام می‌شود تا بهره‌برداران هر منطقه به چه کلاس‌ها و آموزش‌هایی نیاز دارند. برای این منظور استادان را از خود اداره و یا استاد دانشگاه‌ها انتخاب و کلاس‌ها را برگزار می‌کنیم. در سطح اداره‌کل و کارکنان از طرف سازمان نیازسنجی انجام می‌شود و در دو قسمت تخصصی و عمومی برای کارکنان آموزش داده می‌شود. در سال ۱۴۰۰ بالغ بر هشت هزار و ۵۰۰ نفرروز در آموزش مجریان و بهره‌برداران در سطح استان و بیش از هزار و ۵۰۰ نفرروز هم آموزش در دو بخش عمومی و تخصصی کارکنان داشتیم.
- همیار طبیعت می‌تواند در آگاهی و اطلاع‌رسانی به مردم موثر باشد، جذب همیار طبیعت در این اداراه چگونه صورت می‌گیرد؟
یکی از موضوعاتی که در اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی پیگیری می‌شود، جذب همیاران طبیعت است تا بتوانیم مردم را آماده کنیم در سامانه همیار طبیعت ثبت‌نام کنند و بعد از ثبت‌نام کارت همیار طبیعت به آن‌ها اهدا می‌شود. برای همیاران طبیعت یک منشور اخلاقی پیش‌بینی شده که افراد به‌صورت غیرانتفاعی با منابع طبیعی همکاری کنند که اگر تخریب، تصرف و یا آتش‌سوزی در جایی رخ داد، مستقیم دخالت نکنند و مراتب را به ما اطلاع دهند و نیرو‌های یگان حفاظت منابع طبیعی پیگیری کنند. کمک‌های مالی نیز قرار است برای همیاران طبیعت در نظر گرفته شود تا بتوانیم افراد بیشتری را جذب کنیم. تاکنون بالغ بر پنج هزار و ۵۰۰ نفر در سطح استان در سامانه همیار طبیعت ثبت‌نام کرده‌اند. برای همیاران طبیعت نیز کلاس‌های آموزشی جداگانه وجود دارد تا با وظایف خود مبنی بر این‌که چه کارهایی را باید انجام دهند و چطور می‌توانند به ما کمک کنند، آشنا شوند. افرادی که جذب می‌شوند، کارت خود را بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی دریافت می‌کنند. در حقیقت لازمه دریافت کارت شرکت در کلاس‌های آموزشی است. همیاران طبیعت می‌توانند در سطح کشور کمک‌های زیادی به منابع طبیعی‌کنند. اگر هر فرد از نظر ذهنی خود را در حفظ طبیعت سهیم بداند، قطعا در عمل هم می‌تواند این کار را انجام دهد. امیدواریم جذب همیاران طبیعت در استان و کشور با سرعت پیش برود تا بتوانیم افراد زیادی را چه از افراد بهره‌بردار و چه افراد عادی جامعه را دغدغه‌مند کنیم تا در سامانه ثبت‌نام کنند، آموزش ببینند و به حفظ طبیعت کمک کنند.
- برای حفظ منابع طبیعی، سرمایه‌گذاری بر روی کودکان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از آموزش‌های ما باید بر روی کودکان و در سنین کم و در محیط مدرسه و آموزش صورت گیرد. متأسفانه در دو سال اخیر به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹ محدودیت وجود داشت، اما با بازگشایی مدارس برنامه‌ریزی لازم انجام شده و با آموزش و پرورش هماهنگ کردیم، در هر شهرستان یک مدرسه را به عنوان مدرسه نمادین همیاران طبیعت انتخاب کنیم و کادر اجرائی و دانش‌آموزان آن مدرسه در سامانه همیاران طبیعت ثبت‌نام کنند. در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ برنامه‌ریزی ویژه‌ای داریم تا تعداد همیاران طبیعت در سطح استان افزایش یابد، کلاس‌های آموزشی بیشتر شود، تا بتوانیم همیاران طبیعت را از بین دانش‌آموزان انتخاب کنیم. هر چقدر آموزش از سنین پائین‌تر شروع شود، تأثیر بهتری خواهد داشت. اگر یک دانشمو‌آموطآ
آموز از همان دوران کودکی و نوجوانی با کاشت درخت، نحوه نگه‌داری آن و حفظ طبیعت آشنا شود، قطعا در ذهن آن خواهد ماند. برای رسیدن به این مقصود امسال برای کودکان و دانش‌آموزان برنامه‌های خاصی داریم.
- بازخورد آموزش‌هایی که به دانش‌آموزان می‌دهید را چگونه دریافت می‌کنید؟
در سامانه همیار طبیعت و در آموزش کارکنان و همچنین در سامانه آموزش تخصصی منابع طبیعی یک بخش نظرسنجی وجود دارد که مجریان، بهره‌برداران و کارکنان می‌توانند نظرات خود را در آن سامانه ثبت و به ما انتقال دهند. یکی از روش‌های دیگر برای دریافت بازخورد، نتیجه کار است. در سال گذشته در موضوع پیشگیری از حریق آموزش‌های خوبی داشتیم و هدف بیشتر روی پیشگیری از حریق بود که در سطح استان همدان حدود پنج هزار هکتار آتش‌سوزی در سال گذشته وجود داشت. می‌توان نتیجه گرفت که آموزش و فرهنگ‌سازی تأثیر مستقیم بر روی نتیجه کار دارد. در رابطه با کاشت درخت و نگه‌داری از فضای سبز جنگلی، از میزان زنده‌مانی درخت کاشته شده، می‌توان متوجه شد که مردم در قسمتی که خود نهال را کاشته‌اند، مشارکت داشته‌اند.
- مهم‌ترین برنامه شما یا بهتر بگویم اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری برای سال ۱۴۰۱ چیست؟
با توجه به تعطیلی که در شرایط کرونا اتفاق افتاد با بازگشایی مدارس هدف‌گذاری ویژه و بزرگی در سطح کشور و همچنین در استان همدان انجام شده که آموزش کودکان در محیط مدرسه یکی از موارد مهم آن محسوب می‌شود و همچنین میزان همیاران طبیعت را نسبت به سال‌های گذشته افزایش دهیم. برنامه‌ای با عنوان تشکل‌های تخصصی منابع طبیعی در این اداره وجود دارد. هدف‌گذاری این تشکل این است که کار و انجام پروژ‌ه‌های منابع طبیعی را به خود مجریان واگذار کند. این کار چندین حسن دارد؛ افراد بومی منطقه کار را انجام می‌دهند، در هزینه‌ها صرفه‌جویی خواهد شد و کیفیت کار بالا می‌رود و اگر سود اقتصادی داشته باشد به افراد بومی آن منطقه خواهد رسید.