معلمی گران‌قدر و خوشنویس مردمی

*کاوه تیموری

*خوشنویس  و خط پژوه

در یکی از روزهای خرداد ماه ۱۳۶۴ مشغول امتحان خوشنویسی دوره ممتاز بودم، امتحان برای خط شکسته بود و احتمالا در نمازخانه اداره ارشاد همدان برگزار می‌شد.

دراثناء نگارش داشتم به سطر پایانی چلیپایی می‌رسیدم که ناگاه مردی موقر با صدایی آرام که تمرکز من برهم نخورد تشویقی دوستانه را به من هدیه کرد.

برای اولین‌بار جناب استاد حسین رنجبران را که ایشان نیز برای امتحان آمده‌بود دیدم، این آشنایی اولیه در سال ۱۳۶۵ تداوم یافت، در آن سال من به خاطر علاقه به معلمی این راه را برگزیده بودم و برای درس کارورزی، استاد گرانقدرم جناب استاد سید اسماعیل سجادی مرا به مدرسه کشاورز فرستاد. جناب رنجبران از دبیران حاذق و شایسته ادبیات بود، چندین ماه در کلاس معلمان حاضر می‌شدم و در یکی از جلسات به دلیل نبودن دبیر تخصصی مربوطه به کلاس استاد رنجبران رفتم و از نزدیک سلوک و شیوه دوستانه ایشان را در فرآیند تدریس دیدم. آن یک جلسه هم‌نشینی در کلاس و بهره‌گیری از مصاحبت ایشان به دوستی عمیقی بدل شد. از آن به بعد تا زمان هجرت به تهران (۱۳۶۸) همواره یکی از دوستان نزدیک و صمیمی برای من جناب رنجبران بود، خاصه این‌که پل دوستی ما معیارش هم‌سنی نبود بلکه هنر شریف خوشنویسی به عنوان پیونددهنده‌ای قوی این توفیق را برایم به‌وجود آورده بود.

جناب رنجبران تجربیات بسیار مفیدی در سلوک زندگی فردی و اجتماعی داشت که بیان هرکدام از آن تجربیات راهنمایی ارزشمند برایم به شمار می‌آمد.

خاطرات ایشان از سلوک معلمی بسیار ارزنده بود و مرا که در آن سال‌ها نیاز به راهبری مجرب داشتم بسیار به کار می‌آمد.

استاد رنجبران معلمی بود که شاگردان زیادی تربیت کرده بود. وی معلمی شاگرد مدار مبتنی بر روابط انسانی بود به همین دلیل در مکان های عمومی شهر و محل‌های پیاده‌روی همواره با همه آن‌ها خوش و بش می‌کرد. در واقع ایشان ازمنظر جامعه شناسی، دایره روابط اجتماعی گسترده‌ای داشت که بر سرمایه اجتماعی وی می‌افزود.

او محضر گرم و گیرایی داشت. با روحیه شوخ طبعی که داشت با همه عجین می‌شد و بسیار مورد احترام شاگردان و همکاران فرهنگی بود.

چهره‌های فرهنگی و هنری و قدیمی شهر را به خوبی می‌شناخت و با شاعرانی چون مفرح همدانی الفت و دلبستگی زیادی داشت.

با توجه به شرایط آغازین دهه شصت، استاد رنجبران به هنر شریف خوشنویسی انس و دلداگی زیادی پیدا کرد. تقریبا بعد از کار معلمی بیشترین همّ خود را در آموزش و تکمیل این هنر به کار گرفت، علاوه بر تجربیات پیشین، وی خط را با زنده یاد استاد علیرضا مددی (۱۴۰۰-۱۳۴۰) آغاز کرد و سپس از محضر استاد خروش و استاد امیرخانی نیز  بهره گرفت و بیش از سه دهه در کلاس‌های خوشنویسی منشاء موثری برای تعلیم هنرجویان بود.

با توجه به توانایی درقلم تخصصی خط شکسته وی آموزش این خط را در کلاس‌های خوشنویسی عهده‌دار شده بود و شاگردان زیادی از محضر وی بهره بردند.

خوشنویسی در سال‌های پس از پایان خدمت معلمی برای او اولویت نخستین را پیدا کرده بود، اگر روزگاری یکی از فلاسفه گفته بود که هنر را برای دوره فراغت یاد بگیرید، به راستی که یکی از مصداق‌هایش استاد رنجبران بود.

زیرا او به یمن عشق ورزی به خوشنویسی موفق شد چند اثر را به زیور خط آراسته کند که در رأس آثار ایشان کتابت نامه محبوب الهی یعنی قرآن مجید بود.

در مدت ۱۲ سالی (۱۳۸۸-۱۴۰۰) که سردبیری مجله رشد آموزش هنر را به عهده داشتم فرصتی دست داد تا با ایشان مصاحبه‌ای انجام دهم. این مصاحبه در یکی از شماره‌های مجله رشد آموزش هنر چاپ شد و در آن‌جا استاد رنجبران از آثار خوشایند نگارش کل قرآن کریم سخن گفت. امید است به برکت نگارش این کتاب عظیم‌الشان ایشان اجر و مزد معنوی خود را در بهشت رضوان دریافت کند.

در عنوان این نوشتار از استاد رنجبران به عنوان خوشنویسی مردمی یاد کردم . علت این بود که ایشان بی اجر و مزد آثار منظوم دوستان شاعر خود را می‌نگاشت و به آنان هدیه می‌کرد.

در این مورد رباعی‌های پر شمار استاد مفرح همدانی و شعرهای زنده‌یاد مجرد همدانی و سایر شاعران را در خاطر دارم.

او به راستی خوشنویس مردمی بود. زیرا کسبه محل نیز به راحتی از او درخواست می‌کردند که فلان جمله را برایشان بنویسد و او نیز بی‌تکلف و بی‌توقع درخواست آنان را اجابت می‌کرد. همین مهربانی در روابط اجتماعی و روحیه سرشار از صمیمیت دلیلی است که موجب می‌شود که اهالی خط و شاگردان وی، امروز هیچ‌گاه حسین آقای دوست‌داشتنی را به فراموشی نسپارند.

تقدیر این بود که ناباورانه این خوشنویس و معلم وارسته با بلای منحوس کرونا از میان ما پر بگیرد و آسمانی شود، اما یاد و خاطرات دلنشین ایشان فراموش‌شدنی نیست. شاگردان ایشان به عنوان آثار زنده و همچنین قطعات خط و خوشنویسی ایشان به عنوان آثار مکتوب دلالت بر زنده بودن نام و یاد ایشان خواهد بود.

امید است که روح پاکش مرغ شاخسار طوبی در بهشت رضوان باشد. انشاالله