*سید امیر قشمی
*مدیر موزه آموزشوپرورش
امسال سالتحصیلی در حالی شروع می‌شود که نماینده همدان و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از کمبود ۲۲۰ هزار معلم در کشور خبر می‌دهد که از این تعداد، سهم استان همدان دو هزار معلم است.
وی ازمسئولان مربوطه می‌خواهد تدبیری برای حل این مشکل بیندیشند، درعین حال پیشنهاد می‌دهد برای حل این مشکل شیفت مخالف مدارس را در اختیار نیروهای جهادی و ارزشی قرار دهند!
یکی از تدابیر اندیشیده‌شده توسط وزارت آموزشوپرورش برای این معضل، به‌کارگیری نیروهای بازنشسته آموزشوپرورش به منظور تأمین بخشی از نیروهای مورد نیاز دستگاه آموزش و پرورش در سالتحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ است.
در خصوص به کارگیری نیروهای بازنشسته به منظور جبران کمبود معلم دواندیشه وجود دارد؛ گروهی بر این باورند که بازنشستگان ما عمدتا در زمانی که قادر به انجام کار بوده‌اند در حد توان خود دینشان را به جامعه ادا کرده‌اند. از آن‌جا که معلمی کاری سخت و طاقت‌فرساست، نمی‌توان آموزش فرزندان را به کسانی که سالیان دراز در کلاس‌های درس موی سر سفید کرده‌اند و همه تاب و توان خود را از دست دادند، محول کرد، ضمن این‌که این کار را ظلم و جفا در حق جوانان بیکاری می‌دانند که با داشتن مدارک دانشگاهی مرتبط با نیازهای آموزشوپرورش امیدشان را به داشتن شغل آبرومند و مورد علاقه‌شان را از دست می‌دهند، اما در مقابل گروهی دیگر معتقدند هیچ محدودیتی برای معلمی وجود ندارد، اگر کسی خلق‌و‌خوی معلمی و هنر معلمی داشته باشد، در تمام دوره‌های زندگی، حتی اگر از فعالیت‌های بدنی او هم کاسته شود، می‌تواند به تدریس ادامه دهد، یعنی معلم واقعی تا وقتی از پا نیفتاده است معلم است!
این نوشتار به دنبال نفی و یا اثبات هیچ‌کدام از این نظرات نیست، بلکه هدف اصلی آن پرداختن به یکی از مشکلات پیش‌روی آموزشوپرورش، یعنی مسئله جذب و استخدام نیروی انسانی به‌ویژه معلم است، که متأسفانه آموزشوپرورش در سال‌های اخیر در زمینه حفظ و تقویت بنیه انسانی و به‌کارگیری نیروهای کارآمد به این مجموعه عظیم و سرنوشت‌ساز دچار غفلت شده است، به گونه‌ای که باعث شده در بیشتر استان‌ها تعداد زیادی از کلاس‌های درس خالی بماند.
عضو کمیسیون آموزش مجلس یکی از راهکارهای رفع این معضل را استفاده از نیروهای ارزشی و جهادی در شیفت مخالف مدارس می‌داند. خوب بود جنابشان مشخص می‌کردند منظورشان از نیروهای ارزشی و جهادی دقیقا چه کسانی هستند؟ آیا منظورشان از نیروهای جهادی و ارزشی نیروهای عضو پایگاه‌های مقاومت بسیج است یا نیروهای ارزشی و جهادی سایر ادارات و سازمان‌ها است که علاقه‌مند به آموزشوپرورش و تدریس در مدارس هستند! و یا شاید منظورشان برادران بزرگوار طلبه و روحانی است. البته این گروه ازعزیزان علاقمند به فعالیت‌های فرهنگی ، بیشتر مایل به حضور و تدریس به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه هستند تا مدارس!
بدون تردید این‌گونه اظهار نظرها بیانگر بی‌اطلاعی از اهمیت، ظرافت، تنوع و پیچیدگی شغل معلمی است. از نگاه کارشناسان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت نمی‌توان کسانی را که معلمی نکرده‌اند و برای این کار تربیت نشده و آموزش ندیده‌اند به کلاس درس فرستاد و سرنوشت فرزندانمان را به آنان سپرد، گرچه نیروهای کارآزموده و مجرب کم است و کلاس‌ها معطل می‌ماند، اما در بسیاری از موارد کلاس‌ها خالی بماند بهتر است از این‌که به مکانی برای کشتن استعدادها تبدیل شود.
حال سوال این است که آیا ارزشی‌تر و جهادی تر از نیروهای آموزشوپرورش کسی را سراغ دارید؟ کدام قشر از اقشار جامعه را می‌توان یافت که توان علمی، ادبی، اجتماعی و فرهنگی جامعه معلمان را داشته باشد؟ با این حال شاهد هستیم اکثریت قریب به اتفاق معلمان باوجود بی‌مهری‌ها و اجحافی که سالیان متمادی بر آنان رفته، کار خود را وظیفه‌ای دینی و ملی دانسته و از جان و روح خود برای تعلیم و تربیت فرزندان این دیار مایه گذاشته‌اند.
به نظر می‌رسد کار مهم، ارزشی و جهادی در زمینه آموزشوپرورش بیش از هرکس بر عهده نمایندگان مجلس است که با تصویب قوانین انقلابی دولت را ملزم به استخدام نیروهای مورد نیاز آموزشوپرورش کنند تا زمینه جذب بهترین استعدادها از فارغ‌التحصیلان بیکار به سوی معلمی را فراهم کنند و مشکل نیروی انسانی این دستگاه را برای همیشه حل و فصل کنند.
شایسته است مدیران آموزشوپرورش، حال که تعداد زیادی ازهمکاران بازنشسته که عمری را در خدمت به فرهنگ این مرز وبوم سپری کرده‌اند به هرعلت نیاز مالی و گذران زندگی یا عشق به تدریس و کلاس ایام بازنشستگی خود را با انجام کار فرهنگی به دوره خدمت خود پیوند زده و بر آموزشوپرورش منت گذاشته‌اند و وارد گود شده‌اند و با این اقدام جهادی خود، آموزشوپرورش را در گذراز این بحران یاری کرده‌اند قدر دانسته و ترتیبی اتخاذ کنند تا لااقل حق‌التدریس این عزیزان و دیگر همکاران شاغل را که مبلغ ناچیزی است در کوتاه‌ترین زمان ممکن و بدون هرگونه تبلیغاتی و توقع ستایش و شکرگزاری از سوی معلمان پرداخت شود تا بدین وسیله شاید بتوان اندکی از زحمات و خدمات صادقانه این عزیزان را که با ایثار و فداکاری یک بار دیگر در این برهه از زمان که آموزشوپرورش بر اثر اهمال و سهل انگاری مدیران گذشته خود در تأمین نیروی انسانی مورد نیازخود با چالش جدی رو برو شده است، از خود نقشی اثرگذار و ماندنی برجای گذاشته‌اند را جبران کرد.