نخرید نخرید، ارزان می‌شود

*منا بشیری

*معمار

جناب وزیر، خانه چطور با نخریدن ارزان می­شود؟ شعاری که در سیستم­های اقتصادی کارآمد، کاربردی است و در این‌جا غیرعملی و ناکارآمد. طوری وزیر کشور عنوان می­کند نخرید که انگار مردم بی­بضاعت با توان مالی خرید مسکن در صف خرید خانه به انتظار نشسته­اند. چطور خانه ارزان شود وقتی که سازنده گران ساخته! زمانی که زمین را گران می­خرد، مصالح را گران می­خرد، عوارض را گران می‌پردازد؛ چگونه ارزان بفروشد! شهرداری نهادی است تقریباً خصوصی اما زیر نظر دولت، که سال به سال عوارض­ها وجریمه­­های ناکارآمد را افزایش می­دهد، هزینه­های که بابت زیرساخت­های شهری هستند اما تماماً از سازنده گرفته می­شود؛ به دنبال آن برای جبران کسری هزینه، این افزایش قیمت مستقیماَ به دوش مالک تحمیل می­شود. مثلاً در سیستم برق­رسانی، تهیه ترانس برق و تجهیزات مربوط به کنترل توزیع فشار آن، در سال­های اخیر رشد قیمت باورنکردنی داشته؛ یا در زمینه انتقال آب و هزینه­های فاضلاب شهری، که همه این هزینه­ها با آنکه به طور غیرمستقیم به ملک موردنظر ارتباط دارد اما مستقیماً هزینه­های آن به عهده سازنده می­باشد.

اگر رویکرد شهرسازی­مان درراستای توسعه پایدار می­بود، می­شد انتظار داشت در سال­های آتی منفعت حاصله از بازیافت فاضلاب­ها و زباله­ها مستقیم وارد چرخه تقویت زیرساخت­های شهر می­شود و از سنگینی این هزینه­ها کاسته می­شود اما دریغا که دولت برای ارزان کردن خانه در برنامه­های بلند مدت، راه کوتاهِ گرفتنِ مالیات از خانه­های خالی را اتخاذ کرده. بازی دو سر باختِ مالیات در کشور ما که نه به دادِ زیرساخت­های شهری می­رسد ونه ذره­ای در کاهش قیمت مسکن اثر خواهد کرد. دولت تا چه زمانی می­تواند به سختگیری‌های مالیاتی خود ادامه دهد به امید کاهش قیمت! می­شد به جای این تصمیمات، ذره­ای از هزینه­هایی که در کنترل دولت هست، کاست و خود دولت پیشتاز جریان ازران کردن مسکن شود، مثلاً از هزینه­های عوارض و انشعابات برق و گاز و آب بکاهد و همچنین تسریع در تحویل این موارد چرا که هر چقدر تأمین این موارد به زمان طولانی­تری بخورد به دنبال آن هزینه­های مازادی را به سازنده تحمیل می­کند.

از جهتی می­توان به فکر اتخاذ راه­هایی برای دستیابی به زمین­های ارزان قیمت بود، مسئله­ای که بیشترین تأثیر  را در گرانی مسکن دارد. ارگان­های محیط زیست، جهاد، آبخیزداری و منابع طبیعی و دیگر نهادهای زیر نظر استانداری­ها با مشورت شهرداری، باید زمین­های با ظرفیت بالا را برای مسکن شهری پیشنهاد دهند طوری که در راستای توسعه پایدار عمل شود و از جهتی از فشار ساخت و ساز در بافت تاریخی شهر هم کم شود و هم از تراکم بالا در مناطق نوساز شهری هم که موجب کیفیت پایین زیست شده، جلوگیری کند. می­شود با مدیریت صحیح و عاری از فساد از نفوذ زمین­خوران و سوداگران آن به این مهم دست یافت. هزاران برنامه و طرح جامع و الگوی زیستی و برنامه­های حمایتی و مطالعاتی در کنار بودجه­های دولتی نیاز است تا بتوان به خانه ارزان رسید. مگر می‌شود با نخریدن، آن هم فعالیت رسته­ای از تولید که در کشور ما با این اوضاع اقتصادی و با مصالح داخلی که بسیار گران تمام می­شوند و دارد به زور نفس می­کشد و خیلی هم بد عمل می­کند را ارزان به ثمر رساند. مگر می­شود روندی با این پیچیدگی را که ده­ها نهاد دولتی و غیر دولتی که اتفاقاً هیچ کدام هم بلد نیستند با هم کار کنند و سختی هماهنگ کردن این نهادها هم در راستای ساخت خانه به عهده سازنده است، را به صورت دستوری و اجبار و تحمیل کلمه­ «باید» به نتیجه رساند. کاری نکنیم که با تصمیمات نادرست به جای رسیدن به مسکن ارزان قیمت به خانه­هایی با کیفیت بسیار پایین، حتی از چیزی که فعلاً هم در جریان است، برسیم. این مهم نیاز به تقویت برنامه­های پایه­ای و تزریق بودجه­های دولتی برای توسعه شهری نیاز دارد که اگر این روند به درستی انجام شود، دست دلالان و واسطه­های خرید و فروش و به نوبه آن نوسانات مسکن هم کم خواهد شد.