*نصرالله پزشکی
*فعال حقوق کودکان
گشت‌و‌گذار در خیابان‌های شهر به‌ویژه خیابان های مرکزی که همراه با خرید می‌تواند نوعی تفریح و شادی برای کودکان باشد، در یادگیری مناسبات جمعی و افزایش هوش و شناخت اجتماعی آن‌ها، نقش بسیار مهمی دارد. بسیاری از بایدها و نبایدهای اخلاقی را کودکان و نوجوانان نه از نصیحت‌های والدین بلکه از نوع تعامل والدین و در دوران نوجوانی خود و دوستان با افراد جامعه در این‌گونه محیط‌ها فرامی‌گیرند. پاک و سالم بودن گذرگاه‌های پرتردد از به‌ویژه از نظر مسائل فرهنگی و اخلاق شهروندی اهمیت بسیاری در شکل‌گیری هنجارهای اجتماعی کودکان و نوجوانان دارد.
ساخت پیاده‌راه‌های خیابان‌های مرکزی، اقدام مثبت و پسندیده‌ای به ویژه از دیدگاه منافع کودکان بود، چراکه امید می‌رفت این خیابان‌ها را محیطی امن برای گردش و کاوش و شادی کودکان بسازد. به‌ویژه آن‌که در دوسوی این پیاده‌راه‌ها، دو مرکز مهم گردشگری و تفریحی، تپه‌های هگمتانه و آرامگاه بوعلی، قرار دارد. البته تا حدودی به این اهداف رسیدیم، اما کم‌کم با افزایش تردد وسایل موتوری و به‌ویژه حضور افراد معتاد با همه مشکلات همراه آن‌ها، مانند افزایش خشونت‌های خیابانی و آلودگی محیط با اشیای آلوده مانند سرسوزن‌های ناقل بیماری‌های ایدز و هپاتیت، محدوده خیابان اکباتان به محیطی نامطلوب و آسیب‌زا برای کودکان و به‌ویژه نوجوانان تبدیل شده است.
تلخی موضوع وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم، چند سالی است همدان عنوان نامزدی آزمایشی (پایلوت) شهر دوستدار کودک را همراه با ۱۱ شهر دیگر گرفته است. شهر دوستدار کودک در واقع اجرا و ادغام پیمان‌نامه حقوق کودکان در حاکمیت محلی و مدیریت شهری با معیارهای گسترده در حوزه‌های گوناگون است که در شماره‌های پیشین درباره جنبه‌های مختلف آن نوشته‌ایم.
در رابطه با فضاهای عمومی و خیابان‌های پر رفت‌و‌آمد امکان مشارکت در زندگی محلی و اجتماعی، محافظت از خشونت و کودک‌آزاری، امکان عبور و مرور ایمن و تنها از خیابان‌ها و زندگی در محیط بدون آلودگی از جمله معیارهای بسیار مهم در ارزیابی این شهرهاست. هیچ یک از این معیارها نه تنها در خیابان‌های مرکزی فوق کاملا رعایت نمی‌شود که همان‌طور که ذکر شد در برخی نقاط به طور آشکار نقض می‌شوند.
یقینا هیچ ناظر بی‌طرفی با دیدن چنین فضای ناسالمی در یکی از مهم‌ترین نقاط تفریحی شهر، البته در کنار سایر نارسایی‌های موجود، مانند سرانه فضای سبز و بازی بسیار پائین در مناطق محروم، حذف بودجه و توقف طرح بوستان خلاقیت و مهارت، نبود هرگونه فضای سبز و محل بازی برای کودکان توان‌یاب و با نیازهای ویژه و بسیاری مشکلات دیگر، همدان را شایسته نام شهر دوستدار کودک نخواهد دانست.
البته به نظر می‌رسد، بهترشدن حال کودکان که هدف اصلی طرح شهر دوستدار کودک است، هیچ‌گاه دغدغه مدیران شهری همدان نبوده و غایت آمالشان همان عنوان نامزدی آزمایشی برای پرکردن کارنامه خود بوده است.