*نصرالله پزشکی
*فعال حوزه کودکان
همدان‌نامه چهارساله شد. در یکصد شماره، جمعی از دوستداران میراث فرهنگی و سرمایه‌های اجتماعی و طبیعی این سرزمین، با تنوعی مثال‌زدنی از نظر تجربه و دانش در زمینه‌های گوناگون از میراث فرهنگی تا حقوق کودک، از بهداشت شهر تا آسیب‌های محیط زیستی، از تازه‌های کتاب تا آسیب‌های اجتماعی اطلاع‌رسانی کردند، گلایه کردند، خواهش کردند، فریاد زدند، اشک ریختند و با وجود همه ناملایمت‌ها از پای ننشستند و امید از دست ندادند. همدان‌نامه صدایی رسا شد در مقابل کسانی که سال‌هاست با تک‌صدایی و با توهم مصلحت شهر و استان در راستای توسعه‌ای «ناپایدار» خواسته یا ناخواسته تخریب میراث تاریخی و طبیعی را در دستور کار دارند. هرکجا که دیوار و بنایی تاریخی فرو می‌ریزد یا سبزه‌ای پایمال می‌شود یا درختی بر زمین می‌افتد، همدان‌نامه در صف اول مدافعان آن‌ها قرار دارد.
معرفی و قدردانی از نویسندگان و شاعران و دیگر فعالان فرهنگی با دیدگاه‌های مختلف از پیشکسوتان تا جوانان به ویژه آنانی که ناشناخته مانده‌اند از کارهای بسیار ارزشمندی است که در این نشریه به طور جدی پی گرفته شده است. بهره‌بردن از اساتید در زمینه‌های مختلف به همراه میدان دادن به جوانان پرشور برای نوشتن و دفاع کردن از دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی خود، کاری است ستودنی که همدان‌نامه به خوبی از پس آن برآمده است.
این‌ها و بسیاری نکات مثبت دیگر دیدی وسیع و اهدافی بلند در چشم‌انداز این نشریه را نوید می‌دهد، اما آن‌چه نقطه ضعف همدان‌نامه مانند بسیاری از نشریات محلی دیگر است، منطقه‌ای اندیشیدن و ماندن در حصار تنگ آن‌چه از نظر محتوا و چه از نظر نویسندگان است. در دورانی که بسیاری از مشکلات بشر و حل آن‌ها، مانند گرمای زمین و پیامدهای آن، گستره جهانی یافته است و آفریده‌های طبیعی و انسانی حتی نه به عنوان سرمایه‌ها و میراث ملی بلکه بشری و جهانی در نظر گرفته می‌شوند ماندن در چارچوب شهر و استان زیبنده نشریه وزینی چون همدان‌نامه نیست. این روش همچنین نشریه را از بهره‌مندی از نظرات بسیاری از صاحب‌نظران غیرهمدانی محروم و دیدگاه‌هایی محدود و تکراری را به آن تحمیل می‌کند.
از سوی دیگر، با توجه به رویکرد انتقادی نشریه به مسائل اجتماعی فرهنگی و این واقعیت که در کشور ما قانون‌گذاری و مدیریت اجرایی مرکزی بوده و حتی نهادهای انتخابی محلی مانند شورای شهر هم در محدوده همان قوانین فعالیت می‌کنند، این محدودیت منطقه‌ای مانع از نقد ریشه ای در بسیاری از حوزه‌ها می‌شود. اساسا ریشه بسیاری از مشکلات در همین منطقه‌ای دیدن و نداشتن دید فرامنطقه‌ای و ملی به ویژه در میان قانون‌گذاران است. به طور مثال نمی‌توان درباره ساخت بیمارستانی هزار تخت‌خوابی در شهری که سال‌هاست اتمام مهم‌ترین بیمارستان آن به تأخیر افتاده، نوشت بدون آن‌که سیاست‌های درمانی مجلس و وزارت بهداشت را نقد کرد. به همین ترتیب بدون تحلیل برنامه‌های تأمین معلم وزارت آموزش و پرورش بررسی کمبود معلم در استان غیرممکن است.
همدان‌نامه اگر می‌خواهد در مسیری پویا و رو به رشد قرار بگیرد و از یکنواختی و تکرار بپرهیزد و به اهداف والای خود برسد، باید از این محدوده حتی اگر شده به شکل نسبی خارج شود و بخشی از نشریه را به مطالبی با چشم اندازهای ملی و جهانی به ویژه از صاحب‌نظران غیرمحلی اختصاص بدهد.