گردشگری نهاوند؛ ثروتمند، اما سرراهی

*سجاد سیف

*خبرنگار

نهاوند از شهرستان‌های مهم تاریخی استان همدان بوده و به‌علت داشتن موقعیت جغرافیایی ویژه، آب فراوان و خاک مستعد، از نواحی ممتاز استان به‌شمار می‌رود که از جاذبه‌های طبیعی متعددی برخوردار است و با داشتن ۲۶۴ دهنه سراب، چشمه و رشته قنات، به شهر سراب‌ها معروف بوده و از این نظر بسیار غنی است.

نهاوند به‌واسطه سراب‌های زیبا و سحرانگیزش، جایگاه نخست استان را در حوزه گردشگری طبیعی از آن خود کرده است. سراب‌های گیان، گاماسیاب، ملوسان، گنبد کبود، فارسبان، کنگاورکهنه از جمله این مناظر طبیعی و مکان‌های دیدنی هستند.

در کنار جاذبه‌های طبیعی نهاوند، تعداد بناهای تاریخی این شهر از عدد ۲۰۰ فراتر رفته و نیمی از آن‌ها در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند و عمر قدیمی‌ترین آثار مکشوفه در این شهر، به بیش از ۵ هزار سال می‌رسد.

بافت تاریخی پای قلعه و دوخواهران، کاوش‌های لائودیسه، تپه نقاره‌چی، سراب‌ها و اماکن گردشگری، بزرگ‌ترین شانس نهاوند برای تقویت قطب گردشگری اقتصادی آن محسوب می‌شود، اما همین شاخص‌ها نیاز به اجرای زیرساخت‌ها و اقداماتی دارد که حفظ، تقویت و تبدیل به احسن شدن موقعیت‌های آن حیاتی به گردشگری مستعد و شاخص نهاوند می‌دمد.

 خانه‌های تاریخی و صمصام که در خیال موزه ماندند

خانه‌های تاریخی عزیز الله خان بیات در محله دوخواهران، خانه صمصام نظام در پشت مسجد شهید حیدری، خانه شیخ عزیز علیمرادیان در ابتدای خیابان شریعتی، خانه عباد مهران در محله گلشن و خانه فاطمی در خیابان فاطمی منتهی به میدان قیصریه با معماری زیبا و منحصر به فرد همگی مربوط به دوران قاجاریه، همه هویتی شاخص و فرهنگی در شناسنامه تاریخ پربار نهاوند است که حفظ و نگهداری این میراث نیاز به توجه و اقدامات خاص خود را دارد و نمی‌شود به بهانه نبود اعتبارات دست روی دست گذاشت و شاهد تخریب و آسیب به این هویت‌ها شد.

خانه صمصام قرار بود ناجی موزه تعطیل تاریخ فرهنگ و هنر نهاوند باشد، اما نبود اعتبارات پس از گذشت سه سال از این پیشنهاد، همچنان آثار تاریخی نهاوند را در مخزن همدان خانه بدوش کرده است!

وعده وزیر که محقق نشد

در سفر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به نهاوند و بازدیدی که ضرغامی به همراه مسئولین استانی و شهرستانی از این خانه تاریخی شد، مالک پیشنهاد ۲۰میلیارد برای سپردن ملک عنوان کرد که ظاهر ماجرا از دست خالی میراث خبر می‌دهد و این‌که فعلا همان حدود سه دانگ و نیم اکتفا شده و باید برای سوق دادن مالک برای حفظ و نگهداری از آن اقدامات حمایتی انجام گیرد.

پیگیری و نامه‌نگاری‌های زیادی صورت گرفته، اما عملا راهکار اجرایی رخ نداده و هزینه‌ها در حال افزایش و وعده نسیه وزیر گردشگری و نماینده هنوز نقد نشده است!

نقاره‌چی در انتظار اعتبار

تپه نقاره چی در مسیر گردشگری سراب گیان و با دسترسی آسان گردشگر به سبب نزدیکی آن با مرکز شهرستان می‌تواند به سایت موزه گردشگری تبدیل شود و در جذب گردشگر خارجی هم موفق عمل کند.

فصل نخست آن که مربوط به کاوش‌های باستان‌شناسی است به اتمام رسیده و آثار معماری «گور تومولوسی دوره سلوکی» کشف شده باید تعیین تکلیف شود و فصل سوم آن در انتظار تخصیص اعتبارات و وعده مسئولان است تا به مرحله اجرا برسد.

فصل هفتم لائودیسه و تعیین تکلیف ساکنان بافت فرسوده دوخواهران

معبد لائودیسه که خود تاریخی از یک هویت است و علاوه بر آن هم‌پوشانی این بافت تاریخی با بافت فرسوده اجازه ارتفاع‌سازی و ریسک و سرمایه‌گذاری را در بخش ساخت‌و‌ساز در این منطقه را بلاتکلیف گذاشته است.

نخست باید تکلیف ۶فصل کاوش روشن شود تا اهالی بافت فرسوده دوخواهران تکلیف بافت فرسوده خود را در شهری روان روی گسل های زلزله روشن کنند!

اجرای فصل هفتم کاوش‌ها و ادامه جست‌وجوها برای یافتن معبد یک هدف دیگر را هم دارد؛ این‌که ساکنان بافت فرسوده در این فصل تکلیفشان برای ساخت‌و‌ساز روشن خواهد شد.

سراب گیان و ماموریت دشوار سازمان همیاری

سراب گیان هم که پس از چالش‌ها و حواشی متعدد سرانجام با هدف توسعه زیرساخت‌ها، تقویت اشتغال و اقتصاد گردشگری در این منطقه با اولویت اهالی منطقه و حفظ منابع طبیعی آن، مدیریت آن به سازمان همیاری‌ها سپرده شد و انتظار می‌رود این آزمون سخت مدیریت را در این حوزه با اجرای وعده‌های عنوان‌شده به اهالی گیان و گردشگری شهرستان با موفقیت عبور کند.

قرار است با رونق بوم گردی، ایجاد سوئیت‌ها و بازارچه‌های صنایع دستی و تولیدات گیاهان دارویی و سوغات‌سرا، اشتغال گردشگری با اولویت اهالی منطقه و توسعه اقتصاد آن کلید زده شود.

سراب فارسبان، همچنان نیازمند توجه!

اما سراب‌های فارسبان و گاماسیاب همچنان چشم نیازشان به توجه متولیان حوزه گردشگری است و انتظار می‌رود پس از حواشی اخیر در سراب فارسبان تدبیر مورد انتظار برای حفظ زیرساخت‌ها و نگهداری آن که غفلت از آن مهم‌ترین عامل تخریب تدریجی این ممد حیات شده است، به کار گرفته شود.

زیرساخت‌هایی که روزگاری برای ایجاد آن هزینه و اعتباراتی صرف شده است و روا نیست حالا در یتیم ماندن از متولی و بهره‌بردار و در سایه بی‌توجهی‌ها رها شود و از دست برود؛ در حالی‌که به خوبی روشن است توسعه زیرساخت و حفظ این موقعیت گردشگری می‌تواند اقتصاد گردشگری و اشتغال منطقه را با ایجاد فرصت‌های مورد نظر دگرگون کند.

با این حال رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نهاوند از بازدید ۶۰ هزار گردشگر از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی وفرهنگی شهرستان نهاوند در فروردین ماه ۱۴٠۲ خبر می‌دهد.

«محمد احمدی» می‌گوید: تعداد اقامت‌کنندگان در اقامتگاه‌های رسمی و غیررسمی شهرستان ۱هزار و ۱۵۰ نفر است.

به گفته وی سراب‌ها بیشترین میزبانی تعداد گردشگر را در شهرستان نهاوند را به خود اختصاص داده است و نسبت به سال گذشته افزایش ۱۰ درصدی ورود گردشگر به شهرستان نهاوند رادرایام تعطیلات فروردین ماه شاهد بودیم.

به سراب گاماسیاب می‌رسیم که حواشی اخیرش به عنوان پرآب‌ترین سراب  شهرستان کمتر از گیان و فارسبان نبود رودخانه‌ای که علاوه بر موقعیت گردشگری، به رشد سایت‌های پرورش ماهی هم جانی مضاعف بخشیده بود، اما هرگز تصور نمی‌شد، پروژه سد گرین که تنها دستاوردش لقب «آرزوی دیرینه نهاوندی ها» بوده پس از حداقل ۱۰سال از کلنگ زنی آن، پیشرفت فیزیکی اش ۱۶ درصد باشد و مانع گردشگری این منطقه محسوب شود و به گفته اعضای جلسه مدیریت بحران شهرستان، با گل‌آلود کردن آب گاماسیاب به خاطر ایجاد سد عامل خفه‌شدن مزارع  پرورش ماهی در پائین‌دست خود در بارش‌های اواخر فروردین امسال باشد.

حذف گاماسیاب از منطقه گردشگری!

حالا اظهار نظر جدید مدیر منابع طبیعی درباره این سراب هم قابل توجه است؛ این‌که منطقه گاماسیاب دیگر منطقه گردشگری محسوب نمی‌شود!

عباسی مدیر منابع طبیعی نهاوند در پاسخ به مطالبه گردشگران مبنی بر رسیدگی به وضعیت این سراب گفته است: سراب گاماسیاب نهاوند از حوزه گردشگری خارج شده است و به کارگاه تبدیل شده است.

او علت را در حال احداث بودن سد گرین در منطقه سراب گاماسیاب عنوان کرده و این‌که معدن این منطقه در حال استخراج سنگ برای احداث سد است، سراب گاماسیاب از حوزه گردشگری نهاوند خارج و تبدیل به محل کارگاه عمرانی شده است.

وی همچنین این موضوع را علتی برای حذف اختصاص اعتبارات به سراب گاماسیاب عنوان کرده است!