یک عکس و هزار سخن
*مجید امدادی
*رئیس کمیته آموزش اتحادیه عکاسان همدان
وقتی پای ناصرالدین شاه قاجار به فرنگ باز شد و به تماشای تصویر چاپشدهاش نشست، چنان به وجد آمد که یک دستگاه عکاسی خرید و هنر عکاسی را همراه این شیفتگی هنری به هنرمندان ایرانی شناساند. عکاسخانه همایونی و بعدها آقارضا عکاسباشی با یادگیری این هنر از فرانسیس کارلهیان فرانسوی فتح باب عکاسی شد در ایران قدیم. در ادامه همین راه هنرمندان ایرانی از تهران و دیگر شهرهای ایران برای یادگیری فنر و فن عکاسی به دارالفنون راهی شدند و در این بین، هنرمندان همدانی از نخستین هنرمندان عکاس ایران بودند که با یادگیری این فن توانستند در کهنشهر همدان عکسهای ماندگار ثبت و چاپ کنند. اهمیت شناخت هنر عکاسی و هنرمندان عکاس در همدان به همین خاطر است. آغاز تاریخ عکاسی و نخستین عکسهای سیاه و سفید و رنگی بروی شیشه در حدود یکصد و شصتسال پیش توسط دو عکاس فرانسیس کارلهیان و آقارضا عکاسباشی ثبت شد تا بعدها سیدی عکاس، میرزا عبدالباقی مبرقع همدانی، میرعبدالرزاق حکاک (مدنی)، علیاصغر نراقی مدیر عکاسخانه اسلامیه، زندهیاد بنیس سام، ژرژ یونانو مدیر عکاسخانه یونان از نخستین طلایهداران هنر عکاسی همدان باشند.
استاد پیشکسوت زندهیاد محمدمهدی استعدادی مدیر عکاسخانه رز سهم عمدهای در پیشرفت هنر عکاسی در همدان داشت. آتلیه او همچنان توسط فرزندش محمدرضا اداره میشود. جواد قلیزاده مدیر عکاسخانه لیدو، رحیم ندافی مدیر عکاسخانه ساحل، مجید عبدنیکویی مدیر عکاسخانه بهمن، زندهیادان غلامحسین شایگان مدیر عکاسخانه همایون و رضا صفیزاده مدیر عکاسخانه موگه چند نام از جمع صاحبنام هنرمندان عکاس در همدان هستند.
وجود اتحادیه صنف عکاس در کنار مرکز آموزش انجمن سینمای جوان همدان بعدها و در سالهای ۶۰ و ۷۰ خورشیدی نسل دیگری از جوانان علاقمند به حرفه و هنر عکاسی به جامعه هنری ایران معرفی کرد. امیرشهاب رضویان فیلمساز نامآشنای همدانی، محمدعلی رهبر، امیر لطفیان، حمیدرضا لطفیان، حمیدرضا رهبر، مجید مرادی و عباس عربزاده از آن جمله هستند. هنرمندان بانوی عکاس از جمله مهناز نوراللهیفرد، زندهیاد نسترن نسریندوست، فرح عقیقی، میترا مهتریان و شیوا شرفی در انجمن سینمای جوان همدان توانستند بخش مهم دیگری از هنر عکاسی را به عکسهای خود ثبت و منتشر کنند.
عکاسان دورهگرد از جمله زندهیاد براتعلی جهانی و پرویز ترتیبیان با ثبت عکسهای فوری از شهروندان و مسافران چهرهای مردمی از هنر عکاسی به جامعه شناساندند. امروز همچنان بساط عکاسی هنرمند عکاس و بازیگر تئاتر، ناصر صفا با نام «فتو صفا» در کنار کتیبههای گنجنامه همدان پذیرای مسافران و شهروندان همدان است.
اسامی بسیار است و برای دانستن اهمیت عکاسی و ثبت عکسهای ماندگار و خاطرهانگیز میشود به آلبومهای هنوز و همچنان موجود در خانهها مراجعه کرد. یک عکس در واقع هزار و یک تاریخ یا هزار و یک سخن بر شمایل خود نگاه میدارد.
ختم کلام بنده حقیر بعنوان عکاسی میانسال به نسل جدید در آستانه پنجاه سالگی اتحادیه عکاسان همدان همدلی بیشتر وتعامل بیشتر با پیشکسوتان این عرصه است.