آوار لودرها بر سر مدرسه تاریخی ظفر

*حسین زندی

*روزنامه‌نگار

سناریوی مدیران همدان برای تخریب بناهای تاریخی این شهر، معمولا یک روند ثابت را طی می‌کند؛ شهرداری در یک روز تعطیل که شهروندان در خانه نشسته‌اند و از دنیای بیرون بی‌خبرند، لودرها را پای یک بنای تاریخی می‌گذارد و در کسر ساعتی، یک دنیا تاریخ و خاطره جمعی را با خاک یکسان می‌کند، روز بعد خبر در شهر می‌پیچد و حالا وقت تکذیب و انکار است؛ «کی بود، کی بود؟ من نبودم». میراث فرهنگی هم که همیشه خواب است، بعد از همه متوجه اتفاق می‌شود و همه چیز به یک نامه و پرس‌وجو از شهرداری ختم می‌شود. فعالان و دوست‌داران میراث فرهنگی در کنار خبرنگاران اعتراض می‌کنند و خودشان را به در و دیوار می‌زنند و در نهایت ریشه اتفاق به یک شخص خاص، پدرخوانده یا نهاد خاصی می‌رسد و همه سکوت می‌کنند. حالا این وسط اگر مدیری بخواهد از آب گل‌آلود ماهی بگیرد، وعده مرمت و مجازات و خاطیان و این چیزها را می‌دهد و چند وقت بعد همه چیز فراموش می‌شود اما مدیران نمی‌دانند که مردم هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنند.

تخریب بنای مربوط به دوره پهلوی

همدان این روزها حال و هوای روزهایی را دارد که لودرهای شهرداری به یک باره سه خانه تاریخی در محله کبابیان را نابود کردند، چون مدرسه تاریخی «ظفر» مربوط به دوره پهلوی در محوطه ذوالریاستین یعنی واقع در بافت تاریخی که پرونده ثبت جهانی آن در حال ارسال به یونسکو است، با لودرهای شهرداری نابود شده و کسی پاسخگوی این اتفاق نیست.

طی سال‌های اخیر شهرداری همدان، بزرگ‌ترین تخریب‌گر آثار تاریخی در همدان بوده و عملا چیزی از تاریخ و فرهنگ در این شهر باقی نمانده است. میراث فرهنگی هم که پیگیر نیست و سکوت را به هر واکنش دیگری ترجیح می‌دهد.

پاسخ‌های مسئولانه

با مدیر فنی شهرداری منطقه یک تماس می‌گیرم و علت این تخریب را جویا می‌شوم اما گلفام در کمال خونسردی می‌گوید: «من اطلاع ندارم، شما خبرنگار هستید یا بازجو؟ در جلسه هستم، با شهرداری تماس بگیرید!».

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان را به صحنه تخریب می‌برم و می‌پرسم چرا کاری نمی‌کنید که می‌گوید: یکی از وظایف اصلی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان حفاظت از آثار تاریخی است و به همین دلیل این اداره اقدام به شناسایی و ثبت آن‌ها و در ادامه اقدام به مرمت آن‌ها می‌کند. بر این اساس دستگاه‌های متولی از جمله استانداری، شهرداری، نیروی انتظامی و مالکان از آثار ثبت‌شده مطلع هستند اما تعدد آثار ثبت‌شده در استان بالاست و اعتبارات برای مرمت و حفاظت از آن‌ها محدود است. بنابراین دستگاه‌های متولی و مالکان باید در کنار میراث فرهنگی بر اساس ماده ۹۸ برنامه ششم توسعه، میراث فرهنگی را در امر حفاظت آثار تاریخی یاری کنند.

به «مجید جهانگیری» می‌گویم شما گفت‌وگو را به سمت دیگری می‌برید، چرا میراث فرهنگی کاری برای جلوگیری از این فجایع نمی‌کند که وی پاسخ می‌دهد: نقشه‌ها، ضوابط، حریم و محدوده بافت تاریخی و جانمایی آثار ثبت‌شده به دستگاه‌های متولی از جمله شهرداری و مالکان ابلاغ شده است. علت این تخریب در دست بررسی است اما مالک آن مشخص نیست.

مقصر کیست؟

معمولا اگر در سطح شهر یک شهروند بخواهد یک آجر از ساختمان خود را جابجا کند، ماموران شهرداری سر می‌رسند، مصالح و ابزارآلات را جمع‌آوری می‌کنند و در نهایت شهروند یا به جریمه نقدی یا به تخریب ساخت‌وسازهای صورت گرفته محکوم می‌شود اما گویا شهرداری چشم خود را به روی تخریب آثار تاریخی می‌بندد و در نهایت مقصر را پیدا نمی‌کند و در کمال تعجب مالک هم مشخص نیست. شهرداری همدان تصمیم گرفته چشم خود را به روی تخریب آثار تاریخی و بافت مرکزی شهر ببندد چون اولویت این نهاد، شهرفروشی است و میراث فرهنگی هم واکنشی جز سکوت ندارد. اما حالا نوبت شهروندان است تا مجازات عاملان این اتفاق تلخ را مطالبه کنند تا حداقل از تکرار حادثه جلوگیری شود.