دانش‌آموزی قدغن
تیر به نیمه نرسیده، ظرفیت ثبت‌نام مدارس همدان تکمیل شده است
همدان‌نامه: تیر ماه که آغاز می‌شود، پدر و مادرها راه مدارس را می‌گیرند تا فرزندشان را ثبت‌نام کنند. مدرسه کم است، معلم نیست، تجمع در کلاس‌ها بالاست، در کنار این مصائب، بعضی مدارس با نصب بنر یا یک تکه کاغذ با این عنوان که: «ظرفیت تکمیل است، ثبت‌نام نداریم» خود را راحت می‌کنند و والدین را سرگردان. پاسخ به این سوال که: «مشکل از کجاست؟» را در این صفحه ویژه جست‌وجو می‌کنیم.
*مدیرکل آموزش‌وپرورش استان همدان:
*دو هزار معلم کم داریم
*فاطمه کاظمی
*خبرنگار
با «محمود نقوی» مدیرکل آموزش‌وپرورش استان همدان، دغدغه‌های والدین برای ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس را در میان می‌گذارم و او از قوانین صحبت می‌کند. قوانینی که من نام آن‌ها را قوانین کاغذی می‌گذارم.
– احتمالا این روزها درگیر برنامه‌ریزی برای بازگشایی مدارس هستید. اوضاع چطور است؟
بله، در حال برنامه‌ریزی هستیم تا مدارس، معلمان و دانش‌آموزان استان همدان با آمادگی کامل به استقبال آغاز سال تحصیلی بروند. بالغ بر دو هزار و ۵۰۰ مدرسه و ۳۱۵ هزار دانش‌آموز در ۱۹ منطقه، ناحیه و شهرستان با بیش از ۲۰ هزار معلم به اضافه نزدیک به ۲۰ هزار معلم بازنشسته که به کمک ما خواهند آمد تا هیچ کلاسی بدون معلم نماند، عوامل این بازگشایی محسوب می‌شوند.
- با آغاز فصل ثبت‌نام در مدارس، والدین با مشکلاتی مواجه هستند و از ما خواسته‌اند این مشکلات را پیگیری کنیم. داستان محدوده چیست؟
در هر منطقه، ناحیه و شهرستان، به‌خصوص در شهرهای بزرگ، محدوده ثبت‌نام پیش‌بینی شده و در شهر همدان و در نواحی ۱ و ۲ نیز، نقشه محدوده ثبت‌نام در مدارس نصب شده است و مدیران مدارس نیز در جریان هستند که چه دانش‌آموزانی را از چه محلاتی باید ثبت‌نام کنند.
- خب این تعیین محدوده چه فایده‌ای دارد؟ چیزی که همه به آن معترض هستند…
ممکن است ظرفیت یک مدرسه ۲۰۰ نفر باشد و متقاضیان ساکن در آن محل، با ارائه سند ملکی یا قولنامه کددار، خواهان ثبت‌نام فرزندشان در آن مدرسه باشند و ظرفیت به ۲۵۰ نفر برسد. مدیر مدرسه موظف است دانش‌آموزان ساکن در محدوده را ثبت‌نام کند، حتی اگر آمار ثبت‌نام‌ها بیش از ظرفیت مدرسه باشد. هیچ مدیری حق امتناع از ثبت‌نام دانش‌آموزی که ساکن در محدوده تعیین‌شده است را ندارد. مشکل در بخش «میان‌پایه» است. ممکن است جابه‌جایی صورت گرفته باشد، والدین برای ثبت‌نام مراجعه کنند، اما سقف ظرفیت مدرسه پر شده باشد و نمی‌توان به کلاس صندلی اضافه کرد. تکلیف چیست؟ من می‌گویم مدیر مدرسه باید این دانش‌آموزان را به عنوان ذخیره ثبت‌نام کند، چون امکان جابه‌جایی همیشه هست و در صورت نیاز با اداره منطقه مورد نظر هماهنگ کند تا اداره یا تصمیم به تشکیل کلاس جدید کند یا اولیا را به نزدیکترین مدرسه همجوار هدایت کند.
حالا فرض کنید فردی به مدرسه مراجعه می‌کند و مدعی می‌شود ساکن محدوده و یا مستأجر یا در منزل پدری ساکن است و قولنامه و سند رسمی هم ندارد. خب، در چنین شرایطی مدیر مدرسه چگونه صحت ادعای فرد را بپذیرد؟ این مشکل آموزش‌وپرورش نیست و هیچ مدیری هم وظیفه تحقیق و تفحص ندارد.
- فکر می‌کنم در این بخش، انتخاب مدرسه خوب هم مطرح است…
بله، همه والدین دوست دارند فرزندشان در مدرسه خوب درس بخواند و با هر ترفندی تلاش می‌کنند او را در مدرسه‌ای خارج از محدوده محل سکونت ثبت‌نام کنند، مدرسه جا ندارد و در چنین شرایطی مدعی می‌شوند که مدرسه از ثبت‌نام فرزندشان امتناع کرده است.
- واقعا بعضی‌ها مدعی هستند که ظرفیت مدارس پر شده…
بله، من هم شنیده‌ام. برای مثال این حرف را درباره دوره متوسطه می‌گویند، اما واقعیت این است که اصلا ثبت‌نام این مقطع آغاز نشده است که ظرفیت‌ها پر شده باشد. بعضی‌ها اصرار به ارائه قولنامه صوری دارند، قولنامه صوری را مشاوران املاک صادر می‌کنند، تقصیر آموزش‌وپرورش این وسط چیست؟ این وظیفه بازرسی اصناف است که با این موضوع برخورد کنند. ما که نمی‌توانیم همه قولنامه‌ها را راستی‌آزمایی کنیم! هرچند ما به مدیران مدارس توصیه کرده‌ایم که تا جای ممکن این کار را انجام دهند و با استعلام از سازمان املاک، واقعی‌بودن قولنامه‌ها را مورد بررسی قرار دهند. بعضی‌ها می‌گویند، فلان مدرسه شلوغ است، فرزند ما را فلان مدرسه ثبت‌نام کنید، حق هم دارند، اما امکانات ما جوابگو نیست. شماره تماس اداره‌کل و نواحی در بورشور مدارس ثبت است و شهروندان می‌توانند تخلفات و نارضایتی‌ها را گزارش دهند. وظیفه ما هم پیگیری است. اگر گرایش به مدرسه‌ای زیاد باشد، آن را از یک نوبت به دو نوبت تبدیل می‌کنیم. مدارس فروغ، صیاد شیرازی، ریحانه النبی ناحیه دو جزو مدارسی هستند که اگر آمار ثبت‌نام در آن‌ها به دو برابر ظرفیت شیفت صبح برسد، شیفت بعدازظهر را به صورت چرخشی راه‌اندازی خواهیم کرد. ما مکلف به پیش‌بینی کلاس درس برای همه دانش‌آموزان هستیم، اما در محدوده محل سکونت آن‌ها.
- خب پس تکلیف دانش‌آموزانی که ثبت‌نام نمی‌شوند، چه می‌شود؟
همه مشکلات را مورد بررسی قرار می‌دهیم و جای نگرانی وجود ندارد، چون در نهایت همه دانش‌آموزان ثبت‌نام می‌شوند، هرچند باید این حقیقت را هم پذیرفت که در سال تحصیلی پیش رو، با کمبود حداقل دو هزار معلم در مدارس استان روبه‌رو خواهیم شد. از ادارات خواسته‌ایم از دو هزار و ۵۰۰ معلمی که امسال بازنشسته می‌شوند، خواهش کنند بمانند، چون آمار بازنشسته‌ها ما در سال آینده کمتر از امسال خواهد بود. یعنی ما همه راه‌ها را می‌رویم تا اول مهر کمبود معلم نداشته باشیم. پیگیر ظرفیت پذیرش هم هستیم و در این زمینه جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم. هیچ دانش‌آموزی نباید از ثبت‌نام جا بماند.
- یکی از مشکلات نه استان همدان بلکه کشور ما موضوع قوانین کاغذی» است. شما طبق قانون صحبت می‌کنید، اما خیلی از مدیران مدارس طبق قانون رفتار نمی‌کنند. برای مثال دریافت چیزی به عنوان «کمک به مدرسه» در مدارس دولتی ممنوع و غیرقانونی است، اما شنیده می‌شود، بعضی مدارس تا دو میلیون تومان هم از خانواده‌ها دریافت کرده‌اند و در برابر اعتراض خانواده‌ها می‌گویند، آموزش‌وپرورش دستور داده و به آن‌چه در تلویزیون گفته می‌شود، توجه نکنید. تکلیف چیست؟
نباید چنین وانمود کرد که همه مدارس از والدین تقاضای پول کرده‌اند، بلکه ممکن است در بعضی مدارس این اتفاق افتاده باشد. من از شما می‌پرسم هزینه مدارس از کجا تأمین می‌شود؟ مدرسه‌ای که ۵۰۰ دانش‌آموز دارد، هزینه‌های مربوط به کاغذ، نگهداری، امورات عادی، تعمیرات و انشعابات را باید طبق قانون از سه منبع کمک‌های دولت، درآمدهای مدرسه و کمک‌های مردمی تأمین کند. در این سه مورد، شیوه کمک اولیا به مدارس محل بحث است. دقت داشته باشد ۵/۹۷ درصد بودجه آموزش‌وپرورش صرف حقوق معلمان و فقط ۵/۲ درصد صرف امورات جاری می‌شود که البته در چند سال اخیر تقویت شده است، اما واقعیت این است که سال گذشته سرانه چندانی به مدارس تعلق نگرفته است. عموم مدارس هم درآمد چندانی ندارند. من به مدیران بگویم: «حق گرفتن پول از اولیا ندارید» و خودم هم کمکی به مدارس نکنم، پس مدارس چگونه باید اداره شوند؟ همین الان مدارس استان ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هزینه آب به شرکت آبفا بدهکار هستند. آبفا می‌تواند آب مدارس را برق کند، هرچند لطف دارد و این کار را نمی‌کند. در چنین شرایطی باید مردم به کمک مدارس بیایند و در مقابل باید مدیران به اولیا گزارش مالی بدهند، اما کمک اجباری چه در زمان ثبت‌نام و چه در طول سال نداریم. به نظرم مردم ما آن‌قدر فهیم هستند که شرایط را درک کنند.
- مدارس غیردولتی به معضلی در آموزش‌وپرورش تبدیل شده‌اند. مدارس دولتی مشکل دارند، تجمع دانش‌آموزان در آن‌ها بالاست و بقیه مشکلاتی که به آن‌ها اشاره شد. در چنین شرایطی والدین ترجیح می‌دهند فرزند خود را در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند که آغاز ماجرای جدیدی است. این مدارس قوانین داخلی خودشان را دارند و زیر بار قوانین آموزش‌وپرورش نمی‌روند. با این مدارس چه خواهید کرد؟
مشکل من با شما نگاه صفر و صدی شماست. بله، بعضی مدارس غیردولتی تخلفاتی دارند، اما نه همه آن‌ها. مدارس غیردولتی برای این ایجاد نشده‌اند که شرایط مدارس دولتی بد شود و مردم فرزندشان را در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند. برخی توان مالی دارند و فرزند خود را در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند و ما باید زمینه را برای آن‌ها فراهم کنیم و موظف به نظارت هستیم. شهریه مدارس غیردولتی مصوب شده و مبلغ آن بالای سر میز مدیر درج شده است. دریافت هزینه برای فوق‌برنامه در این مدارس اجباری نیست، هرچند برای این برنامه‌ها هم مصوبه وجود دارد.
- کمبود مدرسه دارید؟
بله و یکی از دلایل آن پروژه‌های در دست سازمان نوسازی مدارس است که هنوز به ما تحویل داده نشده است. پیشرفت فیزیکی بیشتر این مدارس بالای ۸۰ درصد است و با تکمیل آن‌ها، خیلی از مشکلات ما در این زمینه حل خواهد شد.