*حسین زندی
*سردبیر
به گفته کارشناسان، مسافرت‌های شهری گام نخست در توسعه گردشگری است، اما مدیریت این‌گونه از گردشگری در حیطه وظایف کدام نهاد است؟ در کنار سازمان‌های گردشگری، مهم‌ترین نهادی که در این حوزه مسئولیت دارد، شهرداری است- حال این‌که در بعضی از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، حوزه گردشگری و میراث فرهنگی به طور کامل در حیطه اختیارات شهرداری هست، امر دیگری است- اما آیا شهرداری‌های ایران در حوزه گردشگری مسئولیت و کارنامه قابل قبولی دارند؟ بدون شک پاسخ منفی است. فراموش نکنیم شهرداری‌ها ابزارهای توانمندی در اختیار دارند که به‌کارگیری آن‌ها برای توسعه گردشگری یک شهر ضروری است؛ توسعه‌ای که اگر به صورت پایدار محقق شود، علاوه بر اشتغال‌زایی، درآمدزایی و به دنبال آن افزایش کیفیت زندگی را برای شهروندان به ارمغان خواهد آورد.
به باور کارشناسان، از جمله وظایف شهرداری‌ها در حوزه گردشگری «فراهم کردن بسترهای توسعه پایدار گردشگری»، «ارائه تسهیلات در زمینه اقامت و اسکان گردشگر»، «حفاظت از بافت‌های قدیمی و تاریخی با کنترل ساخت‌وساز»، «بازاریابی و برندسازی گردشگری برای شهرها»، «تجهیز و مناسب‌سازی فضاهای گردشگری» و «ارائه تسهیلات در زمینه جابه‌جایی و حمل و نقل» است. بنابراین با توجه به رعایت این مسئولیت‌ها، اثرات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی گردشگری در سال‌های گذشته بر کسی پوشیده نیست، اما آیا شهرداری‌ها نقشی در اثربخشی حوزه‌های یاد شده دارند؟ ایجاد فضاهای شهری بر اساس توسعه فعالیت‌های گردشگری در شهرهای ما به اندازه کافی نبوده و شهرداری‌ها در این حوزه موفق عمل نکرده‌اند. متأسفانه در قوانین ما نیز این موضوع به عنوان مسئولیت فرعی برای شهرداری‌ها تعریف شده است، اما با این حال همان قوانین نیز کمرنگ اجرا می‌شوند. در قانون سال ۱۳۳۴ به موضوع تأسیس مراکز تفریحی و فراغتی از جمله موزه و خانه‌های فرهنگی تأکید شده و حفظ ابنیه و آثار نیز در این قانون آمده است، اما توجه چندانی به این قوانین در شهرداری‌ها نمی‌شود. شهرداری‌ها به عنوان نهادهای مدنی، محلی و عمومی باید نقش بسیار مهمی در حوزه گردشگری داشته باشند، اما در بیشتر شهرها از جمله همدان، نبود نهاد مستقل در شهرداری‌ها به عنوان معاونت گردشگری یا سازمان گردشگری باعث شده این نقش بسیار کمرنگ شود. گردشگری یکی از زیرشاخه‌های سازمان فرهنگی در شهرداری‌ها قرار گرفته که یکی از دلایل کم‌توجهی به گردشگری همین موضوع است. بنابراین دلسوزان حوزه گردشگری در مدیریت شهری باید علاوه بر این‌که تلاش در جهت تغییر نگرش مدیران و کارکنان شهرداری را دنبال کنند، باید در حوزه گردشگری سازمانی مستقل از حوزه‌های یادشده تشکیل دهند تا مباحث گردشگری را به صورت تخصصی پیگیری کنند.