*حسین زندی
*خبرنگار
پانزدهم آذر ماه سال جاری، جشن سده به عنوان میراث ناملموس کشور ایران و تاجیکستان در فهرست آثار جهانی ثبت شد، اما به جز انتشار چند خبر، رویداد و جشنی برای این اتفاق مهم در کشور دیده نشد. پیش‌تر این جشن در بهمن ماه ۱۳۹۸ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت ملی رسیده بود.
جشن سده یکی از مهم‌ترین جشن‌های ملی ایران است که دهم بهمن ماه با کیفیت و نام‌های گوناگون در بین اقوام ایرانی متداول بوده است. در بیشتر نقاط آن را به نام «چله کوچیکه» (چله کوچک) جشن می‌گیرند. «عروسی پیرشالیار» در اورامان تخت، «سده سوزی»، «کرده»، «هله هله» و «جشن چوپانان» از دیگر نام‌های این جشن در کشور ماست.
پیشینیان؛ از جمله فردوسی این جشن را به «هوشنگ شاه پیشدادی» و کشف آتش نسبت داده‌اند و این روز اساطیری یک تحول بزرگ در تمدن بشری به‌شمار می‌آید. امروز نیز مهم‌ترین عنصر این جشن آتش است و سده به عنوان یکی از جشن‌های آتش برشمرده می‌شود.
اما در این سال‌ها جشن سده و دیگر جشن‌های بومی آن رونق گذشته را ندارند. از سویی با رشد فناوری و تغییر ذائقه مردم، این آئین در بین باشندگان ایران کمرنگ شده و از سوی دیگر با نادیده گرفته شدن جشن‌های ملی در نظام آموزشی و رسانه‌های جمعی به ویژه در رسانه ملی، همچنین تفکر مخالف بخشی از حاکمیت رفته رفته اهمیت آن رنگ باخته است.
غافل از این‌که انسان موجود اجتماعی است و این موجود نیاز به جشن و شادمانی دارد. حال اگر یک دولت یا قشر خاصی از مردم بخواهد با این ویژگی بشری مخالفت کند، ممکن است در کوتاه‌مدت پیروز میدان شود و مردم را به سمت افسردگی بکشاند، اما در درازمدت بازنده است و روحیه شادی برخواهد گشت. بنابراین مهم‌ترین سرمایه‌های و بهانه‌های که می‌توان برای سوق دادن جامعه به سوی شادمانی از آن‌ها بهره برد، همین جشن‌هاست.
سیاست‌های حاکمیتی سال‌هاست در مسیر مبارزه با مظاهر غرب از جمله جشن‌هایی مانند «ولنتاین»، «هالووین» و «کریسمس» بوده، اما هنوز نتوانسته موفق شود، هرچند در کمرنگ کردن جشن‌های ملی و محلی نمره قبولی خواهد گرفت، اما همین جشن‌های غربی به دلیل ظرفیت شادمانی، جایگزین جشن‌های بومی ما شده است.
نکته دیگر این است که ما چقدر توانسته‌ایم از فرصت ثبت جهانی جشن سده به عنوان یک آئین ملی بهره ببریم؟ به طور مثال سهم هر استان یا شهر از این اتفاق چقدر بوده است؟ چه‌اندازه توانسته‌ایم مردم را تشویق کنیم تا این جشن را طبق سنت نیاکان خود برپا دارند؟ انتظار می‌رود امسال این جشن پررنگ‌تر و فراگیرتر در همه نقاط این سرزمین برپا شود. به طور حتم کشور تاجیکستان که این جشن با مشارکت آن ثبت شده، از این ظرفیت بهره خواهد برد و همراه آن فرهنگ کشور و مردم خود را به جهانیان معرفی خواهد کرد، اما آیا ما چنین برنامه‌ای داریم؟ تاکنون که این رخداد در حد انتشار خبر باقی مانده است. کاش حداقل این آئین‌ها را به فرزندان خود انتقال دهیم تا به دنبال مظاهر غربی نروند.