اتفاق تلخ تخریب محلات قدیمی همدان تکرار نخواهد شد
فرزانه: این‌که شهرداری معتقد است رینگ مرکزی به مدیریت یکپارچه نیاز دارد، نظر درستی است. اما همه این‌ها باید به تأیید وزارت کشور برسد. نماینده وزارت کشور که استانداری است، می‌گوید همه این‌ها باید به کارشناس ارجاع داده شود و بر سر حرفمان هم خواهیم ماند.
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
«فرهاد فرزانه» از معدود مدیران همدانی است که این شهر را خوب می‌شناسد و البته به آن تعلق خاطر دارد. فرزانه معتقد است در قدم اول باید شهروندان را از اهمیت خانه‌های تاریخی و قدیمی که در آن ساکن هستند، آگاه کرد تا خودشان ترغیب به حفظ و حتی ثبت تاریخی آن شوند. دغدغه‌هایمان در خصوص تشکیل شهرداری بافت مرکزی را با فرزانه ر میان گذاشتیم و وی به ما اطمینان داد که اتفاق بدی نخواهد افتاد. در ادامه گفت‌وگوی ما را می‌خوانید.
– یکی از مهم‌ترین مسائل در موضوع تشکیل شهرداری جدید، نام‌گذاری آن است. نخست قرار بود این شهرداری، شهرداری بافت تاریخی باشد اما حالا عنوان شهرداری بافت مرکزی به خود گرفته است. آیا شما این عنوان را قبول دارید؟
به نظرم بهتر است خودمان را درگیر عنوان نکنیم. طبق مطالعات طرح جامع، مشاور این طرح پیشنهاد داد به نسبت جمعیت و ابعاد برای رینگ مرکزی شهر همدان، شهرداری منطقه جدید تشکیل شود. این‌که این بافت چند هکتار باشد، از اختیارات کارشناسان مشاور طرح جامع است. مشاور طرح جامع، بافت مرکزی همدان که اتفاقا عمده بافت تاریخی همدان در این بخش قرار گرفته را به عنوان شهرداری منطقه بافت مرکزی انتخاب کرده است. ۵۱۸ هکتار رینگ نخست و دو هزار هکتار شهرداری بافت مرکزی را شامل می‌شود. من از این اتفاق استقبال می‌کنم چراکه تا الان هر تکه از رینگ نخست شهر مربوط به یک منطقه از شهرداری بوده است. بنابراین برای این‌که از اظهارنظرهای شخصی جلوگیری شود، انتخاب وسعت شهرداری بافت مرکزی را به مشاور طرح جامع ارجاع دادیم. حالا این‌که هفتاد درصد از این دو هزار هکتار را بافت تاریخی تشکیل می‌دهد، اتفاق مبارکی است که نام آن را بافت مرکزی گذاشته‌ایم.
- اما بخشی از بافت تاریخی همدان در رینگ دوم قرار گرفته و با این حال شهرداری اصرار دارد که بافت تاریخی فقط در رینگ نخست شهر قرار گرفته است. البته شهرداری فکر درآمدزایی خود از طریق تراکم‌فروشی نیز هست…
شهرداری فقط پیشنهاد داده و هنوز چیزی تصویب نشده است. تعیین محدوده باید روال قانونی خود را طی کند. عمده بازار همدان در بافت مرکزی قرار گرفته و لازم نیست ملکی تبدیل به آپارتمان شود تا درآمدزایی داشته باشد. حق پیشه، نوسازی و مانند این‌ها برای شهرداری درآمد. بنابراین پیشنهاد می‌کنم درگیر نام و عنوان برای این منطقه نباشید. بپذیریم که با توجه به طرح جامع، شهر بزرگ‌تر شده و باید از چهار منطقه به پنج منطقه افزایش پیدا کند و طبق کار کارشناسی‌شده، هسته مرکزی شهر برای این کار انتخاب شده است. اگر این‌طور نباشد هر نهاد نظر شخصی خود را اعمال می‌کند.
- خب شهرداری خیلی وقت‌ها اصلا به کار کارشناسی اعتقاد ندارد. برای مثال شهرداری بدون استعلام از میراث فرهنگی مجوز ساخت و ساز در رینگ نخست صادر می‌کند و همین باعث ایجاد چالش بین شهرداری و میراث فرهنگی شده است. ترس ما از این است که این نام‌گذاری هویت تاریخی شهر را از بین ببرد و به حکم این عنوان مجوز ساخت‌وسازهای گسترده در سطح شهر صادر شود…
این‌که روش شهرداری درست یا غلط است، موضوع دیگر است اما درباره رینگ مرکزی تصورم این نیست که شهرداری کار اشتباهی انجام دهد. این‌که شهرداری معتقد است رینگ مرکزی به مدیریت یکپارچه نیاز دارد، نظر درستی است. اما همه این‌ها باید به تأیید وزارت کشور برسد. نماینده وزارت کشور که استانداری است، می‌گوید همه این‌ها باید به کارشناس ارجاع داده شود و بر سر حرفمان هم خواهیم ماند. بعید می‌دانم اگر با منطق با دوستانمان در شورای شهر و شهرداری صحبت کنیم، اتفاق بدی بیفتد. من به دنبال دفاع از شهرداری نیستم اما مگر پیاده‌راه کردن خیابان بوعلی، میدان و حتی ساخت سایت موزه کار فرهنگی نیست؟ بنابراین این‌که همیشه به یک نهاد ایراد بگیریم یا همیشه طرف یک نهاد را بگیریم، کار اشتباهی است و مجموعه مدیریت شهری را دلسرد می‌کند.
- با این شرایط تکلیف تک‌بناهایی که خارج از رینگ نخست هستند، چه می‌شود؟
در همدان قدیم فقط چهار محله اصیل وجود داشته و محله‌هایی مانند بختیاری‌ها و ورمزیارها و مانند این، حاشیه‌های شهر همدان محسوب می‌شده‌اند. پس عمده بناهای تاریخی ما در محدوده نقشه سال ۱۳۳۵ قرار دارند و برخی بناها مانند برج قربان و کلپا خارج از رینگ مرکزی قرار دارند که ده درصد هم نیست و ۹۰ درصد بافت تاریخی همدان در رینگ مرکزی قرار گرفته است. میراث فرهنگی برای تک‌بناها حریم و محدوده و عرصه و اعیان تعیین کرده و قرار نیست اگر تک‌بنایی در محله‌ای وجود دارد، کل محله تحت تاثیر قرار بگیرد.
- صرفا بحث بناها نیست و میراث ناملموس مانند فرهنگ عامه و خاطرات هم مطرح است و این‌ها جزو میراث فرهنگی محسوب می‌شود. برای این‌ها هم باید فکری کرد، در حالی‌که در سال‌های گذشته ان‌قدر این‌ها تخریب شده که فعالان میراث فرهنگی نگران محلات قدیمی هستند…
هر روز و هر شب باید نگران این محلات بود. اما احساس من این است که با وجود اصحاب رسانه، فارغ‌التحصیلان خوبی که در شهرداری مشغول فعالیت هستند و شبکه‌های مجازی و حساسیت‌هایی که وجود دارد، اتفاق تلخ تخریب محلات قدیمی و تاریخی همدان تکرار نخواهد شد. این محلات کم‌کم برای مردم ارزشمند خواهد شد. وقتی تاریخ می‌خوانم درباره اتفاقاتی که در شورین افتاده حیرت می‌کنم. داماد دو تن از دختران قاجار همدانی بوده‌اند و خانه‌های آن‌ها هنوز هست. کم‌کم باید به همه بگوییم همدان چقدر مهم بوده و حفظ نشانه‌های باقیمانده از تاریخ چقدر اهمیت دارد. قبلا این‌طور نبود و اهمیت این موضوع برای مردم روشن نبود. همدان یک شهر اساطیری است که هرچه بیشتر در آن مطالعه می‌کنیم، بیشتر به ناشناخته‌بودن آن پی می‌بریم.
- شهردار همدان معتقد است تشکیل شهرداری بافت مرکزی گام نخست برای حفظ بافت تاریخی همدان است و بعدا می‌توان برای بخش‌های دیگر تصمیم گرفت. چقدر با این تصمیم همراه هستید؟
بله قرار نیست با تشکیل شهرداری بافت مرکزی، بقیه بافت تاریخی به فراموشی سپرده شود. هیچ اشکالی ندارد که کار را از این‌جا آغاز کنیم و بعدها آن را ادامه دهیم. حفظ بافت تاریخی باید به فرهنگ مردم تبدیل شود. ما نباید کاری کنیم که شهروندانی که خانه قدیمی در بافت تاریخی دارند، احساس فقیر بودن بکنند و اتفاقا باید بدانند که چقدر پولدارند که یک خانه تاریخی در اختیار دارند. وقتی این حس را به مردم دادیم به حفظ آن‌ها متمایل می‌شوند و درصدد ثبت ملی شدن این خانه‌ها برمی‌آیند.