اختلال در چرخه زیستبوم
*هوشنگ جمشیدآبادی
*نویسنده و پژوهشگر
چند سالی است در محیط زیست و زیست بوم اختلالی پدید آمده که باید گفتاری درباره آن بنویسم.
نخست موضوع پوشش گیاهی و وجود رستنیهای غیرپرورشی است که به طور خودرو در کوهستانها و مناطق طبیعی میرویند. انواع گیاهانی هستند که مصرف خوراکی و دارویی دارند، مانند آذربه، توکلیجه، تیغ دوراغ و مانند این. این گیاهان ازدیاد و تکثیرشان از راه پابرجایی ریشه یا تخم افشانی صورت میگیرد و بیشتر در خردادماه گل افشانی میکنند تا هرچه زودتر گل را به تخم تبدیل کنند تا به نسل و موجودیت خود ادامه دهند.
اکنون مشاهده میشود که عدهای به ناآگاهی و به روش نادرست و بیانصافی، گیاه را ریشهکن یا درو میکنند و نمیگذارند که گیاه از راه ریشه یا تخمریزی ازدیاد یابد. چون سیستم پرورش برای این گیاهان وجود ندارد، مردم خود باید در حفظ این گیاهان توجه داشته باشند که نوع گیاه در یک منطقه از بین نرود.
نکته دوم اینکه با ازدیاد جمعیت و مصرف دامها، حضور گلهها و رمهها در کوهستان و مناطق زیستبوم افزایش یافته که لطمه شدیدی به انواع گیاهان میزند و کوهستان و زیست بوم را از پوشش گیاهی خالی میکند. چند سالی که کوهستان الوند در قرق منابع طبیعی قرار گرفت و فرصت خوبی بود که به زیست بوم تجدید حیات داده شود.
نکته سوم، دخالت و حضور موتور و ماشین و جادهکشی و تخریب منابع طبیعی و زیست بوم و تبدیل آن به محیط مسکونی و مصنوعی است که از نظر اکوسیستم تأثیرات ناگوار و بازدارندهای در وضع جوی و بارندگی دارد. هرچه محیط کره زمین از درختان و پوشش گیاهی خالی شود، در وضع تراکم و حضور ابرها تأثیر بازدارنده در بارندگی دارد.
وجود رودها و آبهای زیرزمینی و تراکم درختان و پوشش گیاهی سبب جذب ابرها و ارتباط الکتریکیH20 شده که موجب وفور بارندگی میشود. وجود کوهستان به علت فشار کمتر مولوکولها زودتر تبدیل به ابر میشوند. صحرا و کویر به علت نبودن کوهستان و نبود پوشش گیاهی قادر به جذب ابر و رطوبت نیستند.
هرچه دنیای ماشینی و شهرها و مناطق مسکون گسترش یابند قانون طبیعی بین زمین و آسمان بر هم میخورد. در گذشته فصل بهار و پاییز خیابان مرسوم که درموعد، ۱۸، ۳۶، ۴۵، ۶۰ بارانهای متعدد میبارید. باران ۶۰ از همه قویتر و دانه های آن درشتتر بود، آنچنان که جویبارها و سیلابها از آن جاری میشد. پس از شصت دیگر باران نمیبارید مگر به احتمال که به آن بختباران میگفتند. احداث سدهای متعدد و حضور چاههای زیرزمینی، جریان آبها را در سطح زمین و زیر زمین متوقف کرده و سبب اختلال در بارندگی شده است.
کره زمین یک موجود زنده و دارای حیات است و وجود زندگی و پایداری آن بستگی به جاری بودن همین آبها در روی زمین و زیر زمین دارد.
دریاها نیز با جریانهای بزرگ دریایی به زیست و حیات خود ادامه میدهند – جریان گلف استریم و لابرادر – دو جریان بزرگ دریایی هستند که با جریان گرم و سرد خود دریا را زنده نگه داشتهاند.