همایشی که به مناسبت روز جهانی کوهستان برگزار شد:
برای الوند و غصه‌هایش
*زهرا کرد
در میانه اندوه و رخوت اجتماعی، جمعی از کوهنوردان با همکاری باشگاه الوند، یازدهم دسامبر، روز جهانی کوهستان را در مهد کوهنوردی فنی ایران «همدان» گرامی داشتند. این همایش توسط اهالی کوه برای مردمی بود که دلشان به خاک این وطن خوش است و برای تک‌تک کوه‌ها و وجب به وجب خاکش، می‌تپد. در چنین شرایط و فضایی که کورسوی امید را با ذره‌بین می‌جویند و درصدد خاموشی‌اش هستند، حضور کوهنوردان باسابقه، پیشکسوت و دغدغه‌مند در همدان مغتنم است.
گردشگری کوهستان در همدان
در این برنامه غیردولتی که با حضور چهره‌های غبارگرفته از روزگار، اما برنادل برگزار شد، «رضوان سلماسی» عضو پیشین شورای شهر و کوهنورد همدانی به شعار روز جهانی کوهستان که «کوه، گردشگری پایدار» بود، اشاره کرد و بر لزوم توجه به زیرساخت‌های ضروری با بررسی‌های دقیق محیط زیستی در حوزه کوهستان تأکید ورزید.
این فعال اجتماعی ضمن مقایسه گردشگری کوهستان در کشورهایی چون نپال و تانزانیا با همدان ضمن تأکید بر منع ساخت‌و‌ساز در محیط کوهستان، جاده‌سازی، گازکشی و حضور گردشگر بیش از توان اکولوژیک منطقه، این شکل از توریسم را مفید و موثر دانست؛ اما معتقد بود که آن‌چه ما در همدان و ایران در حوزه گردشگری طبیعت و کوهستان شاهدش هستیم، با اصول و استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.
گرمای همدان؛ نتیجه کوه‌خواری!
سلماسی به معضل گرمایش زمین و افزایش ۵ درجه‌ای دمای همدان طی سال‌های گذشته اشاره کرد و این مهم را نتیجه تخریب باغات کوهپایه الوند، افزایش بهره‌برداری از خاک و آب این اقلیم، چرای بی‌رویه دام‌ها، گردشگری غیرمسئولانه و ناپایدار، تخریب محیط زیست، افزایش زباله در محیط کوهستان و از بین‌رفتن مراتع طبیعی دانست و اذعان داشت اگر فرزندانمان و فردای آن‌ها را دوست داریم، باید امروز به فکر اصلاح باشیم.
ساخت‌و‌ساز در الوند؛ از دیرباز تا به اکنون
در ادامه این برنامه که به سیاق سال‌های گذشته برای بزرگداشت یاد و نام چهره‌های پیشکسوت همدانی برگزار شد، «حمیدرضا حق‌نظری» کنشگر محیط زیست در بررسی اجمالی به نقش کوهنوردان در حفظ و یا تخریب محیط بکر و البته آسیب‌پذیر کوهستان اشاره کرد: از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۸۵ بالغ بر۱۲ سازه ساختمانی، دو جاده و هیولای کوه‌خوار تله‌کابین در عرصه و حریم کوهستان‌های استان، خاصه الوند ساخته شده که این تعداد و پراکندگی سازه‌های دست‌ساز انسانی در ایران کم‌شمار بوده است. هریک از سازه‌ها به فراخور زمانش ضروری و مهم بوده، اما این‌روزها نیازی به ساخت‌و‌سازهای مجدد در محیط زیست آسیب‌پذیر کوهستان نیست. این فعال اجتماعی آسیب‌های متعدد الوند و روند فرسایشی انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری خاص این منطقه را یکی از مهم‌ترین دلایل قرار نگرفتن الوند در فهرست مناطق حفاظت شده دانست.
موفقیت در حفاظت از الوند
حق‌نظری ضمن معرفی گروه موفق «حافظان چشمه فرشه» که توانستند از تخریب چشمه فرشه جلوگیری کنند، به اهمیت مطالبه‌گری و مشارکت در جامعه فربه کوهنوردی همدان اشاره کرد و باور داشت که این دو مولفه برای حفظ کوهستان و جلوگیری از تخریب ضروری است. وی همچنین به نقش پررنگ جامعه محلی در کشت چند گونه گیاهی اندمیک همدان، نظیر مفرّا (در معرض انقراض) اشاره کرد و معتقد بود اگر مطالبه‌گری و مشارکت هدفمند در جامعه کوهنوردان جاری باشد، به ژینایی پایدار این سرزمین می‌انجامد.
در این برنامه، دو دختر نوجوان با نواختن قطعاتی از گنجینه ارزشمند موسیقی ایران، نشاطی جمعی به محفل بخشیدند. در ادامه برنامه به عادت مألوف سالیان گذشته از دو چهره پیشکسوت و نام‌آور همدانی، «سعید اردبیلی» و «محمد نوروزی» تقدیر به عمل آمد و با پخش فیلم کوتاه به جوانب متعدد زندگی حرفه‌ای این کوهنوردان باسابقه همدانی پرداختند.
بلای مدیران الوند نرفته!
در پایان برنامه «علیرضا گوهری» رئیس هیئت کوهنوردی همدان با پوزش‌خواهی از نسل جدید، اذعان داشت که ما به خوبی از کوهستان و سرمایه طبیعتمان حفظ و صیانت نکردیم. این کوهنورد باسابقه ضمن مردود دانستن نگاه تک‌بعدی ورزشی به مقوله کوهنوردی از مربیان و متولیان آموزش این رشته خواست که به نسل جدید در کنار کوهنوردی، فرهنگ حفظ کوهستان را نیز بیاموزند. گوهری به واقعیت تلخ این روزهای همدان اشاره کرد که متأسفانه افرادی برای میشان و کوهستان الوند تصمیم می‌گیرند که تا به حال پایشان به آن‌جا نخورده و دلشان برای این میراث و شهر نمی‌تپد.
زنان کوه‌ها را جابه‌جا می‌کنند
این برنامه که با پخش نماهنگ‌هایی از نداشته‌ها و داشته‌های الوند و قرائت بیانیه توسط دکتر باب‌الحوائجی؛ موسس باشگاه الوند همراه بود، به شعار سازمان ملل متحد برای این روز که «زنان کوه‌ها را جابه‌جا می‌کنند» نیز اشاره کرد و حضور زنان این مرز و بوم را خاصه در عرصه کوهستان مغتنم شمرد.