بــه یــاد داور

*محمد رابطی

۲۹ تیرماه به مناسبت بیست و نهمین سالگرد درگذشت «سید کاظم حسینی داور» شاعر ملی، مراسمی در باغ بهشت همدان و بر سر مزار زنده‌یاد داور برگزار شد. در این برنامه که به همت هفته‌نامه همدان‌نامه و خانواده زنده‌یاد داور و در قابل سلسله نشست‌های دیدار برگزار شد، جمعی از هنرمندان و فرهنگ‌دوستان همدانی حضور داشتند.

زندگی داور

سردبیر هفته‌نامه همدان‌نامه در این مراسم با اشاره به زندگی زنده‌یاد داور، گفت:امسال پس از ۲۹ سال از درگذشت این شاعر گرانقدر با چند روز تفاوت، گردهم آمده‌ایم اما امیدواریم شرایطی پیش بیاید که از سال آینده همه ساله این ادای دین را از سوی اهالی فرهنگ همدان به این شاعر داشته باشیم.

«حسین زندی» توضیح داد: سید کاظم حسینی متخلص به داور سال ۱۳۳۰ در همدان به دنیا آمد. پدر او سید علی حسینی ملقب به روح الامین روحیه‌ مردم، دار و عارفانه داشت و خانه‌اش محل گردآمدن شعرای همدان بود. داور سرودن شعر را از ۱۲ سالگی آغاز کرد و در ۲۵ سالگی نخستین مجموعه شعرش را به نام روان الوند در ۱۸۰ صفحه منتشر کرد. سال ۱۳۲۸ مجموعه شعر ملکه حسن و روی پل تجریش را با مقدمه محسن فتوحی قیام چاپ کرد و همین کتاب را با افزودن دفتری به نام در کنار متروپل سال ۱۳۳۷ بازنشر کرد. در آغاز کتاب نوشته شده: «این کتاب تقدیم به جوانمردان نوع‌پرور همدان که آسیب‌دیدگان زلزله‌های وحشتناک سال ۳۶ و ۳۷ را با مساعدت‌های مالی خود از خطر مرگ حتمی نجات دادند». این متن کوتاه نشان می‌دهد داور علاوه بر شاعری به دنبال ترویج و رشد جامعه مدنی بوده است. او جوانان نوع‌دوست را تشویق می‌کند که به فعالیت اجتماعی بپردازند.

وی ادامه داد: سال ۱۳۳۰ در جریان ملی شدن نفت «روزنامه تاریخ» را منتشر می‌کند. توجه داشته باشیم داور یک معلم است و با هزینه شخصی و حقوق اندک آموزگاری دهه سی خورشیدی در این شهر نشریه منتشر می‌کرد. حال شما او را با معلمان و روزنامه‌نگاران امروز مقایسه کنید.

دنیای سیاست

زندی افزود: داور سال ۱۳۳۱ در قیام ۳۰ تیر شرکت می‌کند. او جمعی از جوانان همدانی را گردهم می‌آورد و با راهبری، این جمعیت را کفن‌پوش به طرف تهران حرکت می‌دهد. این در زمانی است که شاه دکتر مصدق را از نخست وزیری برکنار کرده و قوام السلطنه را بر تخت نخست وزیری نشانده است و مردم از سراسر کشور کفن‌پوش به تهران روانه می‌شوند و حکومت مجبور می‌شود دکتر مصدق را ابقا کند. رهبری مردم همدان در این جریان با مرحوم حسینی داور است. داور در دوران معاصر شاعر بسیار مهمی نیست. در سال‌های انقلاب مشروطه با چند سال پس و پیش شاعران و ادیبان زیادی در همدان بودند که پرچمدار فرهنگ و سیاست این شهر به شمار می‌آمدند در این دوره همدان نیز در کشور جایگاه ویژه‌ای داشت. بزرگانی مانند غمام، آزاد، نثری، میرزاده عشقی حتی عارف در این دوره هستند و تاثیر مهمی در استان و کشور داشتند. اما به یکباره گویی شهر خالی می‌شود. البته شاعران زیادی بودند اما به جایگاه این بزرگواران نرسیدند. در دهه سی و چهل است که به یکباره فردی ظهور می‌کند که هم شاعر است، هم مبارزه و میهن پرست، هم خطیب و سخنران و هم روزنامه‌نگار است و در عین حال یک مرد فرهنگی و معلم است.

سردبیر هفته‌نامه همدان‌نامه تشریح کرد: او شاعری است که در کنار اشعار عاشقانه و طنز، شعر سیاسی هم می‌گوید و اشعار سیاسی او بسیار محکم و زبانزد مردم کوچه و بازار است و افزون بر مضامین کهن از مضامین تاز هم استفاده کرده که پیشتر شاعرانی مانند میرزاده عشقی در این زمینه تجزبه‌های خوبی داشتند.

شاعر ملی

زندی با بیان این‌که داور را شاعری ملی نام نهاده‌اند، توضیح داد: اما چه کسانی این عنوان را به او داده‌اند؟ او زمانی که در تهران است و در مدارسی مانند دارالفنون و مروی تدریس می‌کند، با محافل ادبی تهران ارتباط دارد و در انجمن‌های ادبی شاعران تهران به جایگاه او پی می‌برند و در همین محافل ادبی تهران و همدان است که بر اساس اشعارش عنوان شاعر ملی می‌گیرد در واقع مردم به او این عنوان را می دهند. همان زمان است که مهندس مهدی بازرگان برای کتابش مقدمه می‌نویسد.

این فعال فرهنگی ادامه داد: داور روزنامه‌نگار است. او جزو روزنامه‌نگارانی است که همراه با عبدالله حاجیلو و ابوالحسن سالمی برای مذاکره با دکتر محمد مصدق به تهران می‌رود. یعنی اگر روزنامه‌نگار است در جایگاهی است که با نخست وزیر قرار ملاقات می‌گذارد و از حقوق حقه مردم و همشهریانش دفاع می‌کند.

وی افزود: حسینی داور مبارزی وطن پرست است و تا پایان عمر با استبداد مبارزه می‌کند. او پس از کودتا ۱۳۳۲ مدتی فراری می‌شود و در سنندج و تهران زندانی شده و پس از آزادی نیز فعالیت‌های را ادامه می‌دهد اما به نظر من داور پس از دهه ۴۰ از فعالیت سیاسی فاصله گرفته و به فعالیت اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد.

خطیب و سخنران

زندی با اشاره به این‌که او خطیب و سخنران مهمی است که از دوران جوانی در انجمن‌ها علاوه بر روحیه رهبری، سخنرانی‌های مهمی دارد، ادامه داد: یکی از آخرین خطابه‌های او به صورت شعر در سال ۱۳۶۹ ارائه می‌شود. او در کنگره فردوسی که در دانشگاه تهران برگزار می شود شعری را در بزرگداشت مقام فردوسی می‌خواند که با استقبال بسیار گرم بیش از ۳۰۰ ادیب و فرهنگ‌دوست مواجه می‌شود. در همه مواردی که گفته شد او یک خصلت مهم نیز دارد. داور انسانی با جسارت است. دیگر ویژگی بسیار خوب و مهم او این بود که سفره‌اش برای میهمان نوازی همیشه باز بود و در خانه‌اش بر روی بسیاری از مردم و شاعران گشوده بود.

زندی تأکید کرد: بسیاری از شاعران جمله عماد خراسانی، مشفق کاشانی و دیگران وقتی به همدان سفر می‌کردند در خانه داور ساکن می‌شدند. آن‌چه گفتم از خوانده‌ها و شنیده‌ها بود، بسیاری از ادیبان و بزرگان شهر و کشور از این چهره نامدار همدانی خاطره دارند، امیدوارم فضایی پیش بیاید تا آنان که تجربه دوستی و دیدار با او را داشتند خاطراتشان را بگویند. در یک سال گذشته با پیگیری خانواده او و همراهی شورا و شهرداری خیابانی به نام شاعر ملی حسینی داور نامگذاری شده، سالن اجتماعاتی را به نام او ثبت کرده‌اند و همچنین نشان یا المانی در کنار آرامگاه او نصب شده است اما این کافی نیست. امیدوارم خانواده او کمک کنند تا خانه داور به موزه‌ تبدیل شود و بنیادی به نام او پایه‌گذاری شود که هم آثارش گردآوری شود و هم کمک کند به اعتلای فرهنگ و ادب این شهر.

معابری به نام بزرگان

«علی فتحی» عضو شورای شهر همدان نیز در این برنامه با بیان این‌که چند کار خوب در حوزه فرهنگی انجام شده اما کافی نیست، توضیح داد: جلسه نام‌گذاری یکی از معابر همدان به نام استاد «علیرضا ذکاوتی قراگوزلو» در شورا برگزار شده و امیدواریم به زودی این اتفاق بیفتد. ساخت برنامه تلویزیونی برای تعدادی از مشاهیر همدان از دیگر برنامه‌های آینده ماست که بعد از انعقاد تفاهم‌نامه بین مجموعه مدیریت شهری و صدا و سیما انجام خواهد شد. امیدواریم این اتفاق بیفتد و کاستی‌هایی که در حق مشاهیر همدان انجام شده، جبران شود و شهروندان بزرگان این شهر را بیشتر بشناسند. نصب سنگ‌نوشته‌های حاوی زندگی‌نوشت مشاهیر که نامشان بر معابر است، از دیگر برنامه‌های ماست.

«اکبر کاووسی» دیگر عضو شورای شهر همدان نیز گفت: داور هنوز زنده است و زنده‌بودن به موثربودن است. ابیات این شاعر گرانقدر چه در حوزه اجتماعی چه در حوزه‌های دیگر منشا اثر است. امیدواریم بتوانیم از افکار ایشان وام بگیریم و بتوانیم در شهر پاتوق‌های شعر و شاعری را در همدان راه بیندازیم و جوانان و نوجوانان این شهر با مکتب داور آشنا شوند. داور را می‌توان شهریار همدان نامید. امیدواریم در آینده بتوانیم که همایش با حضور شاعران ملی برای معرفی همدان و داور همدانی در هفته همدان برگزار کنیم.

ادای دین به داور

در این مراسم  تعدادی از  اهالی فرهنگ از جمله مریم رازانی، محمد افشار، عباس یادگاری، الهام بهرامی و نسرین ابوطالبیان و دختر زنده‌یاد داور  به خوانش اشعاری از زنده‌یاد داور پرداختند و یاد اور را گرامی داشتند. «کاظم مرادی» هنرمند همدانی به یاد داور چند تصنیف اجرا کرد و در پایان «اکبر کاووسی» رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر و «روح‌الله وجدی هویدا» رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری همدان از المانی که در کنار آرامگاه زنده‌یاد داور نصب شده، رونمایی کردند.