*سید محمدجواد حسینی مرصع
*کنشگر معماری
در فضای شهرسازی امروز دنیا مسئله شهر با مفهوم شهر پایدار عجین شده است. ابعاد شهر پایدار در بخش‌های مختلف از سوی صاحب‌نظران مسائل متنوع شهری در جهات گوناگونی گسترش یافته و رسیدن به شهر پایدار منوط به عوامل زیادی شده است. اما در یک دسته‌بندی کلی، معیارها و سنجه‌های شهر پایدار در سه شاخص اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قرار داده شده است و در تعریفی که بسیاری از متخصصان در آن متفق القول هستند دستیابی به توسعه در این شاخص‌ها، منجر به رسیدن و داشتن شهر پایدار می‌شود.
بنابراین امروزه برای ارزیابی مسائل مختلف شهری شهر پایدار و شاخص‌ها و معیارهای آن می‌تواند چشم انداز مناسبی پیش روی تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران شهری قرار بدهد .
پرواضح است که در شهر همدان که رسیدن به شهر پایدار از اهداف و مقاصد مدیریت شهری است باید مسائل، همسو با شاخص‌های مطروح‌شده باشد .
یکی از مسائل و موضوعات مطرح در مدیریت شهری شهر همدان که چند سالی است بحث‌ها و بررسی‌های زیادی از سوی صاحب‌نظران و کارشناسان و نیز مدیران شهری درباره آن شکل گرفته، موضوع الحاق شهرهای کوچک و روستاهای اطراف شهر همدان به محدوده شهر است .
اگر در این زمینه از منظر توسعه پایدار شهر همدان نگریسته شود باید حداقل از سه شاخص اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی موضوع واکاوی شود تا جهت‌گیری برای تصمیم مقتضی گرفته شود که این خود نیازمند پژوهشی دقیق و علمی توسط کارشناسان خبره است تا نتایج بتواند راهگشای آینده شهر و شهروندان داخل و اطراف همدان آن باشد.
بنابراین یافتن پاسخ سوالات زیر و سوالات دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود باید در دستور کار مدیریت شهری و پژوهشگران شهری باشد .
از نظر اقتصادی الحاق روستاها و شهرهای کوچک اطراف چقدر هزینه روی دست شهروندان اطراف شهر می‌گذارد و چه تأثیری می تواند در رشد و توسعه اقتصادی از جمله اشتغال، درآمد و دارایی و یا بلعکس در افزایش هزینه‌های زندگی ایشان داشته باشد و از دیگر سو این الحاق چه تأثیری بر هزینه‌ها و درآمد شهر و شهروندان داخل شهر همدان خواهد داشت؟
از منظر اجتماعی الحاق شهرهای کوچک و روستاهای اطراف شهر همدان باید با در نظر گرفتن نظرات شهروندان ساکن این شهرها و روستاها و نیز شهروندان شهر همدان صورت بگیرد چراکه مقبولیت اجتماعی و تصمیم‌گیری از پایین به بالا در این مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است، تأثیر این الحاق بر روابط اجتماعی و شکل‌گیری ساختارهای اجتماعی جدید، انگیزه‌های مهاجرت، تأثیرات کمرنگ‌شدن خرده‌فرهنگ‌ها در ادغام و الحاق به شهر بزرگتر و مسائل دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد .
و در آخر مطالعه اثرات زیست محیطی این تصمیم نیز اهمیت زیادی در قضاوت در مورد درستی یا نادرستی آن می‌تواند داشته باشد. از بین رفتن خاک حاصلخیز و زمین‌های کشاورزی و تبدیل شدن به بافت مسکونی، ایجاد آلودگی‌های آبی و خاکی و در اثر تولید پسماندهای آلوده‌کننده محیط زیست و نیز آلودگی هوا با آسیب‌رساندن به باغات و مزارع و رشد شهرنشینی و تولید مواد آلوده‌کننده هوا از طریق افزایش جمعیت و در ادامه افزایش تردد خودرو و مسائل دیگری از این دست باید توسط محققان روشن شود.
البته موارد مشابه در داخل کشور و نیز خارج از کشور کم نیستند و بررسی پیامدها و نتایج حاصله و ارزیابی توفیقات به دست آمده در مقابل چالش‌های پیش روی این‌گونه از تصمیمات نیز چراغ راهی برای برنامه‌ریزی در مناطق حومه شهری خواهد بود .