*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
بیایید سفر چند دقیقه‌ای از میدان سپاه به سمت میدان مرکزی شهر داشته باشیم. از اوضاع نابسامان پل نیمه‌کاره چراغ قرمز که سال‌هاست شهروندان را گرفتار کرده که بگذریم، یک طرف هتل باباطاهر روزانه به بنای اصلی خود اضافه می‌کند و کسی با او برخورد نمی‌کند. در محله جولان که باید گفت بافت تاریخی کاملا از بین رفته، هگمتانه آسفالت شده، پارکینگ آقاجانی بیک و سینا کاملا ناهمگون با بافت تاریخی علم شده و صحبت از ساخت پارکینگ با ظرفیت ۱۷۰ خودرو به جای خانه‌های تاریخی کبابیان می‌شود که سال ۹۶ میزبان بولدوزرها شد. حوزه هنری ساخت پردیس سینمایی پشت سینما قدس را دنبال می‌کند که حریم میدان تاریخی را نشانه رفته و همین طور که ادامه بدهیم به شرایط بغرنج‌تری می‌رسیم. در واقع مدیریت شهری عامل اصلی تخریب در بافت تاریخی شهر شده و فقط زورش به شهروند عادی می‌رسد که سال‌هاست پله‌های شهرداری را بالا و پایین می‌رود تا شاید موفق به اخذ پروانه ساخت در این محوطه شود. میراث فرهنگی هم که کنار ایستاده و هر بار که پرونده‌ای از ساخت‌وسازهای متناقض با حفظ بافت تاریخی مطرح می‌شود رد پای چراغ سبز آن در این ساخت‌وسازها دیده می‌شود.
پس به راحتی می‌توان گفت مدیریت شهری و برخی نهادهای دولتی پایه‌گذار تخریب بافت تاریخی در همدان هستند و اتفاقا در کمال خونسردی از ثبت جهانی این محوطه صحبت می‌کنند که عملا چیزی از آن نمانده است. انگار نمی‌خواهند بدانند ضوابط یونسکو دقیق‌تر از آن است که نگاه بولدوزرمنشانه اینان را بپذیرد و عنوان می‌کنند: «همه مشکل میراث فرهنگی محدود به آسفالت هگمتانه شده، آیا مشکل فقط آسفالت هگمتانه است؟» و با این حرف به همه دلسوزان میراث فرهنگی که دادشان از آسفالت هگمتانه بلند است، توهین می‌کنند.
با چنین نگاه و چنان مدیریتی نمی‌توان امیدی به حفظ همین تک‌بناهای باقیمانده از بافت تاریخی داشت و وقتی هم استاندار از برج‌سازی حمایت می‌کند، تا چند سال بعد عبارت «بافت تاریخی» فقط در فرهنگ لغات دیده خواهد شد و باید در میان برج‌ها و ساختمان‌های بلند تاریخ همدان را جستجو کنیم.
*ضوابط یکساله
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان در این‌باره می‌گوید: آن زمان که پروانه این ساختمان‌ها صادر شد بحث ضوابط ارتفاع و حریم مطرح نبود و یکسال است که میراث فرهنگی این مباحث را مطرح می‌کند. برای مثال در بافت تاریخی جولان که ساختمان‌های تا شش و نیم طبقه با تعریض ساخته شده، بین سال‌های ۹۲ تا ۹۸، این ساخت‌وسازها طبق استعلام‌های اخذشده از میراث فرهنگی بلامانع بوده و حالا میراث فرهنگی می‌گوید ضوابط مربوط به ارتفاع و حریم در این منطقه باید از سال ۸۸ اعمال میشده است. یا برای ساخت‌وساز در رینگ نخست شهر که توسط مدیریت شهری انجام شده، بر طبق استعلامات هیچ اعتراضی از سوی میراث فرهنگی وجود نداشته و حالا می‌گوید این ضوابط به مرور مطرح شده و منظورش از به مرور سال ۹۸ است.
«نرگس نوراله‌زاده» در پاسخ به این سوال که چرا پرونده برخی از این ساختمان‌ها مانند هتل باباطاهر که حکم تخریب آن‌ها نیز صادر شده هنوز در کمیسیون ماده صد بلاتکلیف است، توضیح می‌دهد: پرونده هتل باباطاهر در چندین مرحله در کمیسیون ماده صد مطرح شده و مالک ادعا می‌کند مسئولان وقت همدان برای اصلاح پروانه ساخت اولیه به او مجوز داده‌اند. مشکل این است که مسئولانی که آن زمان به این هتل مجوز ساخت‌وساز داده‌اند هیچ مجوز مکتوبی صادر نکرده‌اند و این مجوز به صورت شفاهی بوده است. طی آخرین جلسه نیز قرار شده مالک نقشه نهایی را به شهرداری ارائه دهد و کارشناس رسمی آن را تأیید کند و تخلفات آن مورد بررسی قرار گیرد.
مجوز استانداری برای تخلف هتل باباطاهر
از نوراله‌زاده می‌پرسم مگر مالک هتل باباطاهر با شهروندان عادی متفاوت است که یک شهروند برای جابجایی یک دیوار از خانه‌اش باید مجوز بگیرد، آن وقت او می‌تواند با مجوز شفاهی تا این حد تخلف کند که نوراله‌زاده پاسخ می‌دهد: واقعیت این است که برخی مسئولان استان به بهانه حمایت از سرمایه‌گذار دنبال کار مالک هتل باباطاهر هستند و سال گذشته نیز مصوبه‌ای در استانداری تصویب شد که شهرداری به هتل باباطاهر پروانه اصلاحی صادر کند. یعنی استانداری از وی حمایت می‌کند، احتمالا در زمان ساخت‌وساز نیز چنین حمایت‌هایی وجود داشته است.
وی ادامه می‌دهد: ما این مشکل را در مناطق دیگر هم داریم، برای مثال ساخت‌وسازهای غیرمجازی در بلوار امام اتفاق می‌افتد و با گزارش شهروندان جلوی کار گرفته می‌شود و از آن طرف افرادی تماس می‌گیرند و کار ساخت‌وساز دوباره از سر گرفته می‌شود. احتمالا چنین اتفاقاتی برای هتل باباطاهر هم افتاده است. حالا اگر شما این موضوع را مطرح و اعتراض کنید، شما را مخالف سرمایه‌گذار قلمداد خواهند کرد.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان معتقد است: صدور پروانه برای همه شهروندان الزامی است و نباید فرقی بین شهروند عادی و شخص سرمایه‌گذار نباشد و قانون باید برای همه اجرا شود اما برای سرمایه‌گذار باید روند صدور پروانه کمی ساده‌تر باشد نه این‌که چنین حمایت‌هایی از او اتفاق بیفتد.
دولت؛ پایه‌گذار تخریب بافت تاریخی
رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و امور مالی شورای شهر همدان می‌گوید: طی بیست سال اخیر، غفلت‌هایی در خصوص هم بافت تاریخی همدان و هم تک‌بناها و حریم آن‌ها اتفاق افتاده که منجر به آسیب‌رساندن به آن‌ها شده است. این موضوع نظارت عالیه‌ای از سوی راه و شهرسازی و همچنین میراث فرهنگی می‌طلبیده که نشده است و این یعنی دولت پایه‌گذار تخریب میراث فرهنگی بوده است.
«اکبر کاووسی امید» معتقد است شهروندان در حفظ بافت تاریخی شهر همیشه یک گام از مدیریت شهری جلوتر بوده است و چون مدیران هیچگاه دورنمایی از شهر نداشته‌اند، نمی‌دانند در این شهر به کجا می‌خواهند برسند. وی توضیح می‌دهد: برای مثال پارکینگ‌هایی در رینگ اول و در دل بافت تاریخی شهر ساخته شده که اصلا نباید ساخته میشده. برای مثال پارکینگ آقاجانی بیک که باید بیرون از رینگ اول و در لبه این رینگ ساخته می‌شد چون وقتی پارکینگ در رینگ اول ساخته می‌شود به جاذب سفر تبدیل می‌شود و این دیگر با سیاست‌های انسان‌محوری و پیاده‌راه‌سازی در شهر در تناقض است. در مجتمعی که به جای خانه‌های تاریخی تخریب‌شده کبابیان طراحی شده، پارکینگی با ظرفیت ۱۷۰ خودرو در نظر گرفته شده که همین شرایط را دارد. در حالی که این پارکینگ باید پشت هتل مرمر ساخته شود که زمین‌های آن هم موجود است. اگر دورنمای مناسبی برای این شهر در نظر گرفته می‌شد، این همه نابسامانی هم وجود نداشت.
یک بام و دو هوا
کاووسی امید ادامه می‌دهد: ما در شرایطی قرار گرفته‌ایم که برای مثال سه چهارم بافت تاریخی جولان از بین رفته و حالا می‌خواهیم برای یک‌چهارم باقیمانده محدودیت‌هایی مانند ارتفاع و تراکم در سطح و دیگر محدودیت‌های مربوط به بافت تاریخی اعمال کنیم. قبلا ساختمان‌های پنج و نیم طبقه در بافت جولان ساخته شده و حالا می‌گوییم بالاتر از سه و نیم طبقه مجوز نمی‌دهیم که پله‌پله شدن شهر را به دنبال دارد. یا از ۱۲ ماه پیش پرونده هتل باباطاهر به کمیسیون ماده صد برده شده و هم از طرف شهرداری و هم از طرف مالک کوتاهی‌هایی هست که باعث می‌شود نتوانیم رأی مربوطه را صادر کنیم. مالک هتل هیچ نقشه مصوبی به کمیسیون ماده صد ارائه نداده است.
وی می‌افزاید: البته فراموش نکنیم مجوز هیچ کدام از این ساختمان‌هایی که شما درباره آن‌ها صحبت می‌کنید در شورای پنجم داده نشده است. تنها موردی که در شورای پنجم اتفاق افتاد مربوط به تخریب خانه‌های تاریخی کبابیان بود که فاجعه بزرگی بود و ما هم به آن معترض بودیم. اما شورای شهر با اکثریت آرا اداره می‌شود و من به تنهایی نمی‌توانم جلوی خیلی کارها را بگیرم.
این عضو شورای شهر به صحبت‌های استاندار در صحن شورا مبنی بر حمایت از برج‌سازی در همدان نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: برخلاف صحبت‌های استاندار که معتقد است مردم برای برخورداری از رفاه بیشتر به زندگی در برج‌ها تمایل بیشتری دارند، باید بگویم برج محل مناسبی برای برخورداری از رفاه و آرامش نیست و با مبانی دینی ما نیز در تضاد است. استاندار معتقد است برای این نظر خود ادله کارشناسی و علمی دارد اما هیچ کجای دنیا زندگی با رفاه در برج‌ها محقق نشده است.
*سوتیتر: نورالله‌زاده: سال گذشته مصوبه‌ای در استانداری تصویب شد که شهرداری به هتل باباطاهر پروانه اصلاحی صادر کند. یعنی استانداری از وی حمایت می‌کند، احتمالا در زمان ساخت‌وساز نیز چنین حمایت‌هایی وجود داشته است.
*سوتیتر: کاووسی امید: پارکینگ‌هایی در رینگ اول و در دل بافت تاریخی شهر ساخته شده که اصلا نباید ساخته میشده. برای مثال پارکینگ آقاجانی بیک که باید بیرون از رینگ اول و در لبه این رینگ ساخته می‌شد چون وقتی پارکینگ در رینگ اول ساخته می‌شود به جاذب سفر تبدیل می‌شود و این دیگر با سیاست‌های انسان‌محوری و پیاده‌راه‌سازی در شهر در تناقض است.
استاندار درست گفته ، شما از نسل همان گذشته ای هستید که مانع پیشرفت این شهر میشده و هنوز هم توسط شما ناکارشناسان میشه امیدوارم شهر یک روز از وجود افراد تنگ نظر خالی بشه