جشن شعر و موسیقی در برج قربان

*فاطمه کاظمی

*خبرنگار

جشن شعر و موسیقی همزمان با عید قربان با حضور هنرمندان شعر و موسیقی، تعدادی از مسئولان انجمن‌های ادبی و بسیاری از علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر، به همت انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد و همکاری انجمن سعدی‌پژوهی، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان، هفته‌نامه همدان‌نامه و اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان، ۱۹ تیرماه ۱۴۰۱ در برج قربان برگزار شد.

تاریخچه برج قربان

در این برنامه «حسین زندی» مجری برنامه و سردبیر هفته‌نامه همدان‌نامه با اشاره به تاریخچه برج قربان، توضیح داد: برج قربان یکی از آثار تاریخی استان و شهر ماست، اما آن‌طور که باید و شاید معرفی نشده و شاید خیلی از همشهریانمان نیز هنوز آن را ندیده‌اند. این اثر تاریخی مربوط به دوره سلجوقی است و جزو آثار تاریخی فاخر محسوب می‌شود. البته این برج تا دهه ۷۰ داخل یک مدرسه بود و پس از آن به عنوان یک اثر تاریخی مستقل در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قرار گرفت.

وی ادامه داد: اولین‌بار در سال ۱۳۱۱ یا ۱۳۱۲، در دوره رضا شاه شناسایی و سرداب آن از خاک بیرون آورده شد و بعد از آن برج قربان در نقشه‌های گردشگری دیده و به عنوان یک اثر تاریخی شناخته شد. یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این اثر تاریخی، گنبد دوپوش آن است و چنین گنبدهایی را از دوره‌های آل زیار، ایلخانیان، سلجوقیان و صفویان داشته‌ایم. گنبد شاهزاده حسین (ع) نیز دارای گنبد دوپوش است. یکی از دلایل رواج گنبدهای دوپوش در معماری ایرانی، زیبایی آن است. گنبد داخلی مدور و گنبد بیرونی مخروطی‌شکل است. بین دو گنبد خالی است تا هوا در آن رفت‌وآمد کند و گنبد پایین بر اثر رطوبت آسیب نبیند. ویژگی دیگر این گنبدها وجود کبوترخانه در بین دو گنبد است، چراکه کبوتر و فضله آن از ایجاد رطوبت در بنا جلوگیری می‌کند و معمولا در شهرهایی مورد استفاده قرار می‌گرفته که رطوبت در آن بالاست؛ گویا گذشتگان ما عاقل‌تر از امروزی‌ها بوده‌اند و فکر همه جا را می‌کردند.

زندی تأکید کرد: نمونه‌های این گنبد در رادکان خراسان؛ روستایی که استاد شجریان در آن تدریس می‌کرده است، دیده می‌شود که کاربری گاه‌شماری نجومی داشته و معلوم نیست برج قربان نیز چنین کاربری داشته یا نه؟ از آن‌جایی که این برج نیز مانند گنبد علویان سرداب دارد، برخی معتقدند کاربری خانقاه و نیایشگاه داشته است.

داستان‌های برج قربان

این فعال فرهنگی با اشاره به این‌که داستان‌های زیادی درباره برج قربان روایت شده، توضیح داد: برخی معتقدند این برج محل دفن «حافظ ابوالعلای همدانی» است که هنوز صحت و سقم آن ثابت نشده است. آن‌چه در «یاقوت حموی» آمده، بیان می‌کند مقبره حافظ ابوالعلا در کنار شیرسنگی است و از آن‌جایی که میان شیرسنگی و برج قربان حداقل یک کیلومتر فاصله است، پذیرش این موضوع که مقبره حافظ ابوالعلا؛ این عارف و مفسر قران در برج قربان است، سخت می‌شود.

وی افزود: برخی منابع نیز اشاره کرده‌اند که فردی به عنوان «قربان» در دوره صفویه در برابر افغان‌ها ایستاد و از این منطقه به عنوان سنگر استفاده کرد. روایت دیگری که بین مردم همدان وجود دارد، این‌که برج قربان، قربانگاه و محل برگزاری جشن عید قربان بوده که به نظر درست‌تر از داستان‌های قبلی است.

شعرخوانی و نوازندگی

بعد از صحبت‌های زندی، «صالح صفری» مسئول انجمن سعدی‌پژوهی و «محمد افشار» مسئول انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد، سخنان و اشعاری قرائت کردند. همچنین در این نشست «پرویز امامی»، «نسرین ابوطالبیان»، «خانم معصومی»، «ندا فتحی»، «آوین عطایی» و «محسن مهری» اشعاری را دکلمه کردند.

بخش موسیقی برنامه با اجرای هنرمندان همدانی، تکنوازی سنتور «پاشا رجبلو»، دونوازی تار و تنبک «محمد ثابت‌راد» و «رویین ثابت‌راد» و گروه‌نوازی آواز «کاظم مرادی»، تار «محمد ثابت‌راد»، تنبک «حمیدرضا زارعی» و دف بانو «شادی فریدونی» و اجرای انفرادی پیشکسوت آواز همدان «حسین مقربی» برگزار شد.