حرمت شهر شکسته شد

*فاطمه کاظمی

*روزنامه‌نگار

متخصصان معتقدند الحاق روستاها و شهرهای کوچک اطراف به همدان، در واقع تجاوز به حریم شهر است و در ادامه باید منتظر دست‌اندازی‌های زیادی به باغات و اراضی کشاورزی بود.

انتخاب ساده‌ترین راه

مدیر گروه شهر‌سازی و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با بیان این‌که الحاق در شهر همدان به یک رویه خاص تبدیل شده است و مسئله اصلی الحاق کردن یا نکردن مناطق مختلف نیست، توضیح می‌دهد: به‌طور قاطعانه نمی‌توان گفت که الحاق خوب یا بد است. هر پدیده‌ای که رخ می‌دهد، یکسری معایب و مزایا دارد و باید تعیین کرد که چقدر مزایای آن بیشتر از معایب آن است. در همدان کمبود زمین و فشرده‌بودن شهر مطرح است و علت آن امتحان نکردن راه‌حل‌های دیگر است. ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین راه‌حل که راحت‌ترین راه‌حل است؛ یعنی طرح الحاق را اجرا کنیم تا به عنوان یک مسکن موقت عمل کند و سر و صداها خوابانده شود، تا ببینیم بعدا چه اتفاقی می‌افتد. هر چند در مناطقی که الحاق صورت می‌گیرد، مردم آن مناطق ناراضی هستند. این فشار مضاعفی است که دستگاه‌های دولتی برای پاسخگونبودن ایجاد می‌کنند.

به بهانه طرح اقدام ملی مسکن

«حسن سجادزاده» با اشاره به پیامد‌های الحاق روستاها به شهر می‌گوید: الحاق پدیده‌ای نیست که در دنیا شبیه آن وجود نداشته باشد، چراکه کشور‌های دیگر راه‌حل‌های مختلفی دارند از جمله این‌که روی نظام ساخت‌و‌ساز قوانین پهنه‌بندی وضع می‌‌کنند که باعث ایجاد تعامل با شهر اصلی می‌شود و هم مشکلات برطرف می‌شود. اما دو مسئله‌‌ای در همدان وجود دارد و ادله‌ای که مسئولین به‌خصوص در طرح جامع مطرح می‌کنند، ساده است. یک دلیل این است که طرح جامع را به مسکن ملی ربط دادند، در حالی که این دو موضوع ربطی به‌هم ندارند. مگر در بقیه شهرهای ایران طرح‌های جامع در حال بازنگری است؟ در همدان اجرای طرح اقدام مسکن ملی و تصویب طرح جامع به‌طور اتفاقی با هم همزمان شده است و برخی افراد از این طرح در همدان بهره‌برداری می‌کنند که با این بهانه و با تشویش احساسات و افکار عمومی که زمین نیست و خانه گران است، بخواهند این الحاق‌ها نیز صورت بگیرد. پس در اختیار مردم زمین قرار دهیم تا قیمت مسکن پائین بیاید.

وی با بیان این‌که در تهران طرح الحاق اجرا شد، آیا قیمت زمین و مسکن در تهران کاهش پیدا کرد، ادامه می‌دهد: این راه‌حل مناسبی نیست. نکته دوم این است که من فکر می‌کنم اجراشدن طرح الحاق نتیجه معکوس خواهد داشت. یک زمانی می‌توانستیم در اطراف شورین و جورقان برای مردم شهرک‌هایی با قیمت پائین‌تر و محدود‌تر بسازیم، الان با این بحثی که در رابطه با الحاق به وجود آمده است، دیگر توانایی خرید مسکن و زمین با قیمت‌های حال حاضر وجود ندارد. یعنی الان صاحبان زمین‌ها دیگر آن زمین‌ها را با قیمت قبلی نخواهند فروخت، در حالی که اگر این اتفاقات نمی‌افتاد، راحت‌تر می‌توانستیم چنین کارهایی انجام دهیم.

تجاوز به حریم شهر

سجادزاده با تأکید بر این‌که این موضوع پیامد‌‌های مختلفی دارد. یکی از این پیامدها این است که ما حرمت شهر را شکستیم. هر شهری یک حریم دارد که حریم آن زمین‌های کشاورزی، باغات و در بعضی مناطق جنگل، دریا و یا هر چیز دیگری می‌تواند باشد. حریم شهر همدان زمین‌های کشاورزی، فضای سبز و باغات است، وقتی این حریم شکسته می‌شود شما باید آماد‌گی داشته باشید که در سال‌های آتی دست‌اندازهای زیادی به بستر این مناطق صورت بگیرد. وقتی مردم، ارگان‌ها و سازمان‌ها متوجه الحاق شوند، فکر می‌کنند در سال‌های آتی می‌توانند به راحتی در حریم شهرها نفوذ کنند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه با ذکر این نکته که هر شهری یک ظرفیت زیست‌پذیری دارد، تصریح می‌کند: اگر یک شهر نیاز به مساحت بیشتری داشت، فرمول آن الحاق کردن نیست، بلکه راهکار آن رشد توسعه بلندمرتبه‌سازی با فناوری‌ها و رویکردهای نوین، تقویت شهرهای اقماری، ساخت شهرهای جدید است و موضوعات شبیه این را می‌توان پیش‌بینی کرد. اما طرح الحاق عدالت محیط زیستی و اجتماعی شهر را به هم می‌زند. تا زمانی که بخواهند جورقان را به صورت یک شهر درآورند و به آن در سطح همدان خدمات ارائه دهند تمام هزینه‌هایی که شهرداری در این مدت درآمد کسب می‌کند تا برای رونق و زیرساخت گردشگری و توسعه همدان هزینه شود.

محور جورقان- همدان؛ ظرفیت گردشگری

مدیرگروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا در آخر با اشاره به هدردادن زمین‌های کشاورزی اظهار می‌کند: در سند آمایش استان محور توسعه گردشگری و کشاورزی است. محور جورقان- همدان ظرفیت خوبی برای گردشگری دارد. یعنی اگر سند توسعه شهر همدان گردشگری و کشاورزی است، چیزی که در دنیا بهره‌برداری زیادی از آن می‌شود گردشگری کشاورزی یا اگروتوریسم است. اگر با این رویکرد محور جورقان-همدان طراحی و دیده شود پایداری شهر را افزایش می‌دهد، تا این‌که آن را به کشاورزی فاضلابی تبدیل کنیم و بعد در داخل آن مسکن بسازیم که در دهه‌های بعد همین مناطقی که الحاق می‌شوند تحت عنوان مناطق حاشیه‌نشین مطرح شوند. با دست خودمان به حاشیه‌نشینی دامن می‌زنیم. در زمانی که تجربه مسکن مهر را نیز داشتیم، زمانی بود که با اوج گرانی‌های مسکن در تهران اتفاق می‌افتاد و خیلی‌ها حاضر به سکونت در مسکن مهرهایی که در گوشه‌وکنار تهران ساخته شده بودند، نبودند زیرا مکان‌یابی و الحاق آن مشکلات زیادی داشت.

سجادزاده تأکید می‌کند: با توجه به این مسائل باید گفت که با گسترش افقی شهر دلیلی نمی‌شود که حال و روز شهر خوب شود و قیمت زمین و مسکن کاهش پیدا ‌کند. بله باید پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی آن ارزیابی شود. در این زمینه‌ها باید محتاطانه‌تر و کارشناسی شده عمل کرد و به جای این‌که در جلسات اداری، تصمیم‌‌گیری‌های هیجانی و احساسی را بررسی کنیم، این موضوع باید در بستر‌های علمی و کارشناسی نقد و بررسی شود.