رونمایی از دومین کتاب شاعر رنج مدام

*محمد رابطی

۲۳ دی ۱۴۰۰، رونمایی مجموعه اشعار «کلید خورشید را بزن، خوابم می‌آید» اثر «قاسم امیری» همزمان با جشن پنجمین سالروز افتتاح «شهر کتاب همدان» در قالب سلسله نشست‌های خوانش و با حضور هنرمندان و دوستداران شعر و ادب و کتابخوانی در شهر کتاب برگزار شد.

در این مراسم که با اجرای «حسین زندی» برگزار شد، امیری به خوانش اشعاری از آثار خود پرداخت که مورد توجه حاضران قرار گرفت. همچنین «جعفر جامه‌بزرگ» و «سهند پاک‌بین» دو تن از شاعران همدانی اشعاری را به امیری تقدیم کردند. «رضوان سلماسی» از فعالان فرهنگی همدان و «هوشنگ فضلی» موسس شهر کتاب همدان، نیز سخنانی را بیان کردند. «مسعود احمدی» مدیر انتشارات «آوامتن» که مجموعه کتاب‌های همدان‌نامه را منتشر می‌کند و کلید خورشید را بزن، خوابم می‌آید، نخستین کتاب این مجموعه محسوب می‌شود، برای انتشار کتاب‌های مولفان و مترجمان همدانی اعلام آمادگی کرد.

درباره امیری

در بخشی از این برنامه، در معرفی امیری، مقدمه کتاب وی قرائت شد. در این مقدمه آمده است: قاسم امیری  سال ۱۳۳۲ یعنی سال کودتا در کرمانشاه متولد می‌شود. گویی تأثیر این سال و این اتفاق در تمامی زندگی او نمود می‌یابد. ذهن و زندگی کودتازده امیری تاکنون سامانی نیافته است. شعر و زندگی او نمونه بسیاری از هم نسلانش است که کودتا، انقلاب، جنگ، طلاق، فقر و به طور کلی، دشوار زندگی را در تمامی سالیان عمر به دوش می‌کشد. او شاعر رنج است و همین رنج در شعر او تبلور پیدا کرده و مخاطب او نیز انسان رنج دیده ایرانی است. در شعر او مدام واژه‌های مرگ، شب، تازیانه، تاریکی، گور و… تکرار می‌شود. این تکرار گویی به معنی تأکید است تا مخاطب با دنیای شاعر آشنا شود. کسی که با دنیای واژگانی او بیگانه باشد، نمی‌تواند از شعرش لذت ببرد و هم‌ذات‌پنداری کند.

امیری نیز مانند هر شاعر و اهل فکری زندگی پر فراز و نشیب و تلخی را پشت سر گذاشته اما این تلخی و تجربه زیسته را به واژه‌هایی بدل کرده که چه امروز و چه در آینده، مخاطب را راضی می‌کند. او عاشق ادبیات است و این عشق را صادقانه در شعرش نشان می‌دهد.

«غلامحسین ساعدی»، «صادق چوبک» و «صادق هدایت» اسطوره‌های او بوده‌اند اما این شاعر خود را وامدار هدایت می‌داند اگرچه بسیاری شعر او را با شعر شاملو هم‌خانواده می‌دانند. در مجموعه «عمر، ماهور، ارغوان» دو شعر زیبای «چراغبان» و «مهمان برجای پای توایم» به شاملو تقدیم شده و شعری با عنوان «تاول» را به هدایت و بوف کور تقدیم کرده است. او درباره تأثیرپذیری از گذشتگان بر این باور است که: «هیچ شاعری نیست که بگوید گذشتگان بر من تأثیر ندارد. چون تأثیر نشانه علاقه است».

نثر قاسم امیری نثری امروزین اما پیچیده است در واقع نثرش نیز شعر است. به نظر می‌رسد او بیش و پیش از آن‌که تحت تأثیر دیگران باشد به خواندن وامدار است. بسیار پرخوان است و همین خوانده‌هایش از او شاعری ساخته که اثرش منحصر به خود اوست و ردپا و امضایش در تمامی آثارش دیده می‌شود. اگرچه در زندگی شخصی و اجتماعی او بی‌نظمی موج می‎زند اما آثارش از یک نظم کلامی برخوردار است و خواننده‌اش پس از مدتی با خواندن شعر در می‌یابد که کار چه شاعری را می‌‌خواند و به مرور حس تعلق و هم‌ذات‌پنداری خاصی به خواننده دست می‌دهد.

امیری پس از انقلاب به همدان مهاجرت کرد و در همدان  ازدواج کرد و زندگی را پی گرفت. بلوغ شعری او نیز در همین شهر اتفاق افتاد کتاب اول او با عنوان «عمر، ماهور ارغوان» سال ۱۳۸۱ در همدان منتشر شد که در این وانفسای کتاب و کتابخوان با استقبال خوبی روبرو شد.

امیری شاعری گزیده کار است، نوشتن را از مجله «تهران مصور» آغاز کرد و در دهه هفتاد اشعاری از او در نشریه‌های «گردون»، «دنیای سخن» و «آدینه» چاپ می‌شد و ابتدای دهه هشتاد نیز مسئولیت بخش ادبی «هفته‌نامه پیک همدان» را برعهده گرفت و در حوزه مطبوعات محلی، کاری متفاوت از خود برجای گذاشت.

او مجموعه‌ای از نقدهایی را که نوشته و چهار مجموعه شعر منتشر نشده دارد. به نظر می‌رسد اگر تمامی آثار او پیش از این یعنی در زمان سروده‌شدن منتشر شده بود امیری به عنوان یک شاعر مطرح در بین مردم و اهالی شعر معرفی شده بود. البته از نتایج شهرستانی بودن و مهاجرت نکردن به تهران است که نویسندگان و شاعران کمتر دیده می‌شوند و رسانه‌های سراسری نیز به ساکنان غیر تهرانی این سرزمین نگاه کوتاهی دارند.

به هر حال اگر آن‌چه نوشته چه شعر و چه نثر در زمان خلق اثر منتشر می‌شد و مخاطب می‌خواند به طور یقین امروز قاسم امیری در کنار نصرت رحمانی، منوچهر آتشی و شمس لنگرودی به عنوان شاعری شناخته‌شده توجه خوانندگان را جلب می‌کرد. اما هنوز این فرصت وجود دارد تا او جای پای خود را در حوزه شعر این سرزمین محکم کند. اگرچه مخاطب امروز از خواندن همه آثار این شاعر بی‌بهره بوده اما در صورت انتشار همه آثارش مخاطبان در آینده او را خواهند شناخت و به عنوان یک شاعر توانا از او یاد خواهند کرد بدون شک ردپای قاسم امیری در تاریخ ادبیات این سرزمین به‌جا خواهد ماند.

رویکرد اجتماعی شاعر و زیست متفاوت، از او یک شاعر اجتماعی ساخته است و عاشقانه‌های او نیز درون‌مایه‌ای اجتماعی دارد. هرچند گاهی در اشعار اجتماعی نیزعشق را به مخاطب ارزانی می‌کند. در واقع تجربه‌های زندگی و نمود مباحث اجتماعی و رویدادهای فرهنگی در همه آثارش دیده می‌شود. آثاری که به بزرگان فرهنگ این سرزمین تقدیم کرده از جمله جواد معروفی، محمود دولت‌آبادی، احمد شاملو، صادق هدایت، آیدا شاملو و حتی روابط دوستانه او نشان می‌دهد که یک شاعر اجتماعی است. در نتیجه او نمی‌تواند به زندگی اجتماعی مردم سرزمینش بی‌تفاوت باشد.

با چاشنی موسیقی

در قسمت اجرای موسیقی ابتدا «علی اصغر طاهری» خواننده و آهنگساز و در بخش بعدی «کاظم مرادی» به همراه «شادی فریدونی» قطعاتی در دستگاه ماهور اجرا کردند. مراسم با رونمایی و جشن امضای مجموعه اشعار «کلید خورشید را بزن، خوابم می‌آید» به پایان رسید.

درباره دومین کتاب امیری

«کلید خورشید را بزن، خوابم می‌آید» مجموعه‌ای از اشعار کوتاه قاسم امیری است که گاهی به هایکو نزدیک می‌شود. او خود نیز با اشعار کوتاه رابطه بهتری برقرار می‌کند در روزگار کنونی که آهنگ زندگی چندان تند شده است که مخاطب به شعر بلند کمتر اقبال نشان می‌دهد، به نظر می‌رسد کلید خورشید تا بزن، خوابم می‌آید از این نظر هم بتواند مخاطب را راضی کند. در این مجموعه۱۳۰ شعر کوتاه آمده که بیشتر مربوط به دهه هشتاد و نود خورشیدی است و مخاطب را با زبان شعر این شاعر آشنا می‌کند.