شهرداری منطقه جدید تداعی‌گر هویت تاریخی باشد
مالمیر: در خصوص عنوان این شهرداری نیز پیشنهاد ما این بود که نامی بر روی این مجموعه انتخاب شود که یادآور ارزش تاریخی و فرهنگی شهر همدان باشد و «پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین» را در ذهن مخاطبان تداعی کند.
*آیدا شاکر
*روزنامه‌نگار
مسلم است اغلب بافت شهری که عنوان ملی اش پایتختی تاریخ و تمدن ایران زمین است، بافت کهن و واجد ارزش تاریخی باشد. جای جای بافت شهر همدان بناها و اماکن دارای ارزش تاریخی از سده ها قبل برای این نسل به امانت گذاشته شده است که دشوار بتوان این بافت کهن را محدود به یک یا دو منطقه از شهر کرد. از تپه باستانی هگمتانه تا بازار قدیمی و مرکزمحلههای کهن شهر، رنگ و بوی تاریخ را میتوان در تمامی مناطق همدان مشاهده کرد.
به تازگی شهرداری همدان طرحی را در دست اجرا دارد که اگرچه به نام «شهرداری بافت تاریخی» رایج شده است اما در حقیقت بخش کوچکی از بافت تاریخی شهر در حلقه ابتدایی را شامل شده و به گفته کارشناسان، این طرح در واقع با نام «شهرداری منطقه مرکزی» در دست بررسی است.
بنابر اظهارات مسئولان امر، شهرداری منطقه مرکزی همدان متولی امور فرهنگی و گردشگری و احیای بافت کهن رینگ (حلقه) اول شهر همدان خواهد بود و بناست تنها به بافت تاریخی همین منطقه از شهر بپردازد. اگرچه ایده احداث شهرداری برای بافت قدیمی شهری به قدمت همدان بسیار به جا و صحیح است، اما باید بررسی شود که چرا این شهرداری تنها محدود به بافت تاریخی بخش مرکزی شهر بوده و از سایر مناطق شهر و محله هایی کهن نظیر «جولان» و «کلپا» که در رینگ دوم شهر قرار دارند غافل است؟
دفاع از طرح شهرداری منطقه مرکزی
«محمد رحمانی» مدیر گروه شهرسازی، مدیریت و گردشگری شهری و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان، با حمایت از این طرح، آن را بدون نقص خوانده و بیان میکند: در واقع این اشتباه است که اصطلاح شهرداری بافت تاریخی را برای این شهرداری به کار ببریم زیرا تمامی بخشهای همدان بافت تاریخی محسوب میشوند و این در حالی است که این شهرداری با عنوان «شهرداری منطقه مرکزی» قرار است به طور تخصصی متولی امور فرهنگی و گردشگری احیای بافت تاریخی رینگ نخست، یعنی هسته شکلگیری شهر باشد.
وی میافزاید: مدیریت شهری به تازگی رسالت خود را در موضوعات فرهنگی درک کرده است. شهرداری با این طرح بسیار خوب میخواهد یک منطقه به مناطق قبلی اضافه کند و این موضوع به آن معناست که شهرداری درصدد بیشتر کردن مدیریت شهری است تا بخشهایی از بافت هسته مرکزی شهر که واجد ارزش تاریخی هستند یا ظرفیت توسعه گردشگری دارند را احیا کند. این کار جزو اقدامات ماندگار مدیریت شهری محسوب میشود و این موضوع هیچ تعارضی با رسالت اداره میراث فرهنگی ندارد، به همین سبب این طرحی است که همه دوستداران تاریخ و فرهنگ شهر به خصوص مدیران اداره میراث فرهنگی همدان باید از آن حمایت کنند و برای به ثمر رسیدن آن یاری برسانند اما متاسفانه برخی افراد به دلایل نامعلوم و شخصی مانند مشکلاتی که با شهردار شهر همدان دارند یا موضوعاتی از این قبیل، برای اجرای این طرح مانع تراشی میکنند. در صورتی که افرادی که با این طرح مخالفت میکنند در حقیقت به توسعه و پیشرفت فرهنگ شهر آسیب وارد میسازند.
گستردگی بافت تاریخی در سطح شهر
رحمانی توضیحاتی در خصوص دلیل تمرکز این شهرداری بر رینگ اول شهر ارائه کرده و اظهار میکند: بافت تاریخی در تمامی شهر همدان گسترده شده است و این شهر پر از مناطق تاریخی و کهن است، در صورتی که بخواهیم شهرداری جدید را به تمام بافت تاریخی شهر گسترش دهیم به علت گستردگی وظایف دچار اشکالاتی میشود و قادر نخواهد بود به صورت تخصصی به هسته مرکزی شهر رسیدگی کند و به هرحال متولی حفاظت از بافت تاریخی شهر سازمان میراث فرهنگی است که قوانین آن با احداث شهرداری جدید تغییری نمیکند و همچنان میتواند به وظیفه خود در این راستا برای تمامی بافت کهن شهر بپردازد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت هسته مرکزی شهر همدان، میگوید: حلقه نخست شهر همدان «ونیز همدان» یا حتی «ونیز ایران» محسوب میشود زیرا خاستگاه تاریخ و تمدن ایران است و توجه به این منطقه میتواند به سرمایه گذاران کمک کند تا با احیای مسیرهای تاریخی و فرهنگی شهر و مراکز اقامتی فرسوده این بخش به توسعه گردشگری یاری برسانند.
طرح ناقص
«علی مالمیر» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان، در خصوص طرح شهرداری منطقه مرکزی بیان میکند: اداره میراث فرهنگی به هیچ وجه مخالف شکلگیری این شهرداری نیست، اما نواقصی در این طرح وجود دارند که در صورتی که برطرف شوند مطلوبیت و کارایی آن خیلی بیشتر خواهد شد.
مالمیر میافزاید: در حال حاضر ما در میراث فرهنگی برای تعامل با مجموعه شهرداری موظفیم با ۴ شهردار مناطق همدان، با سلایق و رویکردهای مختلف، تعامل کنیم که این موضوع کار را برای انسجام در برنامه‌ریزی برای حفظ و احیای بافت تاریخی شهر و رسیدن به راهبردی منسجم دشوار میکند و با اضافه شدن منطقه جدید، در عمل به جای ایجاد یک وحدت در این زمینه، به تشتت آن افزوده خواهد شد. در حالی که اگر مدیریت جامعی برای بافت تاریخی کل شهر با ایجاد این شهرداری فراهم میشد، وحدت رویه خوبی رخ می‌داد و اقدامات موثرتری نیز در راستای حفظ بافت تاریخی رقم زده میشد.
بی‌توجهی به بافت تاریخی در رینگ دوم و سوم
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان معتقد است: بسیاری از محوطه‌های واجد ارزش شهر همدان در رینگ دوم و سوم شهر قرار دارند که متاسفانه در این طرح در نظر گرفته نشده‌اند و تمرکز سیاستگذاری این طرح صرفا به رینگ اول محدود شده که قسمت اعظم آن بازار و بخشی از آن خیابان و بخش اندکی نیز منطقه مسکونی است. در ضمن از آنجایی که بافت واجد ارزش شهر بافتی است که توسط شورای معماری و شهرسازی مصوب شده است، این طرح عملا بر این مصوبه منطبق نیست و از نظر حقوقی نیز با مشکل روبه روست.
انتقاد به عنوان
مالمیر همچنین به عنوان و نام این طرح انتقاد وارد کرده و اظهار میکند: در خصوص عنوان این شهرداری نیز پیشنهاد ما این بود که نامی بر روی این مجموعه انتخاب شود که یادآور ارزش تاریخی و فرهنگی شهر همدان باشد و «پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین» را در ذهن مخاطبان تداعی کند. این نام میتوانست وزن کار را برای شهر و حتی استان همدان بیشتر کند به خصوص در شرایطی که در حال حاضر پرونده ثبت جهانی همدان با عنوان «منظر تاریخی و فرهنگی شهر همدان» در حال آماده‌سازی است، رفع این نواقص در طرح شهرداری منطقه جدید میتواند حائز اهمیت باشد.
وی در انتها تاکید میکند: ما معتقدیم که این طرح رویکرد بسیار مثبتی دارد که میتوان با تکمیل و برطرف کردن نواقص آن به تمامی اهداف مد نظر برای حفظ و احیای بافت تاریخی شهر برسیم. اغلب کارشناسان نیز به محدودیت این شهرداری حتی به لحاظ استانداردهای شهرسازی و شاخصه‌های شهرداری یک منطقه اشاره کرده‌اند، بنابراین امیدواریم شورای شهر و متولیان تصمیمگیری در خصوص این طرح، با اصلاح و رفع این نواقص، برای رسیدن به اهداف کامل طرح، یاری برسانند.