شهرداری همدان، سازمان گردشگری ندارد

*یک فعال گردشگری:

*سازمان گردشگری شهرداری؛ کلید سرآمدی گردشگری است

*فاطمه کاظمی

*خبرنگار

موضوع گردشگری، لزوم حفظ آثار تاریخی و طبیعی و همچنین لزوم ایجاد سازمان گردشگری در ساختار شهرداری همدان موضوع این پرونده همدان‌نامه است. در مورد این مباحث، پای صحبت‌های «محمد صیفی‌کار» نشستیم. وی یکی از فعالان گردشگری کشور و استان همدان است که سابقه زیادی در برگزاری جشنواره‌ها و رویداد‌های مختلف گردشگری در سطح ملی و استانی داشته است.

لزوم رعایت اصول و موازین در حفظ آثار تاریخی

صیفی‌کار در مورد لزوم حفظ آثار طبیعی و تاریخی چنین توضیح می‌دهد: همدان به عنوان استان و شهر ما، دارای یک سری ظرفیت‌های بالقوه است که بالفعل کردن این ظرفیت‌ها، مستلزم یک‌سری نیازمندی‌هاست که مهم‌ترین آن، نگاه عمیق به این حوزه است. ما یک‌سری داشته طبیعی مانند غار علی‌صدر، کوهستان الوند سرافراز، رودها، دره‌ها داریم که این‌ها ظرفیت های خدادادی هستند و بشر نقش زیادی در ایجاد آن‌ها ندارد. یک‌سری ظرفیت داریم که ظرفیت تاریخی استان و شهر همدان است؛ در آن هم بشر امروزی نقش قابل ملاحظه‌ای ندارد، مگر این‌که این آثار حفظ یا تخریب کند که متأسفانه در حذف این آثار بیشتر فعال هستیم تا حفظ آن‌ها. مصادیق زیادی هم برای این موارد وجود دارد که می‌توانیم خانه‌های تاریخی را نام ببریم. ما باید این میراث را احیا کنیم و گرد و غبار این آثار را کنار بزنیم تا این آثار دیده شوند. این فرآیند دیده‌شدن، رعایت اصول حفظ آثار را باید در بربگیرد. حفظ طبیعت، قواعد خودش را دارد. حفظ آثار تاریخی، فرهنگی و معماری هم اصول خاص خود را دارد.

وی می‌افزاید: به هر شکل نباید به این آثار دست بزنیم، باید با رعایت اصول و موازین حقوقی و قانونی، علمی آن حوزه ورود بکنیم و یک اتفاقی را رقم بزنیم. در غیر این صورت بازهم اسباب تخریب این آثار می‌شویم. برای مثال، ما در یک دوره‌ای، گنبد امامزاده محسن (امامزاده کوه) را فلز کار کردیم. قدرت تعریقی که ایجاد کردیم، سرعت تخریب را بیشتر کرد. در نهایت با فشار فعالان میراث فرهنگی آن پوسته فلزی برداشته شد. کار حفظ آثار تاریخی باید به شکل درست و اصولی باشد.

حفظ میراث فرهنگی، وظیفه همگانی است

این فعال گردشگری در خصوص حفظ آثار تاریخی خاطرنشان می‌کند: ما برای حفظ داشته‌های خود، یک‌سری متولی داریم، اما به صورت جدی، تمام لایه‌های مدیریتی، اداری، و مردمی هر حوزه و هر شهر، روستا و استان، وظایف تعریف شده و تعریف نشده برای حفظ داشته‌های تاریخی و طبیعی خود دارند. در حوزه میراث فرهنگی و طبیعی، بخشی از وظایف به عهده سازمان‌های دولتی است و یک‌سری وظایف هم بر عهده سازمان‌های خصوصی، سازمان‌های مردم‌نهاد و خود مردم است، اما به هیچ وجه نمی‌شود گفت که مجموع وظایف صرفا به عهده اداره‌ای مانند میراث فرهنگی یا شهرداری است. حفظ تمام جداره‌های کنار خیابان، کف خیابان، محیط زیست آن و تمام سرفصل‌های آن، با تمام لایه‌های جمعیتی و مدیریتی است. در شهر همدان با تمام آثار تاریخی، فرهنگی، معماری و ارزشمند ما محکوم به یک هم‌افزایی جامع در سطح کشور و فراتر از کشور (یونسکو) هستیم. ما موظف هستیم که نسبت به حفظ، احیا و مرمت، نگهداری و مدیریت و بازشناخت و معرفی به لایه‌های جمعیتی در این حوزه اقدام کنیم. پس کسی نمی‌تواند بگوید من نقشی در حفظ آثار تاریخی و طبیعی ندارم. همه لایه‌های جمعیتی، چه میزبان، چه مهمان، چه تعریف شده و چه تعریف نشده، همه موظف هستیم، از این آثار مراقبت کنیم.

اداره میراث فرهنگی به تنهایی قادر نیست

صیفی‌کار در مورد وظایف دستگاه‌ها در حفظ آثار تاریخی و طبیعی چنین توضیح می‌دهد: برای پیشبرد اهداف در این زمینه باید ببینیم چه کسانی چه وظایفی دارند. اشاره کردیم، همه وظیفه دارند، اما برخی دستگاه‌ها وظایف چشمگیرتری دارند که می‌توان اداره میراث فرهنگی و یا اداره منابع طبیعی را مثال زد. اگر بخواهیم ظرفیت‌های شهر همدان را معرفی کنیم، باید میراث فرهنگی این کار را انجام دهد، اما میراث فرهنگی وظایف حاکمیتی، وظایف انتقال اطلاعات و وظایف معرفی ظرفیت‌های گردشگری را به عهده دارد که به هیچ‌وجه به تنهایی قادر به همه کارها نیست. مثلا در مورد یک خانه تاریخی باید چند لایه اداری باید تصمیم‌گیری کنند که حفظ یا حذف شود.

گردشگری؛ اولویت اول توسعه همدان

وی با تأکید بر ظرفیت‌های گردشگری همدان می‌افزاید: ما چند سند بالادستی مانند سند توسعه، سند چشم‌انداز و سند آمایش سرزمین داریم. این سه سند می‌گویند اولویت توسعه استان همدان با گردشگری است. چرا گردشگری انتخاب شده است؟ به‌خاطر همه ظرفیت‌هایی که ما داریم. ظرفیت‌ها شامل کوتاهی مسافت همدان با ۹ مرکز استان (از جمله تهران و البرز)  است. ما تمام ظرفیت‌های حمل و نقلی اعم از ریلی، راه‌های دسترسی مناسب را در اختیار داریم. اگر از این ظرفیت‌ها (انواع گردشگری) غافل شویم، تبدیل به یک بارانداز و یک شهری عبوری برای گردشگری می‌شویم و دستاورد چندانی نصیب استان ما نمی‌شود.

نقش شهرداری در گردشگری همدان

صیفی‌کار می‌گوید: در کنار همه دستگاه‌های اجرایی و ظرفیت‌ها، یک نقطه ثقلی وجود دارد که باید شهرداری باشد. شهرداری به دلیل این‌که گستره وظایف آن بسیار زیاد است، می‌تواند نیروی محرک و کاتالیست خوبی برای هم‌افزایی لایه‌های مختلف اداری و مردمی باشد تا همگی به پای کار بیایند و اتفاق خوبی در حوزه گردشگری رقم بخورد. کشاورزی در یک دوره‌ای اولویت اول توسعه استان همدان بود، اما با توجه به شرایط آبی که حاکم است، دیگر نمی‌توانیم کشاورزی را اولویت اول توسعه قرار دهیم.

لزوم نگاه ویژه شهرداری به گردشگری

وی می‌افزاید: شهرداری ما باید به حوزه گردشگری یک نگاه ویژه داشته باشد. این نگاه ویژه با رعایت قوانین و کسب مجوزها و ایجاد ساختاری واحد با جمع کردن افراد کارشناس تحت یک سازمان گردشگری محقق می‌شود. این سازمان باید بیاید وارد این عرصه شود. یعنی شهرداری بیاید نقش خود را در حوزه گردشگری ایفا کند. شهر اگر قرار است بالنده باشد، کوتاه‌ترین مسیر، توجه ویژه گردشگری است. این توجه ویژه به گردشگری محقق نمی‌شود مگر با ایجاد سازمان گردشگری در ساختار شهرداری. الان وقتی نگاه می‌کنیم، این وظیفه به سازمان فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی و گردشگری محول شده است. یعنی گردشگری در یک گوشه‌ای قرار گرفته است. استان و شهر همدان اولویت اولش گردشگری است. متولیان باید به این باور برسند که فرهنگ‌سازی برای ایجاد تغییر، به ویژه در حوزه گردشگری، فرآیندی پیچیده و دیربازده است.

انحلال کمیسیون گردشگری در شورای شهر

صیفی‌کار می‌گوید: در شورای شهر قبل کمیسیونی با عنوان کمیسیون سرمایه‌گذاری و گردشگری فعال بود و انتظار این بود که ما رو به جلو پیش بریم، اما متأسفانه وظایف همین کمیسیون هم به کمیسیون‌های دیگر واگذار و گردشگری به کمیسیون فرهنگی واگذار و به نوعی جایگاه گردشگری در ساختار شورای شهر کوچکتر شد. برخلاف تلاش شورای شهر، کمیسیون فرهنگی و کمیته گردشگری کمیسیون فرهنگی، فعلا شاهد افول جایگاه گردشگری در اذهان عمومی هستیم.

وی تأکید می‌کند: انتظار این است که با توجه به مطالب پیش گفته در خصوص جایگاه گردشگری و خاستگاه‌های عمومی و انتظارات عمومی، شورا و شهرداری بیش از پیش به مقوله گردشگری بها بدهند و  به رشد و رونق گردشگری در شهر و استان عزیزمان همدان سرعت ببخشند.

ایجاد سازمان گردشگری در شهرداری

صیفی‌کار در پایان چنین نتیجه‌گیری می‌کند: اگر سازمانی تحت عنوان گردشگری به صورت مستقل توسط شهرداری و شورای شهر ایجاد شود که برود ظرفیت‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی، ادبیات، شعر، درمانی، موسیقایی را بیاورد در کنارهم جمع کند، شروع به هم‌افزایی کند و به شکل جدی معرفی کند که اگر این اتفاق بیفتد، ما می‌توانیم از سرآمدان حوزه گردشگری باشیم.  یکی از ظرفیت‌های بزرگ شهر همدان، طب ایرانی یا طب سینایی و همچنین چرم همدان است. ما به عنوان فعالان گردشگری موظفیم نگاه مدیران ارشد کشور و استان را به این باور برسانیم که اولویت اصلی و بی بدیل توسعه متوازن، متناسب و هدفمند استان و شهر همدان، هیچ چیزی نیست، به‌جز گردشگری.