عامل مرگ= موتور

*زهرا کرد

*پرستار

یار دبستانی روزهای دور هم اکنون با تایید مرگ مغزی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری است و واپسین روزهای ماندگاری جسمش را سپری می‌کند؛ راکب موتور نیز که سابقه رفاقت با یار دبستانیش را دارد، بعد از تصادف خانه‌نشین شده و مطلقا با کسی یارای سخن گفتن ندارد؛ تصویر روز حادثه از جلو چشمانش محو نمی‌شود: به حمید پیشنهاد کرد تا میدان امام می‌رساندش؛ رساندنی که نه تنها به مقصد ختم نشد که به تصادف و خونریزی مغزی انجامید و هم حال ده روز از مرگ مغزی حمید می‌گذرد. راکب هجده ساله بدون گواهینامه و کلاه ایمنی آن هم با موتور قرضی به دنبال کارهای اداری استخدامش بود که با یک سرعت غیرمجاز و کنترل‌نکردن موتورسیکلت سرنوشت خودش و یار دبستانی‌اش را به ورطه تاریکی از روزگار کشاند.
موتورسواری معضل درمانی فراموش شده کشور ماست، چراکه تنها سی درصد از راکبان این وسیله از کلاه ایمنی استفاده می‌کنند و بقیه بدون کلاه در واقع جانشان را کف خیابان‌های ناایمن شهر می‌گذارند و بر ستیغ مرگ می‌رانند. موتورسواری در جامعه فعلی ما به دو نوع کاربری تقسیم شده است؛ گونه اول که بیشتر شامل نوجوانان کم سن و سال است‌ و برای به پرواز درآمدن خیالات ذهن بلندپروازشان موتور را انتخاب می‌کنند و در واقع موتور بر آن‌ها سوار می‌شود و نوع دوم که برای ممر درآمد و یا به گردش درآمدن چرخ زندگی روزمره سوار موتور می‌شوند. شایان ذکر است‌ که وقتی هزینه ارزان‌ترین ماشین سواری داخلی چند ده برابر حقوق ماهیانه دهک‌های پایین جامعه است، موتور تبدیل به وسیله رفت و آمد خانواده‌ها می‌شود و شاهد چند ترک سوار شدن خانوارها هستیم. از طرفی رنج پایان‌ناپذیر معیشت نیز باعث ماندگاری همیشگی مردم کشور ما در قعر هرم مازلو می‌شود، با این شرایط پدیده موتورگیری و گرفت و گیرهای مقطعی جز نمکی بر زخم قشر ظعیف جامعه نتیجه مطلوبی به همراه ندارد‌.
دکتر «رسول سلیمی» رئیس اورژانس بیمارستان بعثت همدان از تروماهای ناشی از موتورسواری که به اورژانس مراجعه می‌کنند سخن به میان آورد: متاسفانه حدود چهل درصد از موارد مراجعین مولتیپل تروما اورژانس را موتورسواران شامل می‌شوند که به رعلت غیرایمن‌راندن راکبان و البته نامناسب بودن خیابان‌ها دچار آسیب‌های متعدد در مغز و ستون فقرات می‌شوند که با توجه به نوع آسیب وارده اغلب پیش آگهی بسیار بدی در انتظارشان است، از جراحت‌های سطحی تا قطع، نقص عضو و مرگ.چرا کلاه نمی‌گذارند؟
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان به اهمیت حیاتی کلاه ایمنی اشاره می‌کند و معتقد است که با استفاده از کلاه شاهد کاهش نود درصدی آسیب‌های ترومایی این وسیله هستیم.
وی از استقبال‌نکردن موتورسواران به استفاده از کلاه ایمنی انتقاد می‌کند و ادامه می‌دهد: در کشورهای آسیای میانه با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و مرطوبی که دارند همه موتورسواران موظف به استفاده از کلاه ایمنی هستند و با حفظ شرایط استاندارد، موتور به یک وسیله کم خطر و ایمن در حمل و نقل شهری آن‌ها بدل شده است.
هزینه‌های موتورسواری
رئیس اورژانس بیمارستان بعثت به هزینه‌های غیرمستقیمی که صدمات موتورسواری بر بدنه دولت و جامعه تحمیل می‌کند اشاره می‌کند و می‌گوید: بار مالی که هر مجروح بصورت مستقیم‌ بر سیستم درمان، بیمه‌های درمانی، معیشت خانواده و بهزیستی وارد می‌کند، در کنار بار روانی و اجتماعی این مقوله همگی از تبعات این وسیله موتوری است که می‌تواند با راهکارهایی این موارد را به کمینه ترین حالت ممکن رساند.
با موتورسواران چه باید کرد؟
دکتر سلیمی متخصص طب اورژانس به فرهنگ‌سازی مرتبط با چهارشنبه سوری اشاره می‌کند و این مورد را نشانه خوبی از همکاری بین بخش‌ها و ارگان‌های جامعه می‌داند و معتقد است با آموزش‌هایی که از صدا و سیما و نهادهای متولی صورت می‌گیرد ما هر ساله شاهد چهارشنبه‌سوری‌های کم‌خطری هستیم، در رابطه با موتورسواری نیز نهادهای متولی و غیرمتولی باید پای کار بیایند و به فرهنگ‌سازی در این زمینه کمک کنند، نهادهایی نظیر صداوسیما، آموزش و پرورش و پلیس راهور. از طرفی راکبان نیز اهمیت استفاده از کلاه را بسیار جدی گرفته و بدانند که ارزش سلامتی با ریالی قابل معاوضه نیست. در پایان از صدا و سیما دعوت و تقاضا می‌کنم که با حضور در بیمارستان و تهیه گزارش‌های مستند از تبعات موتورسواری غیرایمن به تنبه صحیح جامعه پیرامون این آسیب کمک کنند.
اگر از زاویه دیگری به قضیه موتورسواری در ایران نگاه کنیم متوجه می‌شویم که این وسیله با نوع کاربری مزاحمت‌گونه آن توسط برخی از سرنشینانش به مصداقی برای نقض حقوق شهروندی بدل شده و شنیدن صدای گاز دادن‌های بی‌وقفه و یا بوق‌های مکررش تمثالی از بی امنیتی را برای زنان جامعه به همراه دارد. نظیر مریم دختر جوانی که می‌گفت ناخودآگاه با شنیدن صدای موتور کل عضلاتم منقبض می‌شود و کیفم را در جهت مخالف می‌گیرم تا مورد آسیب واقع نشوم.

موتورسواری جرم است؟
سرهنگ «فرخ جمالی» رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی شهرستان همدان ضمن اشاره به حدود ده هزار مورد اعمال قانونی که برای موتورسواران در چهارماهه نخست سال جاری در شهر همدان صورت گرفته است از آمار استفاده از کلاه ایمنی توسط راکبان اظهار ناخوشنودی می‌کند و می‌گوید: تنها سی درصد از موتورسواران از کلاه ایمنی استفاده می‌کنند و این مهم در افزایش صد درصدی آمار تلفات موتورسواری نسبت به چهارماهه نخست سال گذشته نقش موثر داشته است. هم‌چنین آمار افزایش چهل درصدی مجروحین موتورسواری در مقایسه با سال گذشته بر بی اهمیتی کلاه ایمنی نزد مردم صحه می‌گذارد‌.
وی به ترکیب سنی حساس و مخاطره آمیز نوجوانان موتور سوار اشاره می‌کند که در اثر شور و غلیان جوانی دست به اعمال و حرکات خطرناک می‌زنند و تبعات جبران ناپذیری را سبب می‌شوند.‌
پلیس در مواجهه با موتورسواران چه می‌کند؟
سرهنگ جمالی به مواردی چون اعمال قانون تحت برگه‌های جریمه، توقیف موتورسیکلت و معرفی به مراجع قضایی اشاره می‌کند اما این روش‌ها را برای اصلاح و کاهش آسیب موتورسواری ناکافی می‌داند و مردم و موتورسواران را در پیشبرد این امر سهیم می‌داند. وی معتقد استک مادامی که راکب به اهمیت و حفظ سلامت خودش فکر نکند هر گونه اعمال قانون و توقیفی روش مقطعی به حساب می‌آید و نتیجه درخور نخواهد داشت.
جای خالی…
رئیس پلیس راهور شهرستان به خلا حضور نهادهای متولی و آموزشی در کاهش تصادفات اشاره می‌کند و استفاده از موتورهای برقی با بیشینه سرعت پنجاه کیلومتر را به جای موتورهای ۱۲۵ با شتاب و سرعت فراوان بسیار کارساز و راهگشا می‌داند. هم‌چنین کم کاری سازمان‌هایی نظیر آموزش و پرورش، شهرداری، تبلیغات را در وجود چنین وضعیتی که شاهد افزایش صد درصدی تلفات موتورسیکلتی هستیم موثر می‌داند.
موتور؛ تهدیدی برای عابر پیاده
سرهنگ جمالی به جرائمی که موتورسواران به صورت معمول در استفاده از این وسیله مرتکب می‌شوند اشاره می‌کند:
این جرائم شامل حرکت در پیاده رو، خلاف جهت حرکت کردن، عبور از موانع و چراغ قرمزها، لایی‌کشیدن در ترافیک و سبقت از راست هستند که تعدادی از آن‌ها  ضمن آسیب و مجروح شدن عابرین پیاده، باعث کاهش امنیت و تجاوز به حقوق شهروندی شهروندان نیز می‌شوند.