یک روان‌شناس بررسی می‌کند:
عوارض روان‌شناختی ویروس کرونا و قرنطینگی متعاقب آن

*امیرحسین خوشبخت

*روان‌شناس

نخستین بار اسفند سال ۹۸  بود که ورود ویروس کرونا به طور رسمی به کشور اعلام شد و مشکلاتی برای افراد به وجود آورد. در بخش نخست این نوشتار به بررسی تأثیرات روان‌شناختی کرونا و قرنطینگی متعاقب آن می‌پردازیم. در بخش دوم نیز قرار است به بررسی نظرات افرادی که مبتلا به ویروس کرونا شده‌اند، بپردازیم و علائم روانی آن‌ها را شناسایی کنیم. در بخش سوم نیز فرضیه‌ای را در ارتباط با بیماری‌های التهابی عصبی چون ام اس و آدِم مطرح می‌کنیم و تأثیر روانی ویروس کرونا در بیماران مبتلا به ام اس و در معرض خطر آدِم را مطرح کنیم.

عوارض روان‌شناختی ویروس کرونا

درباره عوارض روان‌شناختی ویروس کرونا می‌توان به مواردی چون افسردگی، اختلالات خلقی و اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه، تحریک‌پذیری، پرخاش و عصبانیت اشاره کرد. اضطراب و اختلال خلقی شایع‌ترین تشخیص در مبتلایان به کرونا بوده است.

هم‌پوشانی علائم افسردگی و کرونا

حال سوال مهمی که باید از خود بپرسیم این است که آیا همه افرادی که بعد از کرونا دچار افسردگی شدند واقعاً مبتلا به افسردگی بودند یا موضوع چیز دیگری است؟

با اندکی مطالعه و تحقیق درباره علائم افسردگی و کرونا، متوجه می‌شویم برخی از این علائم مشابه هستند و هم‌پوشانی ایجاد کرده‌اند. همچون اختلال در تمرکز، خواب ناکافی، کاهش اشتها و عده‌ای به اشتباه علائم کرونا را افسردگی تعبیر می‌کنند. البته باید به این موضوع توجه کرد که برخی افراد به دلیل وحشت از مرگ یا نگرانی نسبت به آینده دچار افسرگی می‌شوند، اما همه دچار افسردگی نمی‌شوند و فقط عده‌ای علائم مشابه با افسردگی دارند که ناشی از ویروس کرونا است.

راه مقابله با اختلالات روانی کرونا

افرادی که در ارتباطات اجتماعی، توانمندی بدنی، هنر، ورزش و مانند این احساس مفید بودن دارند و امیدوار هستند، کمتر با عوارض روانی ویروس کرونا مواجه می‌شوند. همه افراد می‌توانند با تمرین ذهن‌آگاهی و تغذیه مناسب و موارد بالا به مقابله با آثار روانی ویروس کرونا بروند و افرادی که موارد بالا را به خوبی انجام نمی‌دهند یا روحیه مناسبی ندارند، در صورت ضرورت می‌توانند از مشاوران و روان‌شناسان کمک بگیرند.

ویژگی‌های روانی ویروس کرونا در کودکان

وجود اضطراب و ترس، سرزندگی کم، پرخاشگری و خصومت، کمبود و جست‌و‌جوی امنیت و بازداری، احساس ناکارآمدی، تردید و انفعال از ویژگی‌های روانی ویروس کرونا در کودکان است. با توجه به ویژگی‌های گفته شده، می‌شود نتیجه گرفت بیماری کرونا بیش از افسرده کردن کودکان، باعث ایجاد اضطراب، احساس ناامنی و کاهش سرزندگی شده است.

همه‌گیری کرونا چگونه بر سلامت روانی بانوان اثر می‌گذارد؟

دکتر «سوزان پیروان» عضو انجمن زنان و مامایی ایران در مصاحبه‌ای در رابطه با این موضوع می‌گوید: «باید در نظر داشت که زنان به صورت سنتی افرادی حمایتگر هستند، به این معنا که نگرانی زنان نسبت به مردان در صورت ابتلا یکی از افراد خانواده به این ویروس بیشتر است. ضمن این‌که نگران از دست دادن شغل به دلیل کم‌شدن ساعات کاری خود نیز هستند و همچنین وظیفه خانه‌داری را نیز بر عهده دارند و در نتیجه زمان کمتری را برای استراحت و آسایش خود خواهند داشت و احتمال آسیب‌های روحی در بانوان بیشتر است».

اثرات روانی ویروس کرونا در سالمندان

می‌توان گفت افرادی که سابقه بیماری روانی داشته‌اند، کودکان، بانوان و سالمندان همه در معرض خطر عوارض روان‌شناختی ویروس کرونا هستند و حال حاضر می‌خواهیم درباره اثرات روانی ویروس کرونا در سالمندان نکاتی را بنویسیم.

آثار روان‌شناختی این بیماری در سالمندان می‌تواند شامل اضطراب، استرس و عصبانیت باشد. همچنین قرنطینه و قطع ارتباطات اجتماعی می‌تواند افراد مسن را در معرض افسردگی قرار دهد.

مردی میانسال بدون سابقه بیماری روانی که دچار مشکل در تصمیم‌گیری شده بود، در این باره خاطره‌ای نقل می‌کند: در طول مدت بیماری و به خصوص شب هنگام خواب از بستر برخاستم و از خود پرسیدم الان باید چه کاری انجام دهم؟ بخوابم یا نه؟ نیم ساعت یا شاید هم بیشتر در چنین حالتی ماندم و نمی‌دانستم چه تصمیمی بگیرم؟

وی می‌افزاید: وقتی همسرم به پرسید «غذا می‌خوری؟»، نمی‌دانستم چه جوابی بدهم و فقط به همسرم خیره شده بودم.

زن جوانی بدون سابقه بیماری روانی دچار اضطراب و افسردگی شده بود که شایع‌ترین علائم روانی ویروس کرونا است. لازم به ذکر است اکثر افراد مورد بررسی دارای اضطراب بودند. دختر بچه‌ای دچار ترس شده و نمی‌خواهد از خانه بیرون برود. همانطور که قبلا گفتیم، علائم روانی کرونا در کودکان بیشتر ترس و اضطراب است.

مردی میانسال و تند مزاجی که دچار توهم شده است، در این باره می‌گوید: وقتی در خانه بودم و حالم در اثر ویروس کرونا بد بود، ناگهان دچار توهم شدم و روبروی خودم کویری بزرگ و پشت سرم در خانه مادرم را دیدم. ناگهان صدایی شنیدم که می‌گفت: «اگر به سمت کویر کشیده شوی، می‌میری و اگر به سمت در خانه مادرت بروی، زنده میمانی». من هم به سختی خود را به سمت در خانه مادرم می‌کشاندم. وقتی هشیار شدم، خودم را در حیاط خانه‌ام دیدم.

اختلال آدِم

اختلال آدِم: التهاب حاد منتشره مغزی بیماری نادری است که باعث حمله گسترده به مغز و طناب نخاعی می‌شود. همچنین باعث حمله سلول‌های سیستم عصبی مرکزی شده و با آسیب به میلین آن‌ها باعث تخریب قشر مغز می‌شود. این بیماری معمولا در اثر عفونت‌های ویروسی یا واکسیناسیون به وجود می‌آید. این بیماری یک واکنش سیستم ایمنی است که به اعصاب حمله و موجب فلج شدن می‌شود. این بیماری با بیماری ام اس شباهت‌های زیادی دارد.

بیماری ام اس

ام اس یک بیماری عصبی التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که وظیفه ارتباط دارند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌های جسمی زیادی شود.

یک زن ۴۷ ساله بعد از بهبودی کرونا خواب آلود و بی‌توجه به تحریکات بیرونی بوده است و در نهایت برای رفع فشار ناشی از تورم مغزش بخشی از جمجمه‌اش برداشته شده است.

آن‌چه که درباره بعضی از بیماران آدِم دیده می‌شود، این است که شما ممکن است اختلال عصبی شدید داشته، اما در ظاهر مبتلا به بیماری کرونا باشید.

فرضیه رابطه اختلالات روانی کرونا و بیماری‌های ام اس و آدِم

بیماری آدِمی که در اثر ویروس کرونا به وجود بیاید، برای افرادی که مبتلا به ام اس هستند بسیار خطرناک بوده و عوارض روانی و جسمی زیادی را برای فرد به دنبال دارد.

واکسیناسیون برای افراد مبتلا به ام اس می‌تواند خظرناک باشد و فرد مبتلا به آدِم بشود و دانشمندان وظیفه دارند برای افراد مبتلا به ام اس واکسن ویژه‌ای تهیه کنند.

افراد مبتلا به ام اس باید بیشتر از افراد سالم مواظب سلامتی خود باشند و در صورت ابتلا به بیماری کرونا و اختلالات روانی آن سریعا به پزشک مراجعه کنند. اگر اطرافیان این افراد متوجه شدند فرد مبتلا به کرونا شده است و دست به کارهای عجیب و غریب میزند باید سریعا وی را نزد پزشک ببرند تا درمان را آغازکند و مانع از اثرات سهمگین روانی و جسمی شوند.

منابع

۱–مقاله تأثیرات روانی کرونا بر کودکان نوشته «مرضیه اسداللهی» و «زهره رافضی»

۲-تحقیق عوارض روانی کرونا محققان دانشگاه آکسفورد

۳-تحقیق پژوهشگران دانشگاه آکسفورد درباره رابطه اختلالات شناختی و سایکوزی و ویروس کرونا

۴-مصاحبه دکتر «سوزان پیروان» درباره عوارض روانی بانوان با خبرگزاری ایرنا

۵-مصاحبه «ابراهیمی مقدم» درباره عوارض روانی کرونا با خبرگزاری ایرنا

۶-مصاحبه «مجید صادقی» روانپزشک و رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران درباره عوارض روانی کرونا با باشگاه خبرنگاران جوان

۷-مطالعات منتشر شده عوارض روان‌شناختی کرونا توسط هفته‌نامه پزشکی لنست انگلستان