مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان:
همدان پائین‌ترین میزان مصرف سموم کشاورزی کشور را دارد
صدور مجدد مجوز صادرات فلفل دلمه‌ای به روسیه
پیشه‌ور: با وجود این‌که مقادیر قابل توجهی محصولات کشاورزی از استان همدان به کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و حتی آمریکایی صادر میشود، ما حتی یک کیلوگرم محصول برگشتی نداشتیم. محصولات سیبزمینی که به طور مثال از کشور ازبکستان برگشتی خورده بود، به خاطر خاکی بود که در آن محموله بود. مربوط به استان ما هم نبود. یک قاعده کلی است، معمولا محمولههای گیاهی که صادر میشوند، باید صادرکننده دقت کند هیچ‌گونه خاکی همراه محموله نباشد. چون خاک میتواند حامل یک سری عوامل بیماریزا باشد.
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
موضوع واردشدن سم و کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی، مسئله مهمی در حوزه سلامت و محیط زیست است. چند سالی است که شنیده میشود میزان استفاده از سموم و کودهای شیمیایی در برخی از مناطق استان همدان چندین برابر بیش از حد مجاز شده است. درباره صحت و سقم این مسئله و راهکارهای سازمان جهاد کشاورزی برای کاهش مصرف سموم شیمیایی کشاورزی در استان، پای صحبتهای «شهرام پیشه‌ور» نشستیم. وی دارای مدرک دکترای حشره‌شناسی کشاورزی است و از سال ۱۳۸۳ تا کنون، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان است.
*سموم شیمیایی؛ داروی گیاهان
پیشه‌ور درباره علت استفاده از سموم شیمیایی کشاورزی چنین توضیح می‌دهد: باب این بحث را باید دقیق باز کنیم و آن را شفاف مورد بررسی قرار دهیم تا آحاد جامعه به خوبی از درستی یا نادرستی این موضوع اطلاع پیدا کنند. محصولات کشاورزی اعم از باغی، زراعی یا گلخانه‌ای، موجودات زنده‌ای هستند. همچنان‌که ما انسان‌ها در مواقع ضروری مانند بیماری نیاز داریم به پزشک مراجعه کنیم و از داروها برای بهبود بیماری خودمان استفاده کنیم، گیاهان هم که موجودات زنده‌ای هستند، به تبع، در طول دوره رشد خودشان دچار یک سری بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز میشوند و باید با این عوامل زیان‌رسان گیاهی ما مقابله کنیم تا بتوانیم محصول با کیفیت و با کمیت بالا تولید کنیم.
وی می‌افزاید: بر اساس گزارش سازمان خوار و بار و غذایی جهانی، در صورتی که ما به موقع نتوانیم با عوامل زیان‌رسان گیاهی، مقابله کنیم، چیزی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات کشاورزی از دسترس خارج میشوند. گاهی ممکن است یک باغ یا مزرعه مورد هجوم یک سری از بیماری‌ها قرار بگیرد و اگر به موقع مبارزه نشود، شاید صد‌درصد آن محصول از بین برود. پس باید با عوامل زیان‌رسان مبارزه کنیم. برای کنترل عوامل خسارت‌زای گیاهی راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن راه‌ها، استفاده از سموم شیمیایی است. همان‌طور که ما نمی‌توانیم داروهای شیمیایی را به طور کل حذف کنیم، سموم کشاورزی را نیز نمی‌توانیم به طور کامل حذف کنیم و در موارد ضروری باید از سموم شیمیایی استفاده کنیم. این‌که از چه سمی، در چه جایی و به چه شکلی استفاده کنیم، این موضوع مهمی است.
همدان؛ استان امن در زمینه مصرف سم در کشور
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، اظهارات خود را درباره وضعیت استفاده از سموم کشاورزی در استان همدان چنین بیان می‌کند: در حال حاضر در استان همدان سالیانه چیزی نزدیک ۴۲۰ تا ۴۵۰ تن سم کشاورزی مصرف میشود. یعنی به طور میانگین، سرانه زمین زراعی یا باغی ما چیزی نزدیک ۶/۰ تا ۷/۰ لیتر به ازای هر هکتار می‌رسد. این میزان پائین‌ترین میزان مصرف سم در کشور است؛ یعنی با جرأت و قاطعیت می‌گویم، ما یک استان بسیار امن و ایمن در زمینه مصرف سموم شیمایی در سطح کشور محسوب می‌شویم. در خارج از کشور، برخی کشورهای پیشرفته آمارشان ۲ الی ۵/۲ لیتر سم به ازای هر هکتار است. پس ما با توجه به شرایط اقلیمی، اکولوژیکی و زراعی کشورمان، کشوری هستیم که نسبت به سایر کشورها، حتی کشورهای اروپایی مصرف کمتری داریم.
پیشه‌ور درباره وضعیت استان همدان توضیح می‌دهد: در استان همدان، محصولات مختلف زراعی، باغی و گلخانه‌ای داریم که تنوع زیادی را شامل میشود. تنوع اقلیمی مناسب (گرمسیر، معتدل و سردسیر) هم داریم. شهرستان‌های جنوبی استان مانند نهاوند، ملایر، تویسرکان و اسدآباد به تبع تنوع کشت بالاتری را دارند و محصولات مختلفی را کشت می‌کنند. شهرستان بهار و همدان در منطقه معتدل قرار می‌گیرند. شهرستان‌های رزن، کبودراهنگ و فامنین جز شهرستان‌های سرسیر ما با تنوع کشت پائین‌تر هستند.
وی ادامه می‌دهد: محصولاتی در سطح استان داریم که از نظر تولید، کمیت، کیفیت و سطح کشت رتبه‌های برتری کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این محصولات شامل سیبزمینی، گردو، یونجه، کشمش، جو هستند. به تبع آن، برای بالا نگهداشتن سطح تولید محصولات با توجه به سیاست‌ها و اهداف وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با پایداری تولید و حفظ منابع آبی و رعایت الگوی کشت، ما سطح زیرکشت را پائین آورده‌ایم. این امر در راستای حفظ منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب و بالابردن بهره‌وری از سطوح کشت است.
صدور مجوز مجدد صادارت فلفل دلمه به روسیه
این مقام مسئول در خصوص تنوع سموم شیمیایی و برگشت محصولات کشاورزی از چند کشور به دلیل بالابودن مصرف سموم شیمیایی خاطرنشان می‌کند: از لحاظ تنوع سموم کشاورزی، در کشور چیزی حدود ۲۵۰ سم به ثبت رسیده است. سمومی که در معاونت حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی مجوز نگیرند، سموم غیرمجاز محسوب میشوند و به تبع با این موارد برخورد می‌کنیم. ممکن است این سموم در کشورهای دیگر حتی در کشورهای اروپایی مجاز باشند، اما در کشور ما مجوزی برای مصرف نگیرند. این پروتکلی جهانی است و هر کشوری متناسب با معیارهای خود به سموم مجوز می‌دهد.
وی می‌افزاید: طی چند ماه اخیر، برگشت محصولات کشاورزی از کشورهای دیگر جنجالی شد. این جنجال با برگشت محصول فلفل دلمه‌ای از کشور روسیه آغاز شد. واقعیت به این شکلی که بیان شد، نبود. یک‌سری در کشورهای روسیه ثبت شده بود و در کشور ایران نبود. در آزمایشاتی که آن‌جا انجام شد، به چهار سم رسیدند که در مرحله اول در کشور روسیه ثبت نشده بود و در کشور ایران وجود داشت. آن چهار سم را استخراج کردند و اعلام کردند این سموم ممنوعه است. در حالی‌که این سموم در کشور ما ثبت شده بودند. پس مشکلی نداشت. این فقط شامل کشور ایران نبود و روسیه این کار را با چند کشور دیگر هم انجام داد. جار و جنجالی که در کشور ما انجام شد، وارد سیاسی‌کاری شد، افرادی در این خصوص اظهارنظر غیرتخصصی کردند، که جای تأسف دارد. خوشبختانه با دیپلماسی دقیق و روشن سازمان حفظ نباتات و مجموعه جهاد کشاورزی انجام شد، این مشکل حل شد. از مورخه ۱۴ اسفند سال جاری مجوز صادرات فلفل دلمه‌ای به روسیه صادر شد. یک هیئت روسی مستقیما در کشور ایران مستقر شدند. کارشناسان و محققان آن‌ها از نزدیک گلخانه‌ها را بررسی کردند. نمونه‌داری‌هایی هم انجام شد و اعلام کردند که مشکلی برای مصرف این محصولات وجود ندارد.
خاک محموله؛ دلیل برگشت سیبزمینی
پیشه‌ور درباره شایعات در خصوص محول سیبزمینی چنین توضیح می‌دهد: برگشت محصولات کشاورزی در رابطه با مسائل قرنطینه‌ای هم داریم. یک سری اتفاقاتی افتاد که اعلام کردند که محصول سیبزمینی از کشور ایران به کشور تاجیکستان و ازبکستان و کشورهای دیگر رفته و برگشت خورده است. خوشبختانه ما تاکنون، در سال زراعی جاری هیچ محموله برگشتی از هیچ کشوری نداشته‌ایم. با وجود این‌که مقادیر قابل توجهی محصولات کشاورزی از استان همدان به کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و حتی آمریکایی صادر میشود، ما حتی یک کیلوگرم محصول برگشتی نداشتیم. محصولات سیبزمینی که به طور مثال از کشور ازبکستان برگشتی خورده بود، به خاطر خاکی بود که در آن محموله بود. مربوط به استان ما هم نبود. یک قاعده کلی است، معمولا محمولههای گیاهی که صادر میشوند، باید صادرکننده دقت کند هیچ‌گونه خاکی همراه محموله نباشد. چون خاک میتواند حامل یک سری عوامل بیماریزا باشد. ما هم این کار را در مورد محصولاتی که به استان همدان وارد میشوند، انجام می‌دهیم و بدون تعارف برگشت می‌دهیم. همین امسال سیبزمینی بذری که از کشور هلند وارد کشور شده بود، تائیده‌های لازم را هم داشت. بررسی کردیم و متوجه شدیم آلودگی دارد. با توجه به بالا بودن هزینه برگشت محصول برای وارد کننده، خودمان با همکاری سازمان پسماند شهرداری همدان، خودمان محموله را معدوم کردیم. برگشت محصولات کشاورزی اتفاق جدیدی نیست.
مدیریت سموم کشاورزی طی ۲۰ سال
وی درباره فروشنده‌های سموم و مدیریت مصرف سم تأکید می‌کند: در حال حاضر در سطح استان همدان، ۱۵۰ فروشنده سموم فعال داریم. به جرأت می‌توانم بگویم که جز سه استان برتر کشور هستیم که اتحادیه استانی سم در سطح استان را به صورت تخصصی دایر کردیم. تمام سم‌‌فروشی‌های ما باید عضو این اتحادیه باشند. با این اتحادیه جلسات تخصصی به منظور رعایت مسائل تخصصی و قانونی داشته‌ایم و با عرضه غیرقانونی سموم به شدت برخورد می‌کنیم.
وی در پایان می‌گوید: دلیل کاهش میزان مصرف سموم در سطح استان در طول دو دهه اخیر، انجام کارهای فرهنگی، ترویجی، اطلاع رسانی، ساماندهی فروشندگی‌های مجاز سموم کشاورزی در سطح استان، مقابله با فروشنده‌های غیرمجاز، مبارزه مکانیکی، بیولوژیکی و مدیریتی بوده است. در حال حاضر در استان همدان دو واحد تولید محصولات بیولوژیکی (پرورش کنه‌ها و حشرات مفید) داریم که مبارزه با آفات با این روش، کار ارزشمندی است.