*مهدی به‌خیال
*نویسنده و پژوهشگر
در ادامه تاریخ مطبوعات استان، در این شماره به معرفی هفته‌نامه‌های «نهیب»، «نهیب غرب» و «نهضت ما» می‌پردازیم که هر سه به نوعی با «حسین غفاری» مرتبط بوده‌اند.
مشخصات نشریه نهیب
هفته‌نامه نهیب به نوشته روزنامه ندای اکباتان (سال ۱۲، ۱۳۴۱، ص ۱۱) در بهمن‌ماه سال ۱۳۲۹ و به نوشته روزنامه ندای میهن (سال ۲۸، ۱۳۵۷، ص ۳) در اول بهمن ۱۳۳۱ در همدان به صاحب‌امتیازی «احمد سروش» (۱۲۸۹ـ۱۳۵۰) و مدیرمسئولی حسین غفاری در ۴ صفحه وزیری در چاپخانه گیتی (همدان) شروع به انتشار کرد. این روزنامه به نوشته منابع ذکر شده چندان دوام نیاورد و پس از ۲ شماره تعطیل شد، اما به گفته «سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران» شماره ۴ این نشریه در سال ۱۳۲۸، در قطع ۳۵ سانتیمتر منتشر شده است.
مشخصات نشریه نهیب غرب
هفته‌نامه نهیب غرب از تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۳۱ به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی حسین غفاری در قطع رحلی (۲۵*۳۷) و در ۴ صفحه ۴ ستونی، در چاپخانه گیتی و پس از مدتی در چاپخانه شخصی غفاری (توانا) با تیراژ ۳۰۰۰ نسخه در همدان منتشر شد. محل اداره نشریه خیابان بوعلی، جنب کوچه بیمه دایر شده بود.
این هفته‌نامه که با روش علمی، ادبی، انتقادی و سیاسی پا به عرصه دنیای مطبوعات گذاشته بود، توانست طی ۲۶ سال مدام، به فعالیت خود در همدان ادامه دهد. اما طی این دوران از لحاظ قطع و صفحه‌بندی دچار تغییراتی شد، از جمله در سال بیست و سوم (سه‌شنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۳، شماره ۷۹۶)، انتشار روزنامه در قطع (۳۶*۵۰) و ۷ ستونی منتشر شد، و نیز عنوان روزنامه که در سمت راست نشریه با طرحی از کوه الوند چاپ شده بود به خوشنویسی تبدیل شد و به سمت چپ روزنامه درآمد. از دیگر نکات قابل توجه تعداد صفحات آن بود که در سال‌های پایانی (۱۳۵۷) از ۴ صفحه به ۶ صفحه تبدیل شد.
از نویسندگان این هفته‌نامه می‌توان به پرویز اذکائی، ابوالحسن آذری و حسین زواری اشاره کرد. آخرین شماره روزنامه نهیب غرب به نوشته هفته‌نامه ندای میهن (سال ۲۸، ۱۳۵۷، ص ۳) ۳۰ آبان ۱۳۵۷، شماره ۹۶۶ یاد شده است، و به نوشته قاسم برنا در ماهنامه هگمتانه (۱۳۷۳، ش ۴۱ـ۴۲، ص ۱۳) ۷ اردیبهشت ۱۳۳۵، شماره ۸۴۴ ذکر شده است. اما بنا به اسناد و شواهد این نوشتجات سراپا مغشوش و مغلوط است. اگر چه ما هم اطلاع دقیقی از آخرین شماره این جریده نداریم، اما با در دست داشتن شماره‌های پایانی این روزنامه، واپسین آن در بایگانی بنده مربوط به سه‌شنبه ۱۹ دی ۱۳۵۷، سال ۲۸، شماره ۹۷۲ است، که به تصور ما بعد از این شماره، چند شماره‌ای دیگر هم منتشر شده است.
اما در مورد سال ۲۸ یا ۲۶ روزنامه احتمالاً سال ۲۸ با احتساب روزنامه نهیب که پیش‌تر منتشر می‌شده است درج شده. البته سید فرید قاسمی به دوره جدید انتشار این روزنامه از سال ۱۳۵۸ اشاره می‌کند که انتشار آن چندان تداوم نداشته و پس از چند شماره تعطیل شده است.
ادامه انتشار در میانه توقیفات
در سال ۱۳۵۳ که بسیاری از مطبوعات سراسری و محلی به محاق توقیف درآمدند، روزنامه نهیب غرب از معدود نشریاتی بود که بنا به توصیه هما زاهدی (نماینده وقت همدان) به فعالیت خود ادامه داد.
فهرست مقالات
برای آشنایی با محتوای کامل این هفته‌نامه فهرست مندرج در یکی از شماره‌های این جریده (سه‌شنبه ۱۰ مرداد ۲۵۳۷، سال ۲۷، شماره ۹۵۰) نقل می‌شود:
امید تازه‌ای برای شهرستانی‌ها؟/ آخوند ملاعلی همدانی مرد خدا و مظهر وارستگی و صفا/ آدم‌ها و سقف‌ها/ مصر و اسرائیل در پایان راه؟!/ عارف قزوینی و مشروطیت ایران/ بیا تا قدر یکدیگر بدانیم!/ یادداشت‌های هفته/ سرپرست حزب رستاخیز در استان همدان.
اسناد
در مورد روزنامه نهیب غرب ۶ برگ سند منتشر شده است، که در مورد توقیف یا ادامه انتشار این جریده است. در این گفتار بخشی از نامه گلایه‌آمیز حسین غفاری (مدیرمسئول هفته‌نامه نهیب غرب) به نخست‌وزیر وقت، در رابطه با تجدید امتیاز جریده نقل می‌شود:
«اینجانب حسین غفاری چندی پیش به عنوان کاندیدای انجمن شهر از طرف مردم همدان معرفی گردیدم و در کمیسیون متشکله از فرماندار، رئیس شهربانی و کلیه افسران و کارمندان شهربانی و رؤسای سایر ادارات و معتمدین محل، حسن شهرت و معروفیت اینجانب برای نمایندگی انجمن شهر به اتفاق آرا مورد تأیید و تصدیق کلیه اعضای کمیسیون قرار گرفت، در حالی که همان کمیسیون، ۳۱ نفر را به علت عدم حسن شهرت و معروفیت از کاندیدا بودن مردود تشخیص داد. با این حال و با وجود چنین سوابقی معلوم نیست که در مدت کمتر از دو ماه چه اتفاق جدیدی رخ داده که شهربانی از نظر نخستین خود عدول نموده و در نامه‌ای که فرمانداری در خصوص حسن شهرت اینجانب برای تجدید امتیاز خواسته، بنده را به حسن شهرت و معروفیت نمی‌شناسد.
جناب آقای نخست‌وزیر دستور فرمایید از این آقای رئیس شهربانی همدان سؤال شود که حسین غفاری در این مدت دو ماه مرتکب چه جرم و خطایی شده…؟»
چاپخانه توانا
از دیگر فعالیت‌های حسین غفاری مدیریت چاپخانه بود. در این‌باره حسین زرگریان در یادداشتی تحت عنوان «تاریخچه‌ای از چاپخانه‌های همدان» در روزنامه ندای اکباتان (۱۲/ ۱۳۴۱) می‌نویسد: «در سال ۱۳۲۳ چاپخانه یکتا با شرکت آقای حسین زرگریان و آقای ابوالقاسم شوقانی درب حکیمخانه، راسته پیغمبر تأسیس [شد.] پس از برکناری زرگریان در سال ۱۳۳۶ چاپخانه به حسین غفاری مدیر روزنامه نهیب غرب فروخته شد.
حسین غفاری چاپخانه‌ای را با نام توانا برای روزنامه خود تأسیس کرد و تبلیغات آن را در روزنامه نهیب غرب درج کرد اما به جهت عدم اطلاع از امور چاپ، کار را به جواد ابوالمعالی واگذار کرد.»
نهضت ما
چنان‌که پیش‌تر اشاره کردیم روزنامه نهیب غرب در سال‌های ۱۳۵۷ـ۱۳۵۸ به تعطیلی گرایید؛ از این‌رو شهرزاد (شهزاد) غفاری بنا به توصیه و همکاری پدرش حسین غفاری (م. ۱۳۰۰) در عرصه روزنامه‌نگاری وارد شد.
شهرزاد غفاری (م. ۱۳۳۵) در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۹ مجوز نشریه‌ای را با عنوان نهضت ما از وزارت ارشاد ملی دریافت کرد. وی مدیرمسئولی نشریه را خود عهده‌دار شد و سپس در تاریخ ۱۷ اردیبهشت‌ماه ۱۳۵۹ اولین شماره هفته‌نامه «نهضت ما» را در روش (سیاسی ـ انتقادی استان همدان) و در قطع رحلی (۳۰*۴۴) به سردبیری شهریار غفاری در ۴ صفحه ۶ ستونی در چاپخانه میهن منتشر کرد. محل اداره روزنامه ابتدا در خیابان سیروس (تختی فعلی) و پس از چندی به خیابان بوعلی انتقال یافت.
از نویسندگان این هفته‌نامه می‌توان به حسن دانشفر، ابوالحسن آذری، عبدالعلی معظمی، علی‌اکبر زهره‌ای و حسین زواری اشاره کرد.
شهرزاد غفاری در شماره ۳۴ روزنامه که (احتمالاً) شماره پایانی نشریه است، در سرمقاله‌ای تحت عنوان «کدام رسالت مطبوعات…؟» نگرانی خود را از ادامه انتشار اظهار می‌دارد و می‌نویسد: «دوستان عزیز! یاران آگاه و صاحب‌نظر نهضت ما! هیچ می‌دانید که همین نشریه کوچک و به ظاهر ناچیز در همین دوران کوتاه انتشار خود با چه مشکلات و مسائلی روبرو بوده است… هیچ می‌دانید که همین نشریه تهدید به تعطیل و نابودی می‌شود، چون به جای انعکاس مستقیم بولتن‌ها که هیج هزینه و دردسری نداشت مقالات شما را منتشر کرده است… هیچ می‌دانید کسانی در راه انتشار همین نشریه کوچک سنگ‌های بزرگ می‌اندازند و به آن تهمت نامردمی بودن می‌زنند؛ چون منعکس کننده نظرات شما مردم بوده است… هم‌اکنون برای همین نشریه کوچک چه بسیار پرونده‌سازی‌ها در کار است…»
این جریده که در روزهای چهارشنبه منتشر می‌شد توانست در مدت یکسال ۳۴ شماره از خود به یادگار بگذارد و سپس در تاریخ ۲۷ اسفندماه ۱۳۵۹ برای همیشه تعطیل شود و پس از چندی مدیر آن به کشور کانادا مهاجرت کرد.